به گزارش ایرنا، قشم با یک هزار و ۵۰۰ کیلومترمربع به عنوان بزرگترین جزیره خلیج فارس به دلیل کاهش شدید بارش ها در ۲ دهه گذشته همواره از بی‌آبی رنج می‌برد.
با وجود گسترش شبکه آبرسانی در جزیره قشم به بیش از ۹۰ درصد از روستاها، تامین آب شیرین برای جزیرتی‌ها به دلیل شبکه فرسوده توزیع آب، با مشکل روبروست و نیاز به انجام اقدامات فوری‌تری در این زمینه احساس می‌شود.
باران قشم، پایین ترین سطح در استان هرمزگان
رییس اداره هواشناسی قشم در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: میزان بارندگی در سال زراعی جاری ۱.۳ میلی‌متر است که از سال خشک قشم حکایت می‌کند.
محمدکاملی دیرستانی افزود: این در حالی است که میزان بارندگی در سال زراعی گذشته ۴۹۷.۱ میلی‌متر بود.
وی بارش باران در سال گذشته زراعی را یک استثنا خواند و ادامه داد: میانگین بلند مدت بارندگی‌ها در سال زراعی قشم نیز ۱۴۴ میلی‌متر است که این آمار نشان می‌دهد سال جاری یکی از خشکترین سال‌های قشم است.
رییس اداره هواشناسی قشم تصریح کرد: امسال قشم در آمارهای ارائه شده، در آخرین ردیف جدول بارش‌های استان هرمزگان قرار دارد.
وی افزود: بارش سال زراعی جاری نسبت به دوره مشابه بلندمدت در کل کشور ۵۰ درصد کاهش داشته است و بیشترین کم‌بارشی در استان هرمزگان با منفی ۷۰ درصد رخ داده است.
کاملی دیرستانی ادامه داد: پیش‌بینی می‌شود شرایط بارشی استان هرمزگان و قشم در مهر و آبان سال ۱۴۰۰ نیز کمتر از نرمال باشد.
لب‌های ترک خورده آبگیرهای قشم
بدیهی است که کاهش بارندگی، خشکی سدها، آب‌بندها، برکه ها را در پی دارد و تشنگی زمین نیز باعث کاهش و یا حتی توقف رشد گونه‌های بومی می‌شود. این امر نیز در تهیه آذوقه دام‌های روستایی تاثیر منفی دارد.
رییس اداره منابع طبیعی قشم در این باره به ایرنا گفت: ۳۲ سد و بند آبی در قشم وجود دارد که که در مجموع ۱۲ میلیون متر مکعب ظرفیت آبگیری دارد.
اکبر محمودزاده افزود: با توجه به خشکسالی کم سابقه در سال زراعی جدید، هم اکنون تمام این سدها خشک هستند و هیچگونه آب ذخیره‌ای موجود نیست.
وی ادامه داد: این خشکسالی رویش مرتعی و تولید مراتع و چراگاه دام را در قشم غیرممکن می‌سازد و روند رویش درختان سازگار با محیط شهرستان را با خطر روبرو می‌کند.
مردم قشم، تشنه لب بر لب دریا
نبود آب کافی باعث شده است که روستاهای بخش غربی جزیره که جزو اقشار کم برخوردار نیز هستند و بسیاری از آنها با یارانه های نقدی روزگار می گذرانند، با مشکلات زیادی روبرو شوند.
یکی از اهالی روستای گوری در این زمینه به ایرنا گفت: مردم به دلیل نبود آب مجبور به خیر آب از سایت آبشیرینکن باسعیدو هستند.
داووود قویدل افزود: هزینه یک تانکر آب چهار هزار مترمکعبی برای روستاهای نزدیک به سایت مذکور یک میلیون ریال و برای روستاهای با فاصله بیشتر از ۱۰ کیلومتر بیش از یک میلیون و ۲۰۰ هزار ریال است.
وی ادامه داد: با توجه به طولانی شدن قطعی آب بین ۴۰ روز تا ۲ ماه، اهالی روستا باید حداقل هر ۲ هفته یکبار نسبت به خرید آب اقدام کنند.
این کارگرسایت آب‌شیرین کن باسعیدو با اشاره به نرخ ۳۹ هزار و ۵۰۰ ریالی آب تولیدی در سایت باسعیدو تصریح کرد: خرید چهار هزار متر مکعب آب حدود ۱۶۰ هزار ریال هزینه دارد و بقیه هزینه برای حمل آب توسط تانکر است.
وی با اشاره به نبود فروش آب آزاد افزود: دهیاران کوپن خرید آب را از منطقه آزاد قشم تهیه و بین مردم توزیع می‌کنند.
قویدل ادامه داد: با توجه به توان مالی خانوارها، بسیاری از آنها دوباره به آب انبارها روی می‌آروند که با توجه به خشکسالی، آب چندانی ندارد.
وی اظهار کرد: شغل بسیاری از مردم در غرب جزیره قشم صیادی است که به صورت میانگین ۲ تا ۳ بار در روز به دریا می‌روند و در مراجعه از دریا به استحمام نیاز دارند.
این بومی روستای گوری خاطرنشان کرد: به همین دلیل مصرف آب روستاییان زیاد است و با توجه به فصلی بودن شغل صیادی، مشکلات معیشتی برای تامین آب نیز دامنگیر افراد می‌شود.
قطعی بیش از چهار ساعت آب شهر قشم در شبانه‌روز
شهر قشم نیز از بحران کم آبی مستثنی نیست. با مراجعه به پرتال شرکت آب، برق و تاسیسات قشم مشخص می‌شود که در این شهر ۱۷ دستگاه متنوع آبشیرینکن با ظرفیت اسمی تولید ۲۴ هزار متر مکعب آب وجود دارد، که به دلیل مستعمل بودن در عمل آب تولیدی حتی کمتر از نصف این ظرفیت است که نشان از آن دارد که تمام این خطوط فعال نیستند. مدیرعامل آب، برق و تاسیسات سازمان منطقه آزاد قشم در سال ۱۳۹۷ میزان آب تولیدی در سایت قشم را پنج هزار متر مکعب اعلام کرد. به نظر نمی‌رسد ظرفیت تولید آب این سایت در سال‌های اخیر افزایش یافته باشد.
شنیده‌ها از آن حکایت دارد که حداقل ۲ خط تولید فعال آب نیز به دلیل مشکلات فنی از مدار خارج شده است. شنیده‌هایی که اطلاعیه شرکت مذکور آن را تایید می‌کند. شرکت آب،برق و تاسیسات قشم اواخر بهار امسال با صدور اطلاعیه‌ای اعلام کرد که به دلیل افزایش مصرف آب به دلیل پاندومی کرونا و نیز ضرورت تعمیرات واحدهای تولید آب از تاریخ ۲۹ خردادماه سال جاری بین ساعات ۲۴ تا ۴و ۳۰ دقیقه بامداد، آب شهر قطع خواهد بود. این بازه زمانی در عمل نیز گاهی افزایش یافته است.
کمبود آب شیرین در قشم به دلیل هدررفت زیاد است
خشکسالی باعث شده است که برکه‌ها و آب انبارهای سنتی نیز که از گذشته‌های دور در قشم به عنوان منبع آبی استفاده می‌شد به کمترین حد خود در سال جاری برسد. تا چند سال پیش تامین آب مورد نیاز توسط بومیان با روش‌های سنتی همچون استفاده از همین برکه‌ها، آب‌انبارها و آبگیرها صورت می گرفت.
سال‌های گذشته اما تلاش‌هایی در زمینه رفع این معضل صورت گرفت؛ به طوری که با اجرای طرح لوله کشی آب روستایی هم اکنون فقط ۲ روستای تورگان و نقاشه به شبکه آب لوله کشی متصل نیستند و با تانکر آبرسانی می‌شوند.
فرماندار قشم درباره آب تولیدی در جزیره گفت: هفت سایت آبشیرینکن در مناطق درگهان، کووه‌ای، سَلَخ، رَمچاه، سوزا، کاروان و مپنا وجود دارد.
علیرضا نصری افزود: این سایت‌ها در مجموع توان تولید ۲۹ هزار و ۹۰۰ متر مکعب آب به صورت اسمی دارند که هم اکنون در عمل ۲۶ هزار و ۴۰۰ متر مکعب تولید می‌شود.
وی با اشاره به سرانه استاندارد ۱۳۰ لیتر آب روزانه به ازای هر نفر ادامه داد: در حالت استاندارد برای جمعیت حدود ۱۵۰ هزار نفری جزیره قشم ۱۹ هزار و ۵۰۰ متر مکعب آب کفایت می‌کند.
نصری تصریح کرد: مشکلاتی مانند وضعیت آب و هوای جزیره، فرسودگی روز افزون شبکه توزیع، وجود مخازن آب شخصی در روستاها و دیگر عوامل باعث افزایش هدررفت آب تولیدی شده است.
وی افزود: در خط انتقال آب شرب به روستاها، اینسرتی‌هایی از جنس فولاد بکار رفته است که در بیشتر آنها خورندگی ایجاد و سبب نشتی در کل مسیر شده و به طور متناوب خط انتقال با شکستگی رو برو می شود.
فرماندار قشم ادامه داد: بازسازی و نوسازی ایستگاه‌های پمپاژ و اصلاح شبکه فرسوده بسیار ضروری است که بسیاری از مشکلات را رفع می کند.
وی افزود: هم اکنون برای رفع مشکل آب ۲ سایت آبشرین‌کن دیگر در روستاهای باسعیدو و تورگان در حال ساخت است که امیدواریم مراحل اجرایی سرعت بیشتری به خود بگیرد.
۲۰ درصد از آب تولیدی قشم هدر می رود
مشکلات هدر رفت آب باعث شده است که تلاش‌های انجام شده برای رفع بی آبی اثر لازم را نداشته باشد. مشکلاتی که در سخنان فرماندار برای هدر رفت آب مورد اشاره قرار گرفت قابل تامل است. مشکلاتی که باعث شده با وجود تامین آب مورد نیاز قشم، این جزیره همچنان تشنه بماند.
مساله فرسودگی شبکه توزیع آب، خود از معضلاتی است که نیاز به مطالعه کارشناسی دارد. طرح ایجاد توزیع شبکه توزیع، هنوز به انجام نرسیده است و ۲ روستای دیگر باید به این طرح اضافه شود. اما طولانی شدن اجرای این طرح و نیز نبود مطالعات کارشناسی برای استفاده از لوله‌های متناسب با آب و هوای قشم، باعث فرسودگی پیش از موعد این شبکه شد. با توجه به آب و هوا و جنس خاک جزیره، باید از لوله‌های با کیفیت و سازگار با محیط استفاده می‌شد. همچنین وجود مخزن‌های بزرگ، غیر استاندارد و تخریبی باعث هدررفت بیش از پیش آب شده است.
یکی از کارشناسان اداره آبفار قشم گفت: حداقل ۲۰ درصد یعنی چیزی حدود پنج هزار و ۳۰۰ متر مکعب از آب تولیدی در قشم به دلیل فرسودگی شبکه توزیع، هدر می رود.
وی افزود: با توجه به بزرگی شبکه توزیع، امکان اصلاح سریع آن ممکن نیست و رفع مشکلات در این حوزه به زمان و منابع مالی مناسبی نیاز دارد.
این کارشناس ادامه داد: همچنین دوره مدت بی آبی روستاها به دلیل وجود مخازن بزرگ آب در روستاها و آبگیری این مخازن در هنگام وصل شدن آب، افزایش یافته است.
وی با اشاره به آبرسانی ۶۰ روستا در قشم تصریح کرد: در هر روستا حداقل ۱۵ هزار متر مکعب مخزن آب وجود دارد که مردم هنگام نوبت آب روستا، به دلیل نگرانی از بی آبی، سعی در آبگیری این مخازن می‌کنند.
کارشناس آبفار قشم افزود: بسیاری از این مخزن‌ها فرسوده هستند و در اثر زلزله در سال‌های گذشته حتی ترک نیز دارند که خود باعث هدر رفت بیش از پیش آب می‌شود.
وی ادامه داد: بروز و شیوع ویروس کرونا نیز باعث شد مصرف آب در سراسر جزیره بیشتر شود ودر نتیجه کمبود آب بیش از پیش رخ عیان کند.
جزیره پهناور قشم منابع آبی زمینی، زیر زمینی و بارش‌های قابل توجهی ندارد. پهنای زیاد این جزیره نیز باعث شده که هزینه توسعه متوازن آن به صورت چشمگیری بالا باشد. از سوی دیگر تصمیم مسوولان محلی دیگر برای رفع مشکل آبرسانی به روستاها به ویژه در بخش غربی قشم کافی نیست. از این رو به نظر می‌رسد رفع کامل مشکل آب در یکی از نقاط گرم و خشک کشور نیازمند توجه و برنامه ریزی بلند مدت نهادهای بالادستی و اختصاص اعتبار ملی است.