اندیشکده آمریکایی «کوئینسی» در گزارشی به از سرگیری روابط دیپلماتیک ایران و عربستان در شرایط کنونی پرداخت و تاخیر چند ساله در این امر را ناشی سیاست دولت «دونالد ترامپ» به این پادشاهی دانست که در عمل برقراری روابط دو کشور را غیر قابل تصور کرده بود.
«مرتضی حسین» نویسنده تحلیل، بر این باور است که عوامل زیادی به گفت وگوهای دیپلماتیک میان ایران و عربستان کمک کردند اما خروج ترامپ رییس جمهوری پیشین ایالات متحده از کاخ سفید یکی از عوامل بسیار مهم در این زمینه بوده است.
دراین گزارش آمده است: اگرچه ترامپ ادعا داشت متعهد است تا منافع آمریکا را در اولویت قرار دهد اما سیاست خارجی وی در خاورمیانه تنها به سمت سویی حرکت می کرد که منافع عربستان سعودی، ترکیه و اسراییل را در اولویت قرار دهد؛ این ها بازیگرانی در منطقه هستند که تلاش می کنند از روابط محکم خود با نخبگان واشنگتن دی‌سی استفاده کنند تا به اهداف خود برسند.
گزارش تصریح دارد: این متحدان آمریکا در دوره ترامپ به آنچه می‌خواستند رسیدند که همان دریافت یک چک سفید برای اعمال شکلی از سیاست خارجی بود که به طور عمده بر تهاجم بنا می شد. هدیه ترامپ آزاد گذاشتن دست شرکای خارجی آمریکا بود؛ در میان رخدادهایی که از این سیاست کاخ سفید سرچشمه گرفت، این هدیه روند اقدام‌های استعمارگرایان رژیم صهیو نیستی در کرانه باختری و اورشلیم را تسریع کرد. این موضوع همچنین موجب جنگ میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان با حمایت ترکیه و افزایش بمباران در یمن به رهبری عربستان شد که کشته شدن هزاران غیرنظامی را به همراه داشت. این کشورها نیاز چندانی به سازش احساس نمی‌کردند زیرا آنها که با ترامپ روابط خوبی داشتند، مزایای خود را به طور کامل به‌دست می آوردند.
در ادامه گزارش آمده است : اما با خروج ترامپ از کاخ سفید و عقب نشینی آمریکا از منطقه، نشانه‌هایی از بهتر شدن اوضاع پدیدار شد. در همین ارتباط رایزنی های متعددی از سال گذشته به طور جدی بین مقامات عربستان و ایران آغاز شد که نتایجی هم داشته است.
نویسنده این گزارش با بیان برخی تحولات میان دو کشور، اظهارات مقامات آن ها در دوره اخیر را بی سابقه و آشتی جویانه دانست و افزود: رفتار ترامپ با ایران برعکس رفتارش با عربستان بود. ترامپ به جای ادامه مسیر دیپلماتیک با ایران در چارچوب برجام، برای خوشحال ساختن صهیونیست ها و حمایت خاموش از حکام عربی حوزه خلیج فارس، توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ با ایران را لغو و شدیدترین تحریم‌ها را علیه آن کشور اعمال کرد.
این تحلیل حاکی است: ظرفیت ها برای پیشرفت رایزنی های عربستان سعودی و ایران نشان می دهد که چک سفید آمریکا چقدر پیشرفت در منطقه را متوقف کرده بود. حال در دوره ریاست جمهوری بایدن، تهران و ریاض مذاکراتی را که با میانجی گیری بغداد در دوره ترامپ به صورت محرمانه آغاز کرده بودند، آشکارا دنبال می کنند. دلیل آن هم سیاست های جدید آمریکا در زمینه دوری گزیدن از منطقه خاورمیانه و توجه به آسیا و چین است. علاوه براین غیبت رو به افزایش ایالات متحده از خاورمیانه به عنوان یک بازیگر مسلط نظامی، امکان ایجاد نظمی پایدار را فراهم می‌کند که کشورهای منطقه به طور مستقل مذاکره کنند. این بدان معنا نیست که خروج آمریکا از منطقه همه مشکلات را حل می‌کند، اما نشان می دهد برخلاف ادعاها اگر ایالات متحده خاورمیانه را ترک کند، آشوب در منطقه فراگیر نمی شود.
نویسنده در پایان نتیجه گرفت: کاملا واضح است که با عقب نشینی آمریکا همه چیز فوق العاده و عالی نمی شود، بلکه کشورهای منطقه دارای اختیار می شوند و سعی می کنند مشکلات خود را به صورت دیپلماتیک حل کنند .