مرگ و میرهای ناشی از سرطانهای شایع زنان هر ساله از بین جمعیت بانوان قربانی می‌گیرد و سرطان رحم، دهانه رحم، تخمدان و پستان مهمترین عامل مرگ و میر زنان به شمار می‌روند.
در راستای ارتقای آگاهی در زمینه بیماریهای زنان بویژه سرطانهای شایع این گروه و اهمیت واکسیناسیون مادران باردار، نظام پزشکی مشهد میزگردی را با عنوان "زنان و مادران، محور سلامتی" برپا کرد که در این نشست استادان برجسته حوزه زنان و سرطان دانشگاه علوم پزشکی مشهد به ایراد سخن پرداختند.
دکتر نفیسه ثقفی، استاد گروه زنان دانشگاه علوم پزشکی مشهد، دکتر فاطمه تارا فوق تخصص طب مادر و جنین، دکتر آذر فانی دانشیار انکولوژی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، دکتر مرجانه فرازستانیان، فوق تخصص انکولوژی زنان، دکتر مرضیه لطفعلی‌زاده رییس بخش زنان بیمارستان امام رضا (ع) و دکتر مسعود زحمتکش مدیر روابط عمومی نظام پزشکی مشهد در این میزگرد حضور داشتند.
غربالگری سرطان‌تشخیص های زنان سرنوشت ساز است
رییس انجمن زنان و زایمان ایران، شاخه خراسان رضوی با اشاره به اینکه سلامت زنان و مادران، ضامن سلامت جامعه است؛ گفت: غربالگری سرطان های زنان سرنوشت‌ساز است و تشخیص به موقع اینگونه سرطانها مانند سرطان پستان و دهانه رحم از اهمیت بسزایی در درمان این بیماریها برخوردار است.
دکتر نفیسه ثقفی افزود: غربالگری بیماری های زنان می‌تواند از تحمیل هزینه‌های سنگین درمانی به نظام سلامت و خانواده‌ها جلوگیری کرده و به افزایش سلامت و پویایی جامعه کمک کند.
وی با تاکید بر لزوم توجه به مقوله پیشگیری گفت: مهمترین معاینه یک خانم در طول دوران بارداری‌اش ویزیت و مشاوره قبل از بارداری است، بطوری که این مشاوره و عمل به توصیه های پزشک متخصص، ضامن گذراندن یک بارداری سالم و موفق خواهد بود.
مدیر گروه زنان و زایمان دانشگاه علوم پزشکی مشهد در ادامه گفت: دریافت واکسن کرونا در دوران بارداری و شیردهی نه تنها خطری برای مادر و جنین دربر ندارد بلکه حتی از مرگ و میر ناشی از کرونا پیشگیری می‌کند.
دکتر ثقفی با اشاره به اینکه هیچ واکسنی ایمنی صد درصد ایجاد نمی‌کند، افزود: واکسن کرونا کمک می‌کند که خطر ابتلا به نوع شدید بیماری و فوت ناشی از آن کاهش یابد، از این رو واکسیناسیون عمومی در کنار رعایت پروتکل‌های بهداشتی و استفاده از ماسک برای همه به ویژه مادران باردار ضروری است.
وی به خطر شکل‌گیری موج ششم اشاره کرد و افزود: وظیفه همه ما تشویق به انجام واکسیناسیون گسترده و لزوم رعایت پروتکل‌های بهداشتی به ویژه استفاده از ماسک است.
وی زنان را در کنترل و مهار پاندمی کرونا اثربخش و اثرگذار دانست و گفت: زنان ما نیمی از جامعه را تشکیل می‌دهند و به لحاظ عاطفی و روانی نیز کلام و روش و رویه‌ای که اتخاذ می‌کنند در نیمه دیگر جامعه به شدت اثرگذار است. از این رو انتقال مفاهیم سلامت‌محور به زنان اثربخشی بیشتری خواهد داشت.
سرطان دهانه رحم با واکسیناسیون قابل پیشگیری است
استاد فوق تخصص انکولوژی زنان دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: سرطان "سرویکس" یا دهانه رحم با واکسیناسیون قابل پیشگیری است.
دکتر مرجانه فرازستانیان افزود: عامل اصلی سرطان دهانه رحم ویروس "اچ. پی.وی" است و تماس جنسی راه اصلی انتقال این ویروس است که برخی دیگر از روشها در انتقال آن نیز مطرح است اما اثبات نشده است.
وی با اشاره به راههای غربالگری سرطان دهانه رحم گفت: این سرطان با انجام "پاپ اسمیر" و تست ویروس اچ.پی.وی قابل تشخیص است.
این پزشک فوق تخصص بیان کرد: کشورهای پیشرفته با پوشش فراگیر واکسیناسیون، سرطان دهانه رحم را تا حد زیادی کنترل کرده اند، اما در کشور ما بسیاری از خانم ها، به ویژه جوانان به این بیماری مبتلا هستند و مهمترین فاکتور خطر ابتلا به آن داشتن شرکای متعدد جنسی است.
وی خاطرنشان کرد: بهترین سن برای واکسیناسیون، قبل از شروع فعالیت جنسی است اما واکسیناسیون این بیماری از ۹ تا ۲۶ سالگی انجام می شود و در برخی از کشورها تا ۴۵ سالگی نیز این واکسن تزریق می شود.
دکتر فرازستانیان مهمترین سرطانهای زنان را شامل رحم، دهانه رحم، پستان و تخمدان عنوان کرد و افزود: سرطان های رحم و تخمدان غربالگری ندارند.
عفونت های رحمی شایع ترین علت مراجعه به کلینیک‌های پزشکی
رییس بخش زنان بیمارستان امام رضا(ع) مشهد گفت: عفونتهای رحمی شایع ترین علت مراجعه بانوان به کلینیک‌های پزشکی به شمار می‌رود و همه زنان در طول زندگی خود آن را تجربه خواهند کرد.
دکتر مرضیه لطفعلی‌زاده افزود: طبق آمار به طور متوسط هر خانم در طی دوران زندگی خود حداقل یک بار به علت ابتلا به عفونتهای رحمی به پزشک متخصص زنان مراجعه می‌کند؛ اما اگر بهداشت رعایت شود و مراجعه بیمار به موقع باشد و مقاومت آنتی بیوتیکی در فرد رخ نداده باشد؛ درمان نیز راحت خواهد بود.
وی ادامه داد: درمان عفونتهای رحمی در زنان، ساده و کوتاه مدت است و مراجعه به موقع و درمان این عفونت‌ها از بروز مشکلات بزرگتری در آینده جلوگیری خواهد کرد.
وی تغییر سبک زندگی، توجه به حفظ وزن نرمال، پرهیز از مصرف غذاهای با قند فراوان، پرهیز از پوشیدن لباسهای تنگ و خشک نگه داشتن ناحیه ژنیتال را به عنوان مهمترین روش های پیشگیری از ابتلا به عفونتهای رحمی برشمرد و گفت: در عفونتهای رحمی پیشگیری از درمان با اهمیت‌تر است، چرا که عوامل مستعد کننده برای ابتلا به عفونت باید مرتفع شود تا درمانها پاسخ مناسب بدهد.
دکتر لطفعلی زاده، خونریزی های غیرطبیعی را یکی دیگر از علل شایع مراجعات زنان به مراکز درمانی دانست و گفت: خونریزیهای غیرطبیعی در زنان را باید جدی گرفت و همه خونریزیهای واژینال را نباید به حساب قاعدگی گذاشت.
وی قاعدگی نامنظم را در سال ابتدایی شروع آن طبیعی خواند و افزود: اغلب این نامنظمی‌ها در سالهای اولیه طبیعی است اما بررسی‌های پزشکی بیشتری هم در این خصوص مورد نیاز است.
این پزشک متخصص زنان و زایمان، انجام سونوگرافی را راس هرم تشخیصی بخش پاراکلینیکال چرخه درمان خونریزیهای غیرطبیعی زنان برشمرد و افزود: در راس موارد تشخیصی آزمایشگاهی نیز تست بارداری و در مرتبه بعدی آزمایشهای هورمونی قرار دارد.
لطفعلی زاده افزود: توصیه اکید من به همه بانوان این است که به هیچ عنوان اقدام به خوددرمانی نکرده و درمان خود را نیز به دیگران توصیه نکنند. درمان برای هر فرد اختصاصی است و گاه دارویی که برای یک فرد و یک نوع بیماری تجویز می‌شود در فرد دیگر ممکن است نه تنها موثر نباشد بلکه خطر جانی نیز به همراه داشته باشد.
وی گفت: در اغلب بیماریهای زنان، نیاز به درمان شریک جنسی وجود ندارد و در مواردی که لزوم آن وجود داشته باشد پزشک معالج حتما اطلاعات لازم را به بیمار انتقال خواهد داد.
تشخیص زودرس سرطان پستان، شانس موفقیت درمان را بالا می‌برد
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد نیز گفت: سرطان پستان شایع ترین سرطان در زنان است که قابل پیشگیری است و اگر این نوع سرطان سریع تشخیص داده شود، موفقیت درمان آن تا حدود ۹۰ درصد افزایش می یابد.
دکتر آذر فانی با اشاره به نقش غربالگری در کنترل و تشخیص سرطان پستان اظهار داشت: در کشور ما غربالگری سرطان پستان در قالب برنامه جامع کشوری انجام نمی‌شود و معمولا با پیگیری‌های خود بیمار و به پیشنهاد پزشک صورت می‌گیرد.
وی شایع ترین علائم سرطان پستان را شامل احساس توده در پستان، ترشح از پستان، تغییر شکل، عدم تقارن و کشیده شدن پستان و درد در برخی از مواقع عنوان کرد.
وی خاطرنشان کرد: اگرچه در سالهای اخیر اقدامات خوبی در زمینه پیشگیری، غربالگری و آگاه سازی زنان جامعه انجام شده است اما هنوز بخش زیادی از سرطانهای کشورمان در مراحل پیشرفته تشخیص داده می‌شوند که ترس بیمار از مراجعه، عدم آگاهی، مشکلات اقتصادی و همچنین نبود برنامه از علل آن به شمار می‌رود.
این پزشک متخصص انکولوژی افزود: این در حالی است که در کشورهای پیشرفته غربالگری سرطان پستان و انجام ماموگرافی (تصویربرداری از پستان) در قالب برنامه ای جامع برای افراد در معرض خطر، به صورت رایگان و معمول انجام می شود و زنان بین ۵۰ تا ۷۵ سال هر ۲ سال یکبار به صورت منظم ماموگرافی می‌شوند.
دکتر فانی گفت: در کشور ما سن ابتلا به سرطان پستان ۱۰ سال پایین‌تر از سایر کشورها شناخته شده است که عوامل متعددی در این زمینه نقش دارند.
وی ادامه داد: برای افراد با خطر متوسط، یعنی کسانی که زمینه خانوادگی، ژنتیکی و سندرم‌های دیگر خانوادگی نداشته باشند، انجام ماموگرافی از ۴۰ تا ۵۰ سال به بالا و هر ۲ تا سه سال یکبار پیشنهاد می‌شود.
به گفته وی، در افراد با خطر بالا نظیر افراد باسابقه خانوادگی مثبت یا سابقه پرتودرمانی، برنامه غربالگری از سنین پایین تر و به فواصل نزدیکتر توصیه می شود.
چالشی با عنوان فقدان پوشش بیمه ای عمل های ترمیمی سرطان پستان
استاد رادیوتراپی و انکولوژی دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: در حال حاضر عمل های جراحی برای ترمیم پستان سرطانی زیر پوشش بیمه قرار ندارد و در زمره جراحی های زیبایی محسوب می‌شود.
دکتر آذر فانی افزود: این در حالی است که ایجاد مشکل در دست و پا و سایر اعضای بدن از سوی بیمه‌ها نقص عضو محسوب شده و هزینه آن پرداخت می‌شود اما برداشتن پستان ناشی از سرطان، نقص عضو محسوب نمی‌شود و بیمه هزینه آن را پرداخت نمی‌کند.
وی بیان کرد: عمل‌های ترمیم و بازسازی پستان نقش مهمی در روحیه و اعتماد به نفس زنان دارد و بسیاری از بیماران به رغم میل باطنی به دلیل زیر پوشش بیمه نبودن، آنها را انجام نمی‌دهند.
وی تصریح کرد: برخی از جراحی‌های سینه که در جامعه رواج دارد، جنبه زیبایی دارد، ولی بازسازی نقص عضو حاصل از سرطان پستان باید از این نوع عمل ها تفکیک شود.
بهترین زمان دریافت واکسن کرونا در زنان قبل از اقدام به بارداری است
استاد گروه زنان و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: بهترین زمان دریافت واکسن کرونا قبل از اقدام به بارداری است اما در صورت بارداری، استفاده از واکسن کرونا از هفته دوازدهم بارداری توصیه می‌شود.
دکتر فاطمه تارا افزود: تا یک هفته به زایمان می توان اقدام به واکسیناسیون نمود که با ایمنی ایجاد شده مادر و سپس شیرخوار در چند ماه اول پس از تولد در شرایط بهتری قرار خواهند داشت.
وی در خصوص آمار واکسیناسیون زنان باردار علیه کرونا در استان خراسان رضوی گفت: طبق آمار حدود ۶۵ درصد از زنان بارداران واجد شرایط که به مراکز بهداشت مراجعه داشته و پرونده سلامت در این مراکز تشکیل داده‌اند؛ حداقل یک دُز واکسن خود را دریافت کرده اند.
این استاد دانشگاه در خصوص واکسن آنفلوآنزا نیز گفت: این واکسن تداخلی با واکسن کرونا ندارد و تزریق آن در ماههای سرد سال به زنان بارداری که در نیمه دوم بارداری بوده و خصوصا نقص ایمنی یا بیماری های زمینه‌ای مثل دیابت یا بیماری قلبی عروقی دارند، توصیه می‌شود.
وی خاطرنشان کرد: واکسن سرخجه نیز که در صورت تیتراژ منفی آنتی‌بادی ضد سرخجه تزریق می‌شود، بهتر است قبل از بارداری و حتی در زمان قاعدگی فرد باشد و تا یک ماه بعد از آن نیز فرد باردار نشود زیرا بدن برای پاک کردن ویروس نیاز به زمان دارد. اما در صورت وقوع بارداری نیاز به ختم بارداری نیست. واکسن هپاتیت نیز در صورت منفی بودن تیتراژ آنتی‌بادی پیشنهاد می‌شود.
این پزشک فوق تخصص طب مادر و جنین در ادامه گفت: توصیه می‌کنیم که حتما بارداری بانوان خواسته و با برنامه‌ریزی بوده و قبل از اقدام به بارداری حتما به پزشک متخصص مراجعه کنند.
دکتر تارا افزود: مادران ما باید قبل از اقدام به باردار شدن برای مشاوره مراجعه و پزشک خود را از بیماریها و داروهایی که مصرف می کنند مطلع کنند تا با بهترین شرایط و کمترین خطر برای جنین و مادر، وارد دوران شیرین بارداری شوند.
به گفته وی، برای مثال، مادری که مشکل دندانی دارد، باید حتما قبل از اقدام به بارداری نسبت به ترمیم دندان خود اقدام کند، چرا که انجام هر نوع اقدام درمانی در حین بارداری، پرخطرتر خواهد بود.
سلامتی و بالندگی جامعه در گرو سلامت بانوان است
مدیر روابط عمومی سازمان نظام پزشکی مشهد نیز گفت: سلامت و بالندگی جامعه در گرو سلامت و بالندگی بانوان است، چرا که نیمی از جمعیت جامعه را زنان تشکیل می‌دهند و آنان نقش بسزایی در حفظ سلامت افراد خانواده و نهایتا جامعه دارند.
دکتر مسعود زحمتکش افزود: هر نوع برنامه‌ریزی و تلاش برای توانمندسازی زنان ایران زمین، تضمینی برای بهره مندی از کودکانی سالم، خانواده هایی مستحکم و اجتماعی متعالی خواهد بود.
وی با اشاره به اینکه وظیفه نظام سلامت، حفظ سلامت جامعه به ویژه با اولویت اثربخشی بیشتر است؛ گفت: زنان محور و مدیر سلامت خانواده و یار و همکار ارائه دهندگان خدمات در سیستم سلامت هستند و بخش مهمی از فعالیت‌های مربوط به خودمراقبتی و مراقبت در منزل بر عهده آنان است.
دکتر زحمتکش ادامه داد: زنان به طور معمول مدیریت و برنامه‌ریزی سلامت خانواده را از واکسیناسیون کودکان گرفته تا تغذیه نوجوانان و کاستن از استرس‌های بزرگترها و ارائه خدمات به سالمندان بر عهده دارند و بخش سلامت تغذیه نیز معمولا عرصه تصمیم‌گیری بانوان است.
وی افزود: مرگ مادر نه فقط به دلایل مرتبط با حاملگی و زایمان بلکه به دلایل دیگر نیز به همان اندازه برای خانواده فاجعه آمیز و در تمامی ابعاد، دردناک و جبران‌ناپذیر است و ارتقای سلامت بانوان در جامعه و افزایش سطح آگاهی‌های سلامت محور زنان می‌تواند تضمین کننده نسل آینده ای بهتر باشد.
وی رسالت و ظرفیت رسانه‌ها در آگاهی‌رسانی به مردم به منظور مقابله با موضوعات غیرعلمی و شبه علمی از سوی افراد سودجو را مورد تاکید قرار داد.
۲۴ تا ۳۰ مهرماه هفته سلامت بانوان ایرانی نامگذاری شده است.