به گزارش ایرنا، آلودگی هوا در مازندران پدیده‌ای نیست که با نام و هویت ان سازگاری داشته باشد ، اما دست‌کم یک دهه است که به صورت خزنده و چراغ‌خاموش وارد این استان شده و هر سال نیز بر شدت آلودگی هوای مازندران افزوده می‌شود. این آلودگی‌ها بنا به برخی اظهارات امسال به احتمال زیاد بیشتر هم می‌شود. دلیل این افزایش آلودگی هم مجاز شدن واحدهای صنعتی به سوزاندن مازوت در روزهای سرد سال با هدف جلوگیری از تعطیلی ناشی از افت فشار گاز است.
به گفته حسینقلی قوانلو رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت مازندران، با توجه به این که افت فشار گاز در سال گذشته باعث تعطیلی ۴۵ روزه برخی واحدهای صنعتی استان شد، برای جلوگیری از توقف تولید در واحدهای صنعتی بزرگ استان، با مصوبه شورای پدافند غیرعامل مازندران امسال سوخت مازوت جایگزین گاز می‌شود.
وی گفته است که تا کنون ۶۰ تا ۷۰ واحد صنعتی بزرگ استان برای دوگانه‌سوز شدن با هدف جلوگیری از وقفه در روند تولید در فصول سرد سال اقدام کرده‌اند و برنامه دوگانه‌سوز شدن واحدهای صنعغتی بزرگ استان با جدیت در دستور کار قرار دارد.
تشدید آلودگی هوای مازندران
مجوز مصرف سوخت مازوت در واحدهای صنعتی مازندران در حالی صادر شده که سوزاندن مازوت فقط در نیروگاه نکا طی سال‌های اخیر بویژه در ماه‌های سرد سال سبب آلودگی هوای مناطق شرقی و حتی مرکزی مازندران شده و در برخی روزها نیز این آلودگی خطرناک با حرکت به سمت استان گلستان سبب ناسالم شدن هوای مناطقی از این استان می‌شود.
نیروگاه نکا به گفته مسئولان شرکت پخش فرآورده‌های نفتی مازندران منطقه ساری ، پارسال روزانه بین پنج تا ۶ میلیون لیتر مازوت سوزانده بود و مصرف مازوت در این واحد بزرگ مولد برق حدود ۱۰۴ درصد بیشتر از سال ۱۳۹۸ بود. در چنین شرایطی افزایش تعداد واحدهای مازوت‌سوز در مازندران هرچند که با هدف جلوگیری از توقف تولید است، اما بی‌تردید افزایش چشمگیر آلودگی هوا را در پی خواهد داشت.
آسیب‌های مازوت‌سوزی
مدیرکل هواشناسی مازندران در گفت‌وگو با ایرنا پیرامون این مصوبه و آسیب‌های احتمالی افزایش واحدهای مازوت‌سوز در مازندران می‌گوید: مازوت که در دنیا به نفت کثیف معروف است فرآیند سوختی ناقصی دارد و آلودگی زیادی تولید می‌کند. به همین دلیل مصرف آن در واحدهای صنعتی بویژه در نزدیکی مناطق مسکونی کنار گذاشته شده است و اگر هم قرار به مصرفش باشد معمولا در دریاها و برای کشتی‌های بزرگ مصرف می‌شود.
سید محمدرضا رضوی اظهار می‌کند: ذرات ناشی از سوختن مازوت تا زمانی که گرم است بالا می‌رود و بعد به پایین برمی‌گردد و به همین دلیل هم شدت آلودگی در محدوده پایینی جو را افزایش می‌دهد. با بارندگی هم به سطح زمین می‌رسد و در نهایت خاک را عقیم می‌کند و حتی سبب مرگ ریزموجودات می‌شود.
وی می‌افزاید: صبح‌ها با چشم غیر مسلح می‌توان هاله‌ای سنگین از این آلودگی را مشاهده کرد ، اما علاوه بر این آلودگی هوا، آلودگی زمین را هم ایجاد کرده است. زمین‌های اطراف نیروگاه نکا که خاک حاصلخیزی دارد در حال از بین رفتن است. همین موضوع به زیستگاه مهم میانکاله هم آسیب می‌زند.
این مسئول با تأکید بر این که مازندران یکی از استان‌های آلوده کشور است، خاطرنشان می‌کند: افزایش تعداد واحدهای صنعتی مازوت‌سوز در زمستان می‌تواند جریان‌های آب و هوایی مازندران را نیز تغییر دهد. یعنی ممکن است کاهش بارندگی‌ها، اسیدی شدن باران و گوگردی شدن خاک را به دنبال داشته باشد.
مدیرکل هواشناسی مازندران تصریح می‌کند: بارندگی اسیدی در جایی مانند مازندران به مراتب خطرناک‌تر از تهران است ؛ چون روان‌آب ناشی از بارندگی در تهران عمدتا به دلیل ساختار شهری وارد کانال‌های آب می‌شود ، اما در مازندران به خاطر ماهیت باغی و کشاورزی زمین‌ها به بستر خاک نفوذ می‌کند و مستقیم روی محصولات تولیدی این استان و در نهایت سلامتی مردم می‌تواند تاثیرگذار باشد.
جای خالی ایستگاه‌های سنجش آلودگی هوا
رضوی می‌گوید: متأسفانه هیچ دستگاه آلودگی‌سنجی در مازندران نداریم که میزان آلودگی هوای مازندران طی روزهای سرد سال را بتوان هر روز سنجید و ارائه کرد ، اما آلودگی هوای مازندران صحت دارد و با افزایش واحدهای مازوت‌سوز نیز افزایش می‌یابد.
نبود دستگاه‌ها یا ایستگاه‌های سنجش آلودگی هوا در مازندران چالشی است که پارسال نیز در گزارشی با عنوان پیشروی چراغ‌خاموش آلودگی هوا در مازندران به آن اشاره شده بود. سال ۱۳۹۷ در کارگروه کاهش آلودگی هوای مازندران راه‌اندازی ۶ ایستگاه سنجش آلودگی هوا در مناطق مختلف مازندران تصویب شده بود ، اما این مصوبه به خاطر کم‌توجهی در تخصیص اعتبارِ خرید و راه‌اندازی ایستگاه‌های مد نظر به فراموشی سپرده شد و هنوز هم خبری از این ایستگاه‌ها نیست تا همچنان خبری از آلودگی هوای مازندران نباشد. در حالی که تصاویر ماهواره‌ای شدت آلودگی هوا در مازندران را به خوبی نشان می‌دهند.
در تصویر زیر می‌توان حداکثر تراکم مونوکسید کربن جَو در آذر ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ را که با رنگ زرد نشان داده شده ، به صورت مقایسه‌ای مشاهده کرد. در این تصویر دو نکته کاملا مشهود است: نخست این که میزان آلودگی مونوکسیدی هوای مازندران در آذر ۱۳۹۹ نسبت به آذر ۱۳۹۸ بسیار بیشتر شده و دوم این که نوار شمالی کشور و بویژه مازندران و مناطق شرقی این استان پس از تهران و اصفهان میزان آلودگی بسیار بالایی دارد.
سقف کوتاه آلودگی هوا در مازندران
با این میزان آلودگی هوای مازندران که طبق آمارها و اسناد رسمی قابل تایید است، بیشتر شدن مصرف مازوت در این استان می‌تواند پیامدهای خطرناکی داشته باشد ؛ چرا که به گفته کارشناسان رطوبت بالای هوای مازندران میزان اثرگذاری آلودگی هوا بر سلامت ساکنان این استان را بیشتر می‌کند. از طرفی هم این شرایط آب و هوایی سبب می‌شود که تراکم و ارتفاع آلودگی در مازندران کمتر باشد. به گفته کارشناسان حداکثر ارتفاع پدیده اینورژن یا وارونگی هوا در تهران بین ۲۴۰۰ تا ۲۵۰۰ متر است، در حالی که آلودگی هوا در مازندران نهایتا تا ارتفاع ۸۰۰ متری بالا می‌رود و این یعنی پایین بودن سقف آلودگی هوا در مازندران.
مصوبه بدون استعلام
مجاز بودن واحدهای صنعتی بزرگ برای استفاده از مازوت در روزهای افت فشار گاز در حالی توسط شورای پدافند غیرعامل مازندران تصویب شده که با اداره کل حفاظت محیط زیست به عوان اصلی‌ترین نهاد مرتبط با اظهارنظر در این زمینه رایزنی نشده است. مدیرکل حفاظت محیط زیست مازندران در این باره به خبرنگار ایرنا می‌گوید: برای چنین مصوبه‌ای با این اداره کل مکاتبه رسمی نشد و ما هم پس از تصویب این موضوع را شنیدیم. بلافاصله هم پیگیر موضوع شدیم و مکاتبات اداری با سازمان صمت مازندران و وزارت صمت را آغاز کردیم.
حسینعلی ابراهیمی کارنامی می‌افزاید: در واحدهای صنعتی فارغ از این که سوخت مورد مصرف‌شان چه باشد باید ضوابط محیط زیستی رعایت شود. قرار نیست محیط زیست را قربانی مسائل دیگر کنیم. تولید و اشتغال با حفظ محیط زیست نباید در تضاد باشد.
وی اظهار می‌کند: اگر در مصرف سوخت مازوت برای واحدهای صنعتی مازندران فیلتراسیون درست انجام نشود قطعا با آلودگی هوای شدید مواجه خواهیم بود و وارونگی هوا می‌تواند مناطق مسکونی ما را آلوده کند. اداره کل حفاظت محیط زیست هم قطعا اجازه فعالیت توام با آلودگی را نمی‌دهد. همه واحدهای صنعتی استان باید برای مصرف سوخت مازوت حتی به مدت چند روز همه ضوابط محیط زیستی را رعایت کنند. در غیر این‌صورت ما و همکاران‌مان طبق وظیفه قانونی برای تشکیل پرونده و معرفی به مرجع قضایی و حتی تعطیلی واحد اقدام خواهیم کرد.
برخورد قانونی با واحدهای آلاینده
وی خاطرنشان می‌کند: همین حالا با آلودگی زیاد نیروگاه نکا بر اثر سوزاندن بدون فیلتراسیون مازوت مواجه هستیم که به دلیل اهمیت این واحد در تأمین برق جلوی فعالیت آن گرفته نمی‌شود ، اما درباره سایر واحدهای صنعتی هیچ گونه اغماضی نخواهیم کرد و قطعا خط قرمز ما سلامت مردم است.
مدیرکل حفاظت محیط زیست مازندران با اشاره به نبود ایستگاه‌های سنجش آلودگی هوا در مازندران می‌گوید: متأسفانه با این که سه سال از تصویب راه‌اندازی ۶ ایستگاه سنجش آلودگی هوا در مازندران می‌گذرد هنوز اعتباری برای این موضوع مهم تخصیص داده نشده و شاهد اقدامی در این زمینه نیستیم. به همین دلیل نیز آلودگی هوای مازندران چندان در آمارها و رسانه‌ها به چشم نمی‌آید.
ابراهیمی پارسال در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا اعلام کرده بود که سال ۱۳۹۷ سنجش آلاینده‌ها در هوای استان با دستگاه‌های پرتابل نشان می‌داد شاخص آلودگی هوای برخی نقاط بین ۱۰۱ تا ۱۵۰ بود که از نظر کیفی در دسته هوای ناسالم برای گروه‌های حساس محسوب می‌شود.
نخستین بار دهم دی ۱۳۹۶ بود که مدیرکل حفاظت محیط زیست مازندران اعلام کرد بر اساس تصاویر ماهواره‌ای، هوای شهر ساری به صورت لحظه‌ای به مرز هوای ناسالم رسید. ولی ماجرای آلودگی هوا در مازندران پدیده جدیدی نیست که طی یکی دو سال اخیر شکل گرفته باشد. چندین سال است که این آلودگی گریبان هوای مازندران را گرفته، اما توجهی به آن نمی‌شود. چرا که هنوز امکان سنجش میزان آلودگی در استان وجود ندارد.
افزایش تعداد و تردد خودروها و سوزاندن روزانه چهار تا پنج میلیون لیتر بنزین در استان، افزایش مصرف سوخت خانگی و صنعتی و مهم‌تر از همه مصرف روزانه پنج تا ۶ میلیون لیتر مازوت در نیروگاه نکا طی ماه‌های سرد سال، عوامل اصلی آلودگی هوا در مازندران هستند ، اما در حالی که نیاز به راه‌اندازی ایستگاه‌های سنجش آلودگی هوا در مازندران ضروری است، به نظر می‌رسد قرار است میزان آلودگی هوای مازندران بیشتر شود.