به گزارش ایرنا استان کویری و مرزی خراسان جنوبی با دارا بودن ۶۹۸ معدن مختلف با ذخیره قطعی حدود هفت میلیارد تُن و اشتغال بیش از ۱۳ هزار نفر یکی از پنج استان معدنی کشور محسوب می‌شود.
این استان با توجه به ساختار زمین‌شناسی آن از ذخایر غنی معدنی با تنوع قریب به ۵۰ نوع ماده معدنی برخوردار است که زغال‌سنگ، منیزیت، خاک‌های صنعتی، سنگ‌های تزیینی، بنتونیت، کرومیت، سنگ آهن، دولومیت، آندالوزیت، مرمریت، بازالت، طلا، مس، سیلیس، فلورین، پتاس، سرب و روی از مهمترین مواد معدنی در این استان پهناور هستند.
اما همه این ذخایر ارزشمند که با آنها به تنهایی می‌توان یک یا چند استان را اداره کرد و بخش زیادی از آن هنوز پنهان است، باید اکتشاف، استخراج و سپس در قالب صنایع معدنی، فرآوری شود تا ارزش افزوده و توسعه اقتصادی را در استان و کشور به همراه داشته باشد.
این برنامه راهبردی به قدری اهمیت دارد که رییس جمهوری نیز در اولین اظهارات خود در سومین سفر استانی گفت: اقتصاد خراسان جنوبی مبتنی بر معدن است.
آیت الله سید "ابراهیم رییسی" نوزدهم شهریور امسال در شهرستان طبس که حدود ۷۶ درصد ذخایر زغالی کشور را در خود جای داده و بزرگترین حوضه زغال‌سنگ کُک‌شو ایران در این منطقه است گفت: خداوند ذخایر بسیاری به این استان داده که یکی از این ذخایر معادن است.
وی در جمع مردم تاکید کرد: در استان خراسان جنوبی ظرفیت‌های معدنی بسیار خوبی وجود دارد که فعال شدن آن به رونق تولید و ایجاد اشتغال در کشور و منطقه کمک می‌کند.
رییس دولت سیزدهم گفت: بخشی از این ظرفیت فعال و بخشی غیرفعال است که اگر فعال و موانع موجود رفع شود، باعث رونق تولید و اشتغال در کشور و منطقه می‌شود.
وی با تاکید بر اینکه فعال شدن ظرفیت‌های معدنی خراسان جنوبی در دستور کار قرار دارد افزود: وزیر صمت همراه دولت در این سفر هستند که بررسی‌های مقدماتی را انجام دادند و در این سفر هم برخی کارها را دنبال می‌کنند.
آیت الله رییسی که شناخت خوبی از خراسان جنوبی دارد در گذشته هم بر لزوم فعال شدن اقتصاد معدن در این منطقه تاکید کرده و از جمله خرداد امسال در گفت و گوی تلویزیونی با مردم خراسان جنوبی گفته بود: سنگ‌هایی که در نهبندان، نقاطی از بیرجند و مناطق دیگر هست می‌تواند منشاء یک تحول اقتصادی باشد که سرمایه‌گذاری جدی نیاز دارد و سرمایه‌گذاران هم حاضرند با حمایت از آنها و پرداخت تسهیلات، اقتصاد سنگ در خراسان جنوبی اقتصاد فعالی شود.
وی با اشاره به سفر ۲ دهه قبل مقام معظم رهبری به جنوب خراسان (قبل از تاسیس استان خراسان جنوبی) گفت: ایشان فرمودند که اقتصاد خراسان جنوبی، اقتصاد سنگ است یعنی در این استان سنگ‌های بسیار ارزشمندی وجود دارد و می‌تواند کارساز باشد.
مسوولان و کارشناسان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی هم بر این باورند که تاکنون بیشتر به معادن سطحی پرداخته شده است و باید به دنبال اکتشاف ذخایر عمقی و پنهان باشیم.
مطالعاتی در سال‌های گذشته بر پهنه‌های معدنی استان خراسان جنوبی صورت گرفته و ۷۰۰ پروانه معدنی در خراسان جنوبی صادر شده که ۲۳۰ مورد آن غیرفعال است.
به اذعان مسوولان در حال حاضر این استان به اندازه واقعی از ذخایر معدنی خود برخوردار نیست و براساس اسناد بالادستی و سندهای توسعه‌ای، حوزه معدن یکی از مهمترین محورها و پیشران‌های اقتصادی و توسعه‌ای خراسان جنوبی معین شده است.
طی سال‌های گذشته با همکاری سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) و سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور پهنه‌ای به وسعت ۵۰ هزار کیلومتر مربع با اعتبار ۹۰ میلیارد تومان در استان خراسان جنوبی زیر پوشش مطالعات ژئوفیزیک هوایی قرار گرفت که منجر به شناسایی ۱۷۷ محدوده امیدبخش در این استان شد که اطلاعات آن در اختیار سرمایه‌گذاران قرار می‌گیرد.
امسال نیز براساس توافق‌نامه سه‌جانبه معاونت امور معادن و صنایع معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی و سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) برای اجرای تحول در بخش زمین‌شناسی و اکتشاف ذخایر معدنی در کشور، خراسان جنوبی به عنوان نخستین استان کشور برای اجرای این طرح برگزیده شد.
برنامه جدید برای سرمایه‌گذاری در صنایع معدنی
وزیر صنعت، معدن و تجارت که ۲۵ مهر ماه به صورت ویدئوکنفرانسی در آیین آغاز عملیات اجرایی این طرح حضور داشت، گفت: با توجه به اینکه خراسان جنوبی ذخایر بسیار مناسبی در بخش معدن دارد، این پروژه تکمیل‌کننده اطلاعات پایه زمین‌شناسی خواهد بود و به ما کمک می‌کند برنامه جدیدی را برای سرمایه‌گذاری در این استان پیش ببریم.
سید رضا فاطمی امین افزود: طرح تحول در بخش زمین‌شناسی و اکتشاف ذخایر معدنی در راستای برنامه آمایش وزارت صنعت، معدن و تجارت است که منشا تحولات خوبی خواهد بود.
وی گفت: برنامه آمایش سرزمین از ۲ ماه گذشته آغاز شد و در تمامی استان‌ها و شهرستان‌ها فرصت‌های سرمایه‌گذاری را شناسایی و موانع و اولویت‌ها را احصا می‌کنیم تا بر مبنای آن برنامه‌ها را طراحی کنیم.
وزیر صنعت، معدن و تجارت اظهار داشت: پروژه بسیار بزرگ اکتشافی را امروز آغاز می‌کنیم که ۱۵ هزار کیلومتر مربع از سطح استان خراسان جنوبی اکتشاف می‌شود.
وی افزود: با اجرای این برنامه اتفاق خیلی خوبی می‌افتد و متوجه می‌شویم چه ذخایر معدنی در خراسان جنوبی داریم و مخاطرات سرمایه‌گذاران نیز به‌شدت کاهش پیدا می‌کند.
فاطمی امین گفت: اجرای برنامه تحول زمین‌شناسی و اکتشاف ذخایر معدنی در خراسان جنوبی می‌تواند نویدبخش سرمایه‌گذاری در صنایع معدنی این استان باشد.
وی حدود ۴۰ روز قبل که رییس جمهوری را در سفر به خراسان جنوبی و بازدید از معادن زغال‌سنگ طبس همراهی می‌کرد نیز اظهار داشت: ۱۱ درصد ذخایر قطعی معدنی کشور در خراسان جنوبی است.
وزیر صنعت، معدن و تجارت گفت: در این معادن ذخایر بسیار خوبی وجود دارد که بخش عمده‌ای از نیاز کشور را می‌تواند تامین کند و طرح‌های توسعه‌ای پیش‌بینی شده که باید تسریع کنیم و می‌تواند اشتغال را در کشور به‌ویژه این منطقه ارتقا و هم بخشی از نیاز زغال‌سنگ را پوشش دهد.
طرحی که این هفته اجرای آن از خراسان جنوبی آغاز شد به گفته مدیرکل دفتر اکتشاف وزارت صنعت، معدن و تجارت قرار است طی چهار سال آینده در کشور استمرار پیدا کند و خراسان جنوبی به عنوان اولین استان انتخاب شد.
ابراهیم علی مولابیگی اجرای برنامه تحول زمین‌شناسی را رخداد مبارکی برای استان خراسان جنوبی توصیف کرد و گفت: این اتفاق نمی‌افتاد مگر با پیگیری‌های بسیار جدی استاندار؛ چه بسا استان‌های دیگری نیز درصدد بودند این اعتبار را به سمت خود ببرند.
وی افزود: از طرفی مجموعه سازمان زمین‌شناسی و ایمیدرو نیز به مسوولان استان خراسان جنوبی در اولین تفاهم‌نامه سه‌جانبه بین ایمیدرو، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی و معاونت امور معادن و صنایع معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت لبیک گفتند که حاصل آن دسترسی به ذخایر معدنی، ایجاد اشتغال و توسعه پایدار در استان خواهد بود.
خراسان جنوبی هم بهشت زمین‌شناسی است
مدیرکل دفتر اکتشاف وزارت صنعت، معدن و تجارت گفت: بزرگان زمین‌شناسی یا مسوولان از ایران به عنوان بهشت زمین‌شناسی یاد می‌کنند که در این زمینه استان‌های کرمان و یزد بیشتر معرفی شده است اما استان خراسان جنوبی هم باید به عنوان بهشت زمین‌شناسی معرفی شود.
وی افزود: علت اینکه بهشت زمین‌شناسی به این استان اطلاق نشده به خاطر نبود پتانسیل نیست چراکه اگر اکتشافات و اطلاعات عمقی در خراسان جنوبی انجام شود می‌توان این ادعا را کرد.
مولابیگی اظهار داشت: در حال حاضر آذربایجان غربی سردمدار معادن طلا است اما خراسان جنوبی نیز در این مسیر قرار گرفته و اگر اطلاعات و اکتشافات تکمیل شود به معادن زیادی دست خواهیم یافت.
وی گفت: یکی از دلایلی که استان‌های کشور از لحاظ دسترسی به منابع معدنی عقب مانده‌اند این است که معادن دست یکسری افراد حبس شده است و مقام معظم رهبری و رییس جمهوری نیز به این قضیه اهتمام و تاکید داشتند که باید در این زمینه بیشتر کار شود.
رییس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور هم آمار قابل تاملی را در سفر به خراسان جنوبی ارائه کرد که به واقع استدلال فنی و علمی طرح تحولی بود که اجرای آن از خراسان جنوبی آغاز شد.
علیرضا شهیدی با بیان اینکه تاکنون بیشتر به معادن سطحی توجه کرده‌ایم گفت: براساس آمار موجود ذخایر زمین‌شناسی کشور حدود ۶۰ میلیارد تن است ولی در حقیقت حدود ۳۷ تا ۴۰ میلیارد تن ذخیره در کشور وجود دارد.
او گفت: حدود ۶۲ درصد از این میزان به مصالح ساختمانی از جمله شن، لاشه، ماسه و انواع سنگ‌ها تعلق دارد، حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد به ذخایر فلزی و بقیه غیرفلزی است که با توجه به موقعیت خاص زمین‌شناسی کشور آمار درستی در اختیار نداریم.
معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت اظهار داشت: با توجه به موقعیت زمین‌شناسی کشور باید به فکر ذخایر عمقی و پنهان هم باشیم و امیدواریم بتوانیم میزان ذخایر کشور را به ۱۰۰ میلیارد تن افزایش دهیم.
وی افزود: براساس آمار رابطه میان سرمایه‌گذاری و اکتشاف تا سال ۲۰۱۵ دارای رابطه مستقیم بود، پس از آن سال فاصله زیادی بین این دو موضوع ایجاد شده که نشان می‌دهد اکتشاف در همه جای دنیا در حال گران شدن است و براساس آمار غیررسمی اگر شرایط تحریم برطرف شود و با افزایش قیمت دلار انجام اکتشافات بسیار گران‌قیمت خواهد بود.
شهیدی با بیان اینکه اکتشاف بسیار زمان‌بر و پر ریسک است که با معیارهای اقتصادی تطابق چندانی ندارد گفت: باید به دنبال اکتشاف ذخایر عمقی و پنهان باشیم که بر همین اساس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور از سال ۱۳۸۰ برداشت لایه‌های اطلاعاتی ژئوفیزیک هوایی را آغاز کرد.
به گفته وی در دهه ۸۰ حدود ۹۴۵ هزار کیلومتر خطی از کشور مورد مطالعات ژئوفیزیک هوایی قرار گرفت و پس از آن مناطق اولویت‌دار مشخص و اطلاعات در قالب اطلس پتانسیل‌های معدنی منتشر شد.
وی افزود: برای تکمیل اطلاعات به ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار کیلومتر خطی پرواز ژئوفیزیک هوایی نیاز داریم و تاکنون برای دستیابی به اکتشاف ذخایر پنهان در کشور ۶۴۰ هزار کیلومتر پرواز خطی انجام شده که با برنامه‌های موجود فاصله زیادی داریم و در تفاهم‌نامه سه‌جانبه قرار است با استفاده از منابع موجود در ایمیدرو و ظرفیت موجود در معاونت معدنی وزارت صمت به اکتشاف و تولید اطلاعات پایه از طریق مطالعات ژئوفیزیک هوایی سرعت ببخشیم.
رییس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور از انعقاد تفاهم‌نامه‌ای با سازمان نظام مهندسی معدن خبر داد و گفت: امیدواریم از این طریق بتوانیم به نیروی انسانی مناسبی برسیم چون این پروژه آخر نیست و در استان‌های دیگر هم آن را ادامه خواهیم داد.
عملیات ژئوفیزیک هوایی در ۵۰ درصد مساحت خراسان جنوبی
این در حالی است که تاکنون حدود ۵۰ درصد از مساحت استان خراسان جنوبی از سوی ایمیدرو و سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی تحت عملیات ژئوفیزیک هوایی قرار گرفته و آنومالی‌های خوبی نیز شناسایی شده است.
با توجه به ظرفیت‌های موجود در بخش معدن خراسان جنوبی، اجرای طرح تحول در بخش زمین‌شناسی و اکتشاف ذخایر معدنی، نقطه عطفی برای گسترش فعالیت‌های معدنی در این استان پهناور خواهد بود.
رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان جنوبی با اشاره به لزوم کاهش ریسک سرمایه‌گذاری و هزینه‌کرد در بخش معدن گفت: از سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی تقاضا داریم نتایج این طرح و اکتشافات را در اختیار استان قرار دهد تا سرمایه‌گذاران بومی از آن بهره‌مند شوند.
عباس جرجانی با اشاره به معدنی بودن خراسان جنوبی اظهار داشت: شعار و تلاش ما این است که از طریق بخش معدن و به کمک آن به صنایع معدنی و فرآوری برسیم و در ادامه براساس فرآوری، فعالیت‌های حوزه تجارت را گسترش دهیم.
این هدف‌گذاری را استاندار خراسان جنوبی تمرکز بر بخش معدن به عنوان پیشران توسعه استان تعریف کرد و گفت: خراسان جنوبی همه ظرفیت‌های توسعه‌ای را دارد با این وجود به عنوان استانی کم‌برخوردار یاد می‌شود، چون این ظرفیت‌ها نتوانسته در این منطقه رفاه ایجاد کند.
حمید ملانوری افزود: برای رسیدن به این رفاه، لازم است بر پیشران‌های توسعه‌ای متمرکز شویم و در همین راستا ستاد توسعه خاوران را از سال گذشته راه‌اندازی کردیم تا همه مدیران را دور یک میز جمع کنیم و برای بهره‌برداری هرچه بیشتر از این ظرفیت‌ها برنامه‌ریزی شود.
وی یکی از انگیزه‌های جدی در این ستاد را گره زدن محورهای توسعه‌ای به هم برشمرد و گفت: در قالب ستاد توسعه خاوران، کشاورزی، صنعت، معدن، گردشگری و مرز در خدمت یکدیگر قرار می‌گیرند و با هم‌افزایی، ارزش افزوده ایجاد می‌کنند.
استاندار خراسان جنوبی متمرکز کردن منابع استان و تجهیزات و امکاناتی که در سطح ملی پیگیری می‌شود را از برنامه‌های ستاد توسعه خاوران عنوان کرد و گفت: آغاز طرح تحول زمین‌شناسی و اکتشاف ذخایر معدنی استان در همین راستا با درخواست استان و توجه ویژه وزارت صنعت، معدن و تجارت رقم خورد.
وی بر بهره‌گیری دانشجویان، پژوهشگران و فعالان حوزه معدن از این فرصت تاکید کرد و افزود: ۲۱۰ میلیارد تومان اعتباری که قرار است در قالب این طرح در استان هزینه شود باید به بهترین شکل ممکن مورد بهره‌برداری قرار گیرد.
ملانوری همچنین پیشنهاد داد: طرح تحول در بخش زمین‌شناسی و اکتشاف ذخایر معدنی خراسان جنوبی به طرح گرامیداشت پدران علم این استان نام بگیرد.
وی گفت: این رویداد بزرگ علمی که به مدت یک سال در استان اجرا می‌شود، فرصت خوبی است تا نام پدران علم و بنیانگذاران علوم مختلف را زنده کند و در این مدت، تمامی جلسات و کارگروه‌ها می‌تواند با این عنوان برگزار شود.
طرح تحول در بخش زمین‌شناسی و اکتشاف ذخایر معدنی استان خراسان جنوبی با در برگیری چهار شهرستان و بیش از ۸۵ روستا به مرحله اجرا درآمد و مدت زمان اجرای طرح از مهر ۱۴۰۰ به مدت یک سال برآورد شده است.
از نتایج اجرای این طرح با توجه به برداشت داده‌های ژئوفیزیک هوایی در گستره مورد نظر، تکمیل فاز شناسایی و پی‌جویی اکتشافی برای معرفی مناطق جدید امیدبخش معدنی است که تحولی چشمگیر در بخش معدن استان به همراه خواهد داشت.