به گزارش ایرنا، در چند دهه قبل خلیج گرگان علاوه بر اینکه از آورده آب رودخانه های منتهی به خود بهره مند بود از طریق سه کانال خزینی، آشوراده و چپاقلی با دریای خزر تبادل آبی داشت و هزاران مترمکعب آب خزر از طریق این کانال های سه گانه وارد خلیج گرگان می شد.
تغییرات اقلیمی و احداث سازه های آبی در مناطق بالادستی رودخانه ها سبب شد تا دبی آب ورودی به خلیج گرگان از محل رودها به کمترین میزان خود در دهه های گذشته برسد.
روایت کانال ها اما متفاوت است، در حوالی دهه ۸۰ کانال خزینی به طور کامل خشک شد و امسال هم کانال آشوراده ( آرا کانال ) به روزگار همسایه دیرین خود یعنی کانال خزینی دچار شد و به جز چند سانتیمتر آب ناشی از کولاب های موقتی توان ایفای وظیفه ذاتی خود را از دست داد و هیچ تبادل آبی از خزر به خلیج گرگان از این مسیر صورت نمی گیرد.
آخرین و تنها امید سال های اخیر خلیج گرگان با حیات کانال چپاقلی گره خورده است، کانالی که در دهه های قبل بیش از یک کیلومتر عرض و تا یک و نیم متر عمق داشت اما در روزهای نخست آبان ماه شرایط این دالان آبی بغرنج تر شده است.
مشاهدات میدانی خبرنگار ایرنا حکایت از آن دارد که در زمان حاضر عرض کانال چپاقلی به حدود ۱۰۰ متر رسیده است، میزان آبی که در عمیق ترین بخش این دالان در جریان است کمتر از نیم متر است.
وضعیت آب این کانال به نحوی است که قایق های پارویی کوچک اهالی منطقه برای عبور از آن و رسیدن به دریای خزر با مشکل روبرو شده اند و برای این کار باید نزدیک به یک ساعت در این مسیر کوتاه به نبرد با گل و لای و مسیر باتلاقی بروند تا قایق خود را با پاروهای بلند راهی خزر کنند.
مضاف بر این جلبک ها و خزه های شناور هم مانعی برای تردد قایق ها می شود.
پسروی آب و ایجاد جزیره خشکی آکاز
بر اساس مشاهدات خبرنگار ایرنا، غم انگیزتر این که وسعت جزیره "آکاز" در شمال جزیره آشوراده که سال گذشته بر اثر پسروی آب ایجاد شد، از ۷۰۰ هکتار به حدود ۹۰۰ هکتار رسیده است.
یکی از ماهیگیران بومی منطقه که خود را "قره محمد"، به خبرنگار ایرنا معرفی کرد در این ارتباط گفت : روزهایی که باد سوتک در منطقه می وزد عرض کانال چپاقلی و عمق آب کمتر هم می شود.
به گفته وی به طور معمول روز بعد از هر کولاک و یا بارندگی در منطقه، شاهد وزش باد از دشت به سوی دریا هستیم و این کار باعث پسروی آب می شود.
قره محمد خاطرنشان کرد : در روزهایی که باد سوتک داریم عبور قایق های پارویی از این کانال چند ساعت زمان می برد که کار را سخت تر کرده است.
به گزارش ایرنا، تنها امید حیات خلیج گرگان آب ورودی از این دالان آبی یعنی چپاقلی است که گویا با ادامه شرایط فعلی، روزشمار مرگ آن آغاز شده است، این کانال کارآیی خود را از دست داده است و در عمل تبادل آب چندانی انجام نمی شود.
انجام لایروبی چپاقلی در صورت تامین اعتبار
خبرنگار ایرنا برای پیگیری این موضوع مهم به سراغ مدیرکل بنادر و دریانوردی استان گلستان رفت و الهیار اسعدی در این گفت و گو خاطرنشان کرد : مطالعات لازم برای لایروبی کانال چپاقلی انجام شده است و در صورت تامین اعتبار این دالان آبی به طول هشت و ۷۰۰ متر و به عرض ۲۰۰ متر لایروبی خواهد شد.
به گفته اسعدی عمق لایروبی در این مسیر ۲ متر است تا جریان آبی بین خلیج گرگان و دریای خزر برقرار شود.
مدیرکل بنادر و دریانوردی استان گلستان تصریح کرد : بر اساس بررسی های انجام شده حدود یک میلیون تن رسوب برداری در این کانال انجام خواهد شد.
اسعدی در خصوص زمان بندی پیش بینی شده برای اجرای این پروژه یادآور شد: زمان پروژه به مسائل فنی و جنس بستر کانال بستگی دارد اما با تامین اعتبار این موضوع به زودی انجام خواهد شد.
پمپاژ آب راهکار دیگر برای نجات خلیج
نماینده مردم غرب گلستان در مجلس شورای اسلامی به خبرنگار ایرنا گفت : شاید لایروبی کانال های آشوراده و چپاقلی زمان بر باشد و درگیر اعتبار شود اما راهکار دیگری هم در دست پیگیری است.
عبدالجلال ایری افزود : با توافق با وزارت نیرو مقرر شد تا با اعتباری در حدود ۳۰۰ میلیارد ریال پمپاژ آب به سوی خلیج گرگان انجام شود.
ایری تصریح کرد : این پروژه از بخش غربی خلیج گرگان در محدوده نکا اجرایی می شود تا بخشی از آب موردنیاز این پهنه آبی بین المللی تامین شود.
تاثیر مرگ خلیج بر زندگی اهالی
به اعتقاد وی مرگ خلیج گرگان زندگی میلیون ها نفر ساکن گلستانی را تحت تاثیر قرار می دهد.
خشک شدن خلیج گرگان یکی از نگرانی های زیست محیطی گلستان و حتی کشور است که اهالی این استان شمالی را نگران مبتلا شدن این منطقه به سرنوشت دریاچه ارومیه کرده است البته کارشناسان و مردم این خطه براین باورند که گره بی توجهی به این خلیج مضطرب با دستان جهادی دولت سیزدهم باز و مشکل آن رفع خواهد شد تا این اکوسیستم زنده شُکوه گذشته خود را باز یابد.
به تاکید کارشناسان دولت مردمی سیزدهم در سفر استانی به گلستان به طور قطع این چالش زیست محیطی را در دستور کار خود قرار خواهد تا با نجات خلیج گرگان کارنامه درخشان از خودش برجای بگذارد.
به گزارش ایرنا، بر اساس داده های سازمان نقشه برداری کشور بیش از ۲۷ درصد از وسعت ۴۰۰ کیلومتر مربعی خلیج بین المللی گرگان در سال های اخیر خشک شده و کم توجهی به آن امکان بیشتر شدن این محدوده را تشدید کرده است.
خلیج گرگان که در سده‌های پیشین با برخورداری از آب فراوان زمینه ایجاد بندرگاه هایی چون گز و ترکمن را فراهم کرده و بر رونق و شکوه این مناطق افزوده بود، چند سالی است گرفتار خشکسالی شده و دیگر خبری از آن همه شکوه نیست و این پهنه آبی با مرگ تدریجی و نیستی دست و پنجه نرم می کند.
خلیج گرگان با کارکرد اقتصادی و اکولوژیکی در تکثیر آبزیان، ماهیان استخوانی و غضروفی، جذب پرندگان مهاجر و حفظ چرخه زیست دریای خزر دارای اهمیت بوده و در معیشت جوامع محلی نیز اثرگذاری مستقیم و نقش مهمی دارد.
خلیج گرگان یکی از بزرگترین مخازن آب شیرین متصل به دریای خزر نیز هست و تداوم زندگی بسیاری از جانداران در بزرگترین دریاچه زمین به اتصال آن با دریا وابسته است.
این پهنه آبی از لحاظ موقعیت جغرافیایی در جنوب شرقی دریای خزر و حوزه شهرستان های بندرترکمن، بندرگز، نوکنده و بهشهر از ۶۰ کیلومتر طول و حداکثر ۱۲ کیلومتر عرض برخوردار بوده و دارای امتداد شرقی - غربی است.