سوالات دیگری نیز دراین زمینه مطرح است ازجمله اینکه اساسا این باشگاه حامل چه فرصت ها و مزیت هایی است که ایران می تواند با حضور در این سازمان از منافع عضویت بهره مند شود. قبل از پاسخ به این دست سوال ها ابتدا باید نحوه و زمینه عضویت ایران در شانگهای را مورد تامل قرار داده و اینکه در درون این سازمان چه شرایط اقتصادی و سیاسی حاکم است.
در روز ۱۷ سپتامبر که محل اجتماع سران سازمان شانگهای در شهر دوشنبه پایتخت تاجیکستان بود، سند عضویت جمهوری اسلامی ایران به عنوان دهمین عضو این سازمان به تصویب رسید. البته به لحاظ تکنیکی تصمیم سران سازمان در شهر دوشنبه به معنی عضویت کامل ایران نیست و برای این مسیر باید فرایند های قانونی لازم که یک بازه زمانی دو ساله را می طلبد، طی شود. در عضویت ایران در سازمان شانگهای مسکو نقش کلیدی ایفا کرد. گفته می شود بعد از مذاکرات تلفنی نیکولای پتروشف دبیر شورای امنیت روسیه با علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت کشور در ۱۱ اگوست اعلام شد که موانع سیاسی عضویت رسمی ایران در سازمان شانگهای برطرف شد و در اجلاس شانگهای با حضور رئیس جمهوری محترم کشورمان، این موضوع جنبه عینی و رسمی به خود گرفت. با ورود ایران به باشگاه قدرت های شرقی جهان همواره این پرسش پیش روی ناظران منطقه ای و بین المللی قرار دارد که آورده های اقتصادی و سیاسی شانگهای برای جمهوری اسلامی ایران چه خواهد بود. در همین خصوص در گفت و گو با دکتر "محمد رضا محمود پناهی" استاد علوم سیاسی دانشگاه این مساله را مورد کنکاش قرار داده ایم.
سوال : یکی از موضوعاتی که هنوز هم محل تحلیل ها و بحث های جدی است، مزیت های حضور ایران در سازمان شانگهای است؛ اساسا چه منافع مشخصی در این سازمان برای کشورمان می بینید؟
پاسخ : سازمان شانگهای در اصل سازمانی چند منظوره است، هم امنیتی ،سیاسی هم اقتصادی و هم فرهنگی است و اخیرا با برگزاری رزمایش ها بین اعضا فعالیت های خود درعرصه کسب وجهه نظامی منطقه ای و بین المللی را سرعت بخشیده است. در همه ابعاد ظرفیت سازمان برای بهره برداری متقابل فراهم است، بویژه در بعد اقتصادی و نظامی که ایران به وسیله آمریکا و متحدانش تحریم شده است، برای ایران هم کسب اعتبار و پرستیژ نموده و هم زمینه کاهش اثر تحریم ها را فراهم نموده است. زیرا کشورهای عضو این سازمان در شرایط کنونی بزرگترین تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان انرژی دنیا هستند و حدود نیمی از جمعیت کره زمین را در بر دارند، از طرفی ۴ قدرت اتمی دنیا یعنی چین، روسیه، هند و پاکستان و ۲ عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد را در جمع خود دارند. همچنین ایران فرصت مشارکت در طرح بزرگ بین قاره‌ای احیای جاده ابریشم چین را خواهد داشت، و به دلیل زمینه های مشترک در ابعاد فرهنگی و تاریخ امکان تعاملات فراوان با اعضاء خواهد داشت، پس ایران در ابعاد اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، نظامی، منطقه ای و بین المللی فرصت استفاده از این نهاد موثر را با کسب عضویت دائم خواهد داشت.
سوال: عضویت ایران در سازمان شانگهای با توجه به حضور دو قدرت بزرگ جهانی یعنی چین و روسیه چه میزان می تواند در فرایند نتیجه بخش بودن مذاکرات مربوط به احیای برجام موثر واقع شود؟
پاسخ: با توجه به حضور چین و روسیه در جمع کشورهای ۱+۵ در تماس فرایند مذاکرات برجامی و مذاکرات احیای برجام، سیاست همسایگی و چرخش به شرق دولت سیزدهم زمینه کسب امتیاز از دولت های اروپایی و آمریکا را فراهم می آورد، به دلیل اینکه این همگرایی اولا امکان اجماع علیه جمهوری اسلامی ایران را از بین برده است، ثانیا عضویت در سازمان شانگهای و قراردادهای ۲۵ سال با چین، روسیه و دیگر اعضا، اثربخشی تحریم ها را کاهش می دهد و امکان توافق عادلانه به نفع ملت ایران را بیشتر می کند، ثالثا نفوذ منطقه ای و قدرت بازدارندگی ایران به پشتوانه تعاملات با اعضای این سازمان به رسمیت شناخته شده و امکان ارتقای آن ها فراهم خواهد شد.
سوال : با توجه به توافق اکوس( امریکا، انگلیس و استرالیا در موضوع زیر دریایی های هسته ای) با حضور در سازمان شانگهای چه میزان می تواند از شکاف های میان چین و آمریکا برای اقتصاد و تجارت اش استفاده کند.
پاسخ: توافق اکوس به انشقاق در بین اروپا و آمریکا منتهی شده است زیرا آمریکا فرانسه را از قرارداد زیردریایی‌ها هسته ای کنار گذاشته و این فرصت اقتصادی چند ده میلیارد دلاری را از این کشور سلب نموده، از طرفی آمریکا با چین وارد منازعه‌ای خطرناک شده است که هم ابعاد اقتصادی دارد و هم بخصوص در مورد تایوان ابعاد نظامی، این وضعیت زمینه بهره برداری ایران را ایجاد می کند. طبیعی است که این منازعه و رقابت می تواند زمینه را برای همگرایی و اجماع بین المللی علیه ایران نظیر آنچه در دوران اوباما در سالهای ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۳ اتفاق افتاد، از بین ببرد و از سوی دیگر خود چین به این سمت حرکت می کند که در مقابله و مهار موقعیت منطقه ای آمریکا، متحدان راهبردی و استراتژیک داشته باشد. در این بستر هیچ کشوری اندازه ایران ظرفیت خنثی سازی سیاست های مداخله گرایانه آمریکا در منطقه را ندارد و این امر می تواند به نزدیکی بیشتر تهران و پکن و عمق یافتن روابط استراتژیک این دو کشور منجر شود.