به گزارش روز پنجشنبه گروه فرهنگی ایرنا از روابط عمومی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، لیلاسادات زعفرانچی، عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی به موضوع مطالعات آینده پژوهی اشاره کرد و گفت: یکی از مسایل نوین تجربه شده توسط بشر بحث مطالعات آینده است. این بحث که بعد از جنگ جهانی دوم به سرعت رواج گرفت و بعدها توانست مرزهای خود را به صورت بنیادین با مطالعات استراتژیک روشن کند، یکی از وجوه غالب پژوهش‌های آینده بشری را به خود اختصاص داده است.
وی افزود: در کتابی که در سال ۱۹۸۹ توسط جمع کثیری از آینده پژوهان جهانی تدوین شده است، نقد واضحی در مورد منظومه آینده پژوهی در نظام جهانی به مطالعات آینده وارد شده و گفته شده که اکثریت آینده‌پژوهان جهان در نظام جهانی از افراد سالمند سفیدپوست در کشورهای آمریکایی و اروپایی هستند.
زعفرانچی با اشاره به جایگاه کشورهای اسلامی و به خصوص جایگاه مسلمانان در مطالعات آینده‌پژوهی و طرح این سوال که کشورهای اسلامی در این منظومه برای خود چه نقشی قائل هستند، گفت: ما در مسائل آینده پژوهی، بحث خود را با این سوال بسیار مهم آغاز می‌کنیم که در حقیقت احتمالات آینده ناظر به چه اتفاقاتی خواهد بود؟ وضعیت‌های مطلوب آینده چیست؟ وضعیت های نامطلوب که باید در تحقیقات خود از آنها ممانعت کنیم چه خواهد بود و در حال حاضر برای دسترسی به بهترین مطلوب و ممانعت از اتفاق‌های ناگوار چه برنامه‌های بلند مدت و میان مدتی را باید اتخاذ کنیم؟ بحث های آینده‌پژوهی جزو مباحث شایستگی و بایستگی است. شایستگی برای دسترسی به بهترین وضعیت مطلوب و بایستگی به معنای عملیاتی کار کردن جهت دسترسی به وضعیت‌های مهم در حیات جامعه جهانی و در آینده جامعه بشریت.
وضعیت کشورهای اسلامی در جهان آینده ترسیم شود
او با بیان اینکه آینده پژوهی و مطالعات آینده در جهان اسلام ناظر به پیشگویی نیست بلکه ناظر بر پیش بینی است، افزود: در تعالیم و فرامین الهی اسلام بارها به آن اشاره شده است، برای هر زمان و مکانی و هر مسئله‌ای در حوزه بشریت دارای نسخه مطلوب و افق روشنی وجود دارد، بنابراین باید این رهیافت به اصطلاح آینده نگرانه در استراتژی کشورهای اسلامی جای خود را به بهترین وجه باز کند و تغییر و تبدیل و تحول را در کشورهای اسلامی ناظر به یک افق پیش‌بینی شده مطلوب آغاز نماید.
وی افزود: یکی از مسایل مهمی که می توان در زمینه آینده‌پژوهی کشورهای اسلامی عنوان کرد، اولویت ها و مسایلی است که در روند مطالعه آینده می تواند جای خود را باز کند. یکی از این فاکتورهای مهم در حوزه مطالعات آینده، جمعیت کشورهای اسلامی است. حدود یک و نه دهم میلیارد جمعیت جهان در کشورهای اسلامی قرار دارد که جمعیت قابل توجهی در نظام جهانی است. جمعیتی که دین اسلام را بعد از دین مسیحیت به دومین دین در نظام جهانی تبدیل کرده و میانگین سنی این جمعیت هم وجه قابل توجهی است.
این استاد دانشگاه افزود: در منظومه جمعیت‌شناسی جهان اسلام، میانگین سنی جمعیت جوان در کشورهای اسلامی پایین‌تر از میانگین سنی جمعیت در کل جهان هست و این ظرفیت قابل توجهی را در آینده کشورهای اسلامی به ارمغان خواهدآورد. این در حالی است که متاسفانه در بسیاری از کشورهای اسلامی هزینه تولید ناخالص داخلی تخصیص یافته به تحقیق و توسعه کمتراز یک درصد تولید ناخالص داخلی است و این امر باعث یک شکاف عمیقی بین کشورهای پیشرو در حوزه علم و دانش با کشورهای مسلمان خواهد شد در حالی که ظرفیت دانشمندان و اندیشنمندان کشورهای اسلامی در حوزه علم و دانش ظرفیت قابل توجهی است.
وی ادامه داد: کشورهای مسلمان به رغم بهره مندی از جمعیت قابل توجه نتوانسته اند یک اتحادیه قوی مشابه اتحادیه اروپایی به وجود آورند. کشورها در قالب اتحادیه اروپا بر اساس اشتراکات فرهنگی و سیاسی و حتی جغرافیایی گرد هم آمدند و توانستند منافع اقتصادی و سیاسی خود را تامین کنند اما این امر درباره کشورهای مسلمان با این جمعیت قابل ملاحظه رخ نداده است تا بتواند سهم و تاثیر ویژه‌ای برای آینده اقتصادی جهان به خود تخصیص دهد. این موارد باید در اولویت های یک نظام آینده‌پژوهانه توسط کشورهای اسلامی مورد توجه قرار گیرد و برای آن برنامه ریزی شده و برنامه های عملیاتی تدوین شود. باید وضعیت کشورهای اسلامی در جهان آینده ترسیم شود.
باید پیش از وقوع، شکل گیری این فرقه های انحرافی را پیش بینی می کردیم
زعفرانچی با بیان اینکه دوره ظهور و بروز فرقه‌های انحرافی در نظام جهان اسلام هزینه‌های ناگواری را به بدنه ملت‌های مسلمان و همین‌طور دولت‌های کشورهای اسلامی تحمیل کرده است، افزود: ما باید پیش از این، شکل گیری این فرقه های انحرافی را پیش بینی می کردیم و مانع از ان می شدیم که هزینه های گزافی را به جهان اسلام وارد کنند. در شرایط کنونی هم باید برای ریشه کرن کردن این جریان ها و روش های مقابله با آنها برنامه ریزی کرد تا مانع از افزایش دامنه فعالیت های آنها شد. ما در حال حاضر با جهانی روبرو هستیم که تحولات فرهنگی و علمی و تاریخی در آن به سرعت هرچه تمام‌تر درحال سپری شدن است. سرعت تغییرات در جهان شگفت‌انگیز است و برای رسیدن به سرعت این تحولات، ناگزیر هستیم که در مورد وضعیت آینده، ترسیم و سناریوهای مشخصی را داشته باشیم.
وی ادامه داد: امروزه انسان بیش از هر زمان دیگری خلاء اخلاق و معنویت را در جهان احساس کرده و به حرکت در مسیر یک افق نو نیازمند است. در این میان کشورهای مسلمان سهم ویژه‌ای را برای هدایت جامعه بشری به سمت این مدینه فاضله دارند. بنابراین به نظر می رسد که یکی از مهمترین و بنیادی‌ترین ارکان اتحاد در حوزه ادیان الهی تمسک به مطالعات آینده پژوهانه است. مطالعات آینده پژوهانه می‌تواند با ترسیم اشتراکات در فضای ادیان الهی و سناریوهایی که ممکن است آینده جهان را به خود تخصیص دهد، پیش‌بینی موثری داشته باشد و تاثیر کشورهای مسلمان و ادیان الهی را در پیشبرد یک دنیای انسانی و یک دنیای آرمانی و اخلاقی امکان‌پذیر کند.
این استاد دانشگاه افزود: بنابراین امروز یکی از ارکان وحدت‌آفرین، تقبل این مسولیت توسط کشورهایی با ویژگی‌های تمدنی و فرهنگی مشترک برای رسیدن به صلح جهانی است؛ صلحی که کشورهای اسلامی را از منازعات دور نگه می دارد و می تواند ظرفیت های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی آنها را برای رسیدن به اهدافشان فعال نماید. ما باید امروز ظرفیت‌های خود را برای آینده تجهیز و بسیج کنیم و از ظهور و بروز وقایعی که به ضرر کشورهای اسلامی و جامعه ادیان الهی است، ممانعت به عمل آوریم.
وی پیشنهاد کرد: ما باید از زمان حاضر به بهترین نحو برای تاسیس سازمان آینده‌پژوهی مطالعات جهان اسلام با تکیه بر اشتراکات کشورهای مسلمان استفاده کنیم. باید بکوشیم یک سازمان مستقل اسلامی تاسیس کنیم که بتواند ذیل سازمان همکاری های اسلامی قرار گیرد و آمار و اطلاعات دقیق مربوط به جوامع مسلمان را تولید نماید. تشکیل چنین سازمانی در حوزه مطالعات آینده برای فعال کردن ظرفیت‌های کشورهای اسلامی کمک رسان خواهد بود و از غافلگیری در مورد شوک های آینده برای کشورهای اسلامی جلوگیری خواهد کرد.
مسلمانان با ایجاد یک نهضت علمی جریان تکفیر را ریشه کن کنند
امام جمعه اهل سنت شیبکوه به مناسبت فرا رسیدن هفته وحدت در سخنانی با اشاره به موضوع اهمیت وحدت در اسلام گفت: اسلام برای همه فصول و سال‌ها و قرن‌ها حرف برای گفتن دارد و باید محور همه اقدامات مسلمانان و همچنین همبستگی و اتحاد آنها قرار گیرد. برخی تلاش کردند این گونه القا کنند که دین اسلام با پیشرفت بشر و تمدن انسانی سازگاری ندارد در حالی که این امر فقط تبلیغ سو دشمنان برای تخریب چهره اسلام است. البته در دنیای اسلام برخی توانستند با روحیه تحجر و ارتجاع و جمود و عدم قدرت اجتهاد این حرف دشمن را به نحوی تبیین و اثبات کنند. اینها مسلمانانی هستند که به خدمت دشمنان درآمده اند.
شیخ مسعود راهبر، با بیان اینکه اسلام یک دین جاودانی است، افزود: اسلام به همه قرن ها و ادوار تاریخی تعلق دارد و کمک رسان انسان ها از هر طبقه و جایگاهی است. خداوند می‌فرماید: « ولو کان من عند غیر الله لوجدوا فیه اختلافا کثیرا». اگر این دین از جانب غیر خدا بود، در آن تناقض و اختلاف فراوانی ملاحظه می‌شد. وقتی معتقدیم که دین اسلام از جانب پروردگار است و برنامه‌ای برای سعادت و موفقیت ما در هر دو جهان دارد، پس باید به آن عمل کنیم و دستورات و رهنمودهای او را مد نظر قرار بدهیم. اسلام به معنی تسلیم شدن محض در برابر خداست و یک دین میانه رو و اعتدال گراست. هر کسی که پیرو دین اسلام است، می‌تواند خودش مستقیما با خدای خودش راز و نیاز کند. از این رو اسلام برخلاف یهودیت پس از ظهور به سرعت دینی جهانی شد و مردم را به مسلمان شدن تشویق نمود ولی اصراری بر تحمیل این دین بر کسی ندارد. امروز در جهان اسلام، این دین متعالی متناسب با دوران‌های پیشرفت بشری است و جوابگوی همه مسایل جامعه ماست.
وی با بیان اینکه ما باید شریعت اسلامی را محور فعالیت خودمان قرار دهیم، افزود: عده‌ای امروز در بخش‌های مختلف جهان، اسلام را به نام گروه‌های تکفیری و داعش معرفی می‌کنند و اقدامات بسیار وحشتناکی را تحت نام این دین رحمانی مرتکب می شوند. حال آنکه اینها در جبهه دشمن قرار دارند و به واسطه کمک های آنها حمایت می شوند و پیش می روند. دشمنان این افراد را از نظر مالی و نظامی تجهیز می کند و آنها را برای اقدامات خشونت بار تحریک می نماید. در حقیقت دشمن اصلی کسی است که تخم شکاف و اختلاف را بین این گروه‌های نادان و جاهل می‌افشاند. اینها دست پنهان سرویس‌های امنیتی و اطلاعاتی آمریکا و رژیم صهیونیستی هستند که عده ای فریب آنها را خورده اند. جریان داعش با کمک این دشمنان به مقدسات اسلامی، مساجد، مناره ها هتک حرمت کرد و برنامه‌های دشمن را دنبال نمود.
او با بیان اینکه جریان تکفیر توانست حرکت بیداری اسلامی را منحرف کند، افزود: بیداری اسلامی یک حرکت بسیار مبارک، ضداستبداد و استکبار بود اما دشمنان این حرکت عظیم را منحرف کردند و به سمت جنگ میان مسلمانان تغییر دادند. در واقع جریان تکفیر چهره رحمانی اسلام را در دنیا مخدوش کرد. حال آنکه اسلام دین رحمت و تعقل است. برای مقابله با این جریان های انحرافی همه مسلمانان باید دست در دست یکدیگر بگذارند و با کسانی مقابله کنند که از حمایت کشورهایی مانند آمریکا برای ایجاد نفاق و شکاف استفاده می کنند. دشمنانی که برای از بین بردن اسلام، جنگ شیعه و سنی را به راه می‌اندازند و تحریکات قومی و طایفه‌ای را افزایش می‌دهند تا از رشد و گسترش این دین رحمانی جلوگیری کنند.
شیخ مسعود راهبر با تاکید بر اینکه مسلمانان وظیفه دارند با جریان تکفیر مقابله کنند، افزود: مسلمانان باید از طریق ایجاد نهضت علمی از سوی علمای مذاهب اسلامی برای ریشه کن کردن جریان تکفیری بکوشند. این نهضت علمی و منطقه‌ای و عقلانی باید به صورت فراگیر از سوی همه علمای اسلام پیگیری شود.
او در پایان تصریح کرد: داروی اصلی برای امروز دنیای اسلام، اتحاد است. همه باید با هم متحد شد. زیرا همه موفقیت‌های امروز در سایه‌سار وحدت صورت می‌گیرد. تعامل، انسجام، اتحاد در عرصه اقتصادی، فرهنگی و غیره بدون وحدت ممکن نیست. وجود مقدس رسول(ص) مهمترین نقطه اتحاد و وحدت برای امت اسلامی است. از این رو باید حفظ اسلام در اولویت هر مسلمانی قرار گیرد و اجازه نداد تا عده ای اختلاف افکنی کنند و فرقه‌های متعددی را به نام اسلام ایجاد کنند که ضربه بر پیکره امت اسلامی وارد شود. این در حالی است که جهان اسلام در دوره کنونی با وجود تلاش فراوان علمای بزرگ شاهد رشد و گسترش جریان‌های تکفیری است. باید با مقابله با این گروهها چهره رحمانی و عقلانی اسلام را به جهانیان نمایان کرد.
هر کشور اسلامی باید به دور از اختلافات، برای وحدت امت و وحدت دین بکوشد
رییس جامعه حوزه علمیه اهل سنت نعیمیه شهر لاهور در کشور پاکستان به مناسبت فرا رسیدن هفته وحدت به نامگذاری هفته وحدت به مناسبت میلاد پیامبر بزرگوار اسلام اشاره کرد و گفت: هر سال به مناسبت فرارسیدن ماه ربیع الاول، تمام گروهها و مسالک مختلف مسلمان مطابق افکار و روشهای خود جشنهای آمدن حضرت رسول اکرم (ص) را برگزار می کنند. اهل تسنن و اهل تشیع اگر چه در تاریخ ولادت حضرت رسول اکرم اختلاف دارند اما این یک گام خوب است که از دوازدهم ربیع الاول تا هفدهم این ماه به عنوان هفته وحدت مسلمانان برگزار می گردد. تا هم تاریخ اهل سنت را و هم اهل تشیع را شامل شود.
مفتی راغب نعیمی، با بیان اینکه به مناسبت ولادت رسول خدا (ص) مکاتب فکری و فرقه های مختلف مسلمانان مطابق سلیقه و عقاید خود مراسم جشن و شادی می گیرند، افزود: به ویژه کشور همسایه و برادر ایران که یکی از مراسم های مهم به مناسبت هفته وحدت در آن برگزار می شود و طی آن علما و اندیشمندان از اقصی نقاط جهان جهت یافتن راه حل برای مشکلات مسلمانان حضور می یابند و تلاش می شود تا از فرصت هفته وحدت، تقریب بین مذاهب مختلف ایجاد شود.
وی اظهار داشت: مهمترین مساله جهان اسلام در حال حاضر مساله فلسطین، افغانستان و کشمیر است. اسراییل با استفاده از زور و سلاحهای خود فلسطینی ها را هدف قرار می دهد و به آنها خسارت وارد می کند. در همین اواخر شاهد بمباران مردم فلسطین به وسیله اسراییل بودیم که تمام جهان آنرا محکوم کرد. پاکستان هم این حملات را محکوم کرد. من فکر می کنم که در نشستهای وحدت تمام مسلمانان باید در موضوع فلسطین با هم متحد و هماهنگ شوند. فلسطین، قبله اول و مورد احترام تمام مسلمانان است. بنابراین همه آنها باید درباره این مساله با هم متحد و هم نظر شوند تا همه قدرت هایی که در سطح بین المللی طرف اسراییل را می گیرند مجبور شوند و دست از حمایت این رژیم بردارند.
سی و پنجمین کنفرانس وحدت اسلامی در یک نگاه
مباحث سی و پنجمین کنفرانس بین المللی وحدت اسلامی در هشت محور جنگ و صلح عادلانه، اخوت اسلامی و مبارزه با تروریسم، آزاد اندیشی دینی، پذیرش اجتهاد مذهبی و مقابله با تکفیری و افراطی گری، همدلی و همدردی اسلامی و پرهیز از تنش ها و منازعات، احترام متقابل بین مذاهب اسلامی، رعایت ادب اختلاف و پرهیز از مشاجره، حرمت شکنی و توهین، تبیین امت واحده و اتحادیه کشورهای اسلامی، فلسطین و مقاومت اسلامی و بزرگداشت مرحوم آیت الله محمدعلی تسخیری مطرح می شود.
هدف از برگزاری کنفرانس بین‌المللی وحدت اسلامی، ایجاد اتحاد و همبستگی در بین مسلمانان، همفکری علماء و دانشمندان جهت تقریب دیدگاه‌های علمی و فرهنگی آنان و نیز بررسی و ارائه راهکارهای عملی جهت دستیابی به وحدت اسلامی و تشکیل امت واحده در جهان اسلام و حل مسائل و مشکلات مسلمانان و ارائه راه کارهای مناسب در این خصوص است.
در این کنفرانس ۵۱۴ سخنرانی برگزار می شود که ۲۳۰ سخنرانی با حضور ۵۲ مهمان از ۱۶ کشور به صورت حضوری و ۱۸۰ سخنران از شخصیت های فرهنگی و سیاسی داخل کشور خواهد بود. همچنین۳۶۰ سخنرانی به صورت وبیناری است که شامل ۱۸۰ سخنرانی خارجی و بین المللی و ۱۸۰ سخنرانی ایرانی است. این سخنرانی ها از کانال های یک و دوی کنفرانس وحدت پخش می‌شوند.
بسیاری از این برنامه ها با همکاری وزارت امور خارجه، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، نمایندگان مقام معظم رهبری در کشورها و ستاد کنفرانس ضبط شده که در کنفرانس پخش خواهد شد. ۲۴ نشست وبیناری نیز برگزار می شود که هر نشست با حضور ۱۵ سخنران از شخصیت های جهان اسلام خواهد بود که مجموعه افراد خارجی از ۳۹ کشور جهان است و برنامه سخنرانی ها به صورت زنده در فضای مجازی و در سایت مجمع تقریب مذاهب اسلامی پخش می شود.
۱۷ نفر از شخصیت های برجسته نیز به صورت حضوری در چهار جلسه سخنرانی خواهند کرد و این مراسم با رعایت شیوه نامه های بهداشتی برگزار می شود. همچنین ۵۰ مقاله علمی که به دبیرخانه کنفرانس در دانشگاه مذاهب اسلامی، رسیده، در این کنفرانس مطرح می شود.
کنفرانس سی و پنجم دارای دو بخش علمی و اجرایی است که در بخش اجرایی کارگروه های محتوا و اطلاعات ملی، محتوا و اطلاعات بین المللی، تدوین و تولید و کارگروه رسانه و تبلیغات فعالیت می کنند.
برگزارکنندگان کنفرانس امسال سعی کرده اند اندیشمندانی از تمام مناطق جغرافیایی مانند آمریکای جنوبی، آفریقا، جنوب شرق آسیا، آسیای میانه و قفقاز را دعوت کنند و قرار است این سخنرانی ها در فضای مجازی به زبان های فارسی، انگلیسی و عربی بارگذاری شود.
هفته وحدت در ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی از سوی امام خمینی (ره) مطرح شد و همه ساله از ۱۲ ربیع الاول سالروز میلاد پیامبر اعظم (ص) به روایت اهل سنت آغاز می شود و تا ۱۷ ربیع الاول سالروز ولادت رسول خدا (ص) به روایت شیعیان ادامه خواهد داشت که امسال از ۲۷ مهر آغاز شده و تا دوم آبان خواهد بود. در همین راستا کنفرانس بین المللی وحدت از سوی جمهوری اسلامی ایران برگزار می شود.
مجمع تقریب مذاهب اسلامی از سال ۶۹ به دستور رهبر معظم انقلاب تشکیل شده، تاکنون ۳۴ دوره از کنفرانس وحدت برگزار شده است که اولین تا چهارمین کنفرانس وحدت قبل از تشکیل مجمع تقریب مذاهب در سازمان تبلیغات اسلامی برگزار شده است.