امروز بیست وسوم مهر ماه مصادف با هشتم ربیع الاول سالروز شهادت امام حسن عسکری (ع) است. آن حضرت در سال ۲۳۲ هجری در مدینه دیده به جهان گشودند و در سن ۲۹ سالگی در سال ۲۶۰ هجری به دستور معتمد عباسی مسموم و به شهادت رسیدند. پیکر مطهر آن امام همام در جوار پدر بزرگوارشان امام هادی(ع) در سامرا به خاک سپرده شد.
حجت الاسلام محمدمهدی زارعی گلپایگانی روز جمعه در گفت و گو با خبرنگار معارف ایرنا ضمن ارائه توضیحاتی درباره روایتی از امام حسن عسکری (ع) اظهار داشت: وجود امام حسن عسکری (ع) در سخنانی بسیار جامع و ارزنده خطاب به شیعیان، در واقع سبک زندگی آنان را در میان خودشان و با سایر مذاهب اسلامی به زیبایی تبیین کردند که الگویی برای همه مسلمانان و مردمان آزاده دنیاست. این سفارش ها برای همه درس آموز است و زندگی مسالمت آمیز انسان ها را در جوامع گوناگون با اندیشه های مختلف تامین می کند.
وی افزود: اولین نکته ای که حضرت به شیعیان سفارش کردند موضوع تقوای الهی است. همه این سفارش های امام عسکری (ع) در جایگاه توحیدی خود معنا پیدا می کند. یعنی ما از عزیمت گاه تقوا شروع می کنیم و جلو می رویم. انسان خود را مسئول می بیند و امام می خواهد یادآوری کند که در مقابل خدا و امر و نهی پروردگار مسئولیت دارید و سپس آن حضرت موضوع ورع در دین را مطرح می کنند.
این پژوهشگر مذهبی گفت: ورع در دین یک درجه از تقوا بالاتر است. ورع آن است که انسان بر اساس دین خود در مواردی که شبهه است و یقینی به حرمت آن نیست، پرهیزگار و مراقب باشد و جانب احتیاط را در دین رعایت کند.
زارعی ادامه داد: امام عسکری (ع) فرمود از شما می خواهم برای خدا تلاش کنید. برخی اینگونه هستند که اگر کار خوبی پیش آمد که خالی از مشکلات و دردسر بود، آن را انجام می دهند ولی امام می فرماید شما باید پویشگر این مسیر باشید و باید با تلاش برای جلب رضایت خدا اقدام و هزینه کنید و از توانمندی و فرصت های خود برای جلب رضایت الهی کوشا باشید.
وی افزود: آن حضرت در این روایت به دو نکته مهم در فرهنگ اسلامی یعنی صدق حدیث و ادای امانت اشاره می کنند. ادای امانت به هر کسی که شما را امین بداند، واجب است؛ چه آن انسان، شخص درستی باشد یا نادرست و حتی مومن یا کافری باشد.
مصداقی از خیانت در امانت در نظام اداری
این استاد حوزه اضافه کرد: خیانت در امانت منحصر به یک کتاب و مبلغی پول نیست و در این موارد خلاصه نمی شود. در نگاه فرهنگ اسلامی کسی که در اداره ای مشغول به کار است و نظام اسلامی او را امین دانسته و امضا و جایگاهی به او داده تا در راستای انجام وظیفه عمل کند، اگر آنجا پای خودخواهی هایش به میان آید و بخواهد از قدرت خود هرگونه سوء استفاده ای کند، کوچکترین سوء استفاده، خیانت در امانت خواهد بود.
وی توجه به همسایه را یکی از سفارش های امام عسکری(ع) به شیعیان دانست و گفت: آن حضرت پس از بیان این ویژگی ها، فرمود اینها دستوراتی است که پیامبر (ص) آورده و برای همین مسائل آمده که این رفتارها را در جامعه تثبیت کنند و چنین رفتارهایی جزیی از نتیجه های دعوت نبوی است.
زارعی ادامه داد: امام عسکری همچنین چهار خواسته را مطرح کردند تا شیعیان در رابطه با دیگران مراعات کنند. توصیه اول این است که به میان کسانی بروید که اعتقادی به امامت اهل بیت(ع) ندارند، در میان آنان نماز بخوانید و در جماعت های آنان حضور پیدا کنید. آنگاه فرمود در تشییع جنازه های آنان شرکت کنید، از بیماران آنان عیادت کنید و حقوق آنان را ادا کنید که این ها نشانه های احترام و محبت است و نباید این نشانه ها از زندگی شیعیان حذف شود.
وی افزود: بنابر این اگر پیروان سایر مذاهب به عنوان یکی از اعضای جامعه با ما وارد داد و ستدی شد که حقوقی بر آن مترتب شد، باید آن حقوق ادا شود. بخشی از این چهار درخواست مربوط به عبادت و مسائل اجتماعی است که درهای عاطفه و محبت را به روی پیروان سایر مذاهب اسلامی باز می کند.
زارعی تاکید کرد: این توصیه ها به گونه ای جامع و کامل است که هیچ شیعه امام عسکری(ع) نمی تواند با بی احترامی و بد اخلاقی یا توهین به دیگران برخورد کند و آن را سفارش مکتب و خواسته اهل بیت(ع) مطرح کند و قطعا اینگونه نیست.
وی اضافه کرد: این روایت نشانگر آن است که باید در زندگی خود و دیگران یعنی کسانی که با مکتب ما ناآشنا و بیرون از این دایره هستند، بر اساس احترام برخورد کنیم. گاهی افرادی با این بهانه که می خواهند به صورت جدی و قاطع از مکتب اهل بیت(ع) پیروی کنند، این قاطعیت در مکتب را در بی احترامی و دشنام گویی به دیگران می بینند که به پیروان سایر مذاهب بی احترامی کنند و گمان کنند که این نشانه محبت آن ها به اهل بیت(ع) است که این سفارش امام عسکری(ع) نشان می دهد که اصلا چنین چیزی درست نیست.
این کارشناس حوزه افزود: اگر کسی قرار است در میان مخالفان و سایر مذاهب اسلامی وارد شود و در نمازهای آنان شرکت کند آیا می تواند با توهین و بی احترامی به مقدسات آنان راه پیدا کند؟ مشخص است اگر امام چنین حضوری را می طلبد، آن حضور باید همراه با برخورد خوب و احترام به افراد باشد و ما باید نسبت به پیروان سایر مذاهب برخوردی همراه با احترام و محبت داشته باشیم؛ آنگونه که قرآن سفارش می کند «قولوا للناس حسنا» یعنی با همه مردم به زیبایی سخن بگوییم.
وی افزود: کسانی که برخورد توهین آمیز می کنند و جریان هایی را به راه می اندازند تا با توهین و بی احترامی باعث تفرقه و نفرت در میان مسلمانان شوند، باید بدانند که از این سفارش امام فاصله بسیاری دارند و باید در رفتارشان تجدید نظر کنند.
ضرورت غیرت داشتن در اجرای دستور امام عسکری(ع)
وی افزود: باید در اجرای دستور جامع امام عسکری(ع) در مواجهه با دیگران غیرت داشته باشیم. یعنی شما وقتی پرچم مکتبی را بلند می کنید باید نسبت به آن پرچم حساسیت و غیرت داشته باشید و از هر گونه بدنام کردن آن بپرهیزید و دینداری کامل این گونه است.
این کارشناس مذهبی با بیان خاطره ای گفت: هواداران یکی از نامزدهای انتخاباتی ریاست جمهوری تعریف می کرد که به عنوان هوادار آن نامزد، تصویری از او را بر روی خودروی خود زده بود و در عین حال مراقب بود تا مبادا کوچکترین تخلفی در رانندگی از او سربزند که بر روی نگاه دیگران درمورد این نامزد تاثیر داشته باشد.
وی اضافه کرد: این یک غیرتی است که حامی یک نامزد انتخاباتی نسبت به نامزد مورد علاقه خود به خرج می داد و این نگاه غیرتمندانه نسبت به اهل بیت(ع) و مکتب نیز باید وجود داشته باشد .امام به صورت کلی فرمود که از خدا پروا کنید و مایه زینت باشید و مایه ننگ نباشید. این مهم است که همه جا به یاد داشته باشیم که از هر نوع عملکردی که ممکن است مایه سرشکستگی و سرافکندگی برای مذهب باشد، پرهیز کنیم و به گونه ای باشیم که عملکرد و رفتار ما باعث افتخار باشد.
مسئولیتی که شیعیان دارند
زارعی افزود: آنگاه امام به شیعیان فرمود که هر محبتی را به سمت ما جلب و زشتی ها را دور کنید و سپس حضرت به عظمت اهل بیت(ع) و این که خوبی ها در اهل بیت(ع) چگونه جلوه دارد و بدی ها در آنان نیست، اشاره کردند. پس اگر با عملکرد خود این خوبی ها را جلوه ندادیم، مسئولیم و اگر کاری کردیم که زشتی هایی که در اهل بیت(ع) نیست، به آنان نسبت داده شد و کسانی گمان کردند که عملکرد بد ما ناشی از آن است که چون شاگرد امام عسکری(ع) و اهل بیت(ع) هستیم، لابد ائمه(ع) ما نیز چنین بوده اند، مسئول هستیم.
وی اضافه کرد: امام عسکری(ع) در این روایت از مقامی که اهل بیت(ع) در نزد پروردگار دارند و در قرآن بیان شده، سخنی به میان آوردند و همچنین از قرابت و پیوند اهل بیت(ع) با پیامبر(ص) گفتند و تاکید کردند که این طهارت و عصمت از سوی خدا به آنان ارزانی شده و کسی ادعا نمی کند مگر این که دروغگو باشد.
این استاد حوزه افزود: در واقع امام تاکید دارند با این ویژگی هایی که اهل بیت(ع) دارند، باید زینت آنان باشیم و به گونه ای عمل کنیم که نشان داده شود که دقیقا با چنین خانواده ای در مقام عمل پیوند داریم.
وی ادامه داد: آن حضرت سفارش های دیگری نیز در این روایت دارند؛ از جمله اینکه خدا را بسیار یاد کنید، فراوان به یاد مرگ باشید، بسیار به تلاوت قرآن بپردازید و با حقیقت نورانی صلوات یک اتصال معنوی با پیامبر(ص) پیدا کنید که این حقیقت نورانی و درود فرستادن بر پیامبر(ص) یک رابطه معرفتی محبتی ایجاد می کند که باعث قدسی شدن روح انسان در ارتباط با قدسی ترین انسان یعنی رسول خدا (ص) می شود.