هنوز با نگاهی به جدول فوتی های کرونا می توان حدس زد که در حال حاضر خانواده های زیادی درگیر از دست دادن عزیزانشان بر اثر این بیماری هستند. غم بزرگی که کنار آمدن با آن به سرعت امکان پذیر نیست و خیلی ها به خاطر از دست دادن عزیزشان بر اثر یک بیماری در شوک به سر می برند و مشکلات روحی و روانی زیادی را به دوش می کشند.
از این نظر مواجهه با داغ عزیز از دست رفته نیز مثل بسیاری از مفاهیم دیگر نیاز به آموزش و فرهنگ سازی دارد. اتفاقی که امروز خیلی از انسان ها را در سراسر جهان با مشکل مواجه کرده تا حدی که بعضی از بازماندگان با گذشت ماه ها از سوگ، هنوز در شوک این اتفاق به سر می برند و با مشکلات روحی مانند افسردگی، اضطراب و استرس دسته و پنجه نرم می کنند.
خدیجه روشنی روانشناس و عضو سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور روز جمعه در گفت و گو با خبرنگار گروه آموزش ایرنا تاکید کرد: آموزش افراد برای مواجهه با غم و مصیبت نیز مانند بسیاری از آموزش ها از اهمیت زیادی برخوردار است و آنها با پذیرش این رخداد باید یاد بگیرند که به زندگی شان ادامه دهند.
وی گفت: همه ما در زندگی با مرگ و مصیبت روبرو شده و می شویم. مصیبت دیدگی پدیده ای بسیار بغرنج است و با وجود اینکه مرگ همیشه بوده و هست اما پذیرفتن آن هیچ وقت به سادگی امکان پذیر نیست.
وی افزود: در این بین داغی که نبودن افراد نزدیک و عزیزانمان بر دل می‌نشاند، بسته به شدت دلبستگی هایمان، اثرات ضعیف یا شدیدی بر روح و جانمان می گذارد. در نتیجه سوگواری و گذراندن مراحل آن از مهمترین عوامل التیام بخش برای انسان ماتم دیده است.
این روانشناس با بیان اینکه برخی افراد توان گذر از مراحل سوگواری و التیام یابی را ندارند، افزود: به همین دلیل این افراد دچار سرگشتگی روحی و جسمانی شده و حتی ممکن است به خودشان آسیب های جدی و برگشت ناپذیری وارد کنند. حال با توجه به شرایطی که طی دوسال گذشته بر همه مردم جهان حاکم بوده و بر اثر همه گیری بیماری کرونا، خیلی از افراد بسیاری از نزدیکان خود را از دست داده اند، آشنایی با سوگواری و مراحل آن و توصیه های علمی برای نزدیکان و اطرافیان شخص داغدیده است که به ما کمک می‌کند تا بهتر بتوانیم این شرایط را تاب بیاوریم و از این مرحله گذر کنیم.
عضو سازمان نظام روانشناسی ادامه داد: طبق جدول استرس در روانشناسی، مرگ عزیزان بالاترین میزان فشار روانی را در فرد ایجاد می کند. در این میان احساسات غم، خشم، اضطراب و همچنین احساس گناه از جمله احساساتی هستند که سوگوار با آن روبرو است.
وی اظهار کرد: برخی از افراد به این دلیل که نتوانسته اند جلوی از دست دادن فرد متوفی را بگیرند، احساس گناه زیادی دارند. به همین دلیل نخستین چیزی که بعد از مرگ عزیزان به ذهن می رسد، ناباوری است. فرد از دست رفته حجم زیادی از ذهن بازمانده را درگیر می کند. وقتی فردی خبر فوت عزیزش را می شنود، به لحاظ روانی مراحلی را تجربه می کند که با توجه به شخصیت هر فرد متفاوت است.
روشنی اضافه کرد: انسان در برابر فوت عزیزانش، پنج موضع عاطفی از جمله انکار، خشم، چانه زنی، افسردگی و پذیرش را از خود نشان می دهد. به همین دلیل وی برای آسان شدن و پذیرش فوت عزیز از دست رفته اش باید این مراحل را طی کند. یعنی پذیرش واقعیت سوگواری، گریه کردن، سازگاری با زندگی تازه و ادامه دادن نه فراموش کردن باید همه این مراحل برای فرد طی شوند.
برای گذر از غم، سوگواری لازم است
این عضو سازمان نظام روانشناسی با اشاره به اینکه بهبود اثرات عاطفی ما نیاز به زمان زیادی دارد و نباید انتظار داشته باشیم که سریع به وضعیت سابق برگردیم، خاطرنشان کرد: از این نظر مهم است که فرصت گریه و شیون برای داغداران را فراهم کنیم. در شرایط حاکم بهتر است افراد با توجه به رعایت فاصله اجتماعی عزاداری کنند و به فرد بازمانده و مصیبت دیده اجازه صحبت کردن بدهند.
این روانشناس افزود: افراد بازمانده نیاز دارند داستان فاجعه را بارها و بارها بازگو کنند و در این میان فرد شنونده می تواند با سوالات بجا، گوش کردن و توجه کردن، فرایند تخلیه هیجانی بازمانده را فراهم کند.
وی توصیه کرد: همه احساسات بازماندگان، چه خوب و چه بد را بپذیرید و واکنش منفی نشان ندهید. شاید بهترین جمله در این موقعیت ها این باشد که درست است اوضاع مثل سابق نخواهد شد اما مثل الان هم نمی ماند.
وی در بخش دیگری از صحبت هایش بیان کرد: شرکت در مراسم مذهبی و دعا برای حفظ سلامت روانی بازماندگان نقش بسزایی دارد. افراد خانواده و به خصوص کودکان را تا حد امکان از هم جدا نکنید. ممکن است هفته ها و ماه ها بعد از مصیبت علاقه به انجام کارهای سابق را از دست بدهید و بی حوصله شوید. در این شرایط به خود حق بدهید که احساسات ناراحت کننده دارید و درباره آن با افرادی که مورد اعتمادتان هستند، صحبت و به موقع استراحت کنید، بخوابید و زمانی را به رسیدگی امور بهداشتی و فردی خود اختصاص دهید.
روشنی گفت: به دلیل عصبانی بودن خود را هرگز سرزنش نکنید. در این مدت با کسانی که همدرد شما هستند، در تماس باشید. حتی می توانید برای آرامش خود برای فرد از دست رفته نامه بنویسید. این را بپذیرید که زندگی شما پس از این اتفاق، تغییر خواهد کرد پس آمادگی لازم برای تغییر را داشته و از گرفتن تصمیمات مهم در این مدت بپرهیزید.
در مصیبت ها، کودکان را دریابید
این روانشناس در بخش دیگری از صحبت هایش با اشاره به در نظر گرفتن شرایط کودکان هنگام وقوع مصیبتی در خانواده تاکید کرد: در مورد کودکان باید به این مساله توجه کنیم که آنها مانند بزرگسالان نمی توانند احساسات خود را بیان کنند و قدرت در میان گذاشتن افکارشان را با بزرگسالان ندارند. به همین دلیل آنها در شرایط غم و مصیبت اضطراب را به دوش می کشند و دچار مشکلات روحی و جسمی می شوند.
عضو سازمان نظام روانشناسی و مشاوره بر اهمیت بازی درمانی با کودکان تاکید و اضافه کرد: بازی درمانی کمک می کند تا کودکان احساسات خود را بیرون بریزند و اضطراب و استرس شان کم شود.
روشنی افزود: به کودک اجازه بدهید سوالات خودش را درباره مرگ بپرسد تا با اضطراب و نگرانی درونی خودش مواجه شود و راحت تر با این موضوع کنار بیاید اما خانواده ها از پرداختن به جزئیات از دست دادن فرد درگذشته بر اثر هر حادثه ای و اخیرا بر اثر بیماری کرونا بپرهیزند و در حضور کودکان گریه و شیون نکنند.