به گزارش روز سه شنبه ایرنا در ۱۷ سپتامبر ۲۰۲۱ (۲۶ شهریور ۱۴۰۰)، شرکت کنندگان در اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای (SCO) که در دوشنبه پایتخت تاجیکستان برگزار شد، بسته ای متشکل از ده ها سند را امضا کردند. اما گل سرسبد این اسناد، تصمیم شورای سران کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای مبنی بر آغاز روند پذیرش ایران در این سازمان بود.
به گفته منابع مطلع پذیرش کامل ایران شامل امضای چندین قرارداد است که بطور طبیعی حدود دو سال طول می کشد. اما در واقع یک تصمیم اساسی گرفته شده است و جمهوری اسلامی ایران را می توان از قبل عضو کامل سازمان نامید.
با عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای این سازمان وارد مرحله جدیدی از توسعه خود به عنوان یک نهاد بین المللی بالغ می شود. تاکنون، این سازمان بر مبارزه با تروریسم، جدایی طلبی و افراط گرایی متمرکز بوده است، اگرچه وظایف آن اجازه می دهد تا با طیف وسیع تری از مسائل مقابله کند.
همکاری شانگهای یک سازمان بین دولتی منطقه‌ای است که برای همکاریهای مختلف به ویژه امنیتی و اقتصادی تشکیل شده است. این سازمان ۲۵ خرداد ۱۳۸۰ هجری خورشیدی (۱۵ ژوئن ۲۰۰۱) با عضویت چین، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان و ازبکستان در شهر شانگهای چین تاسیس شد. پاکستان و هند نیز دو سال پیش به عضویت کامل این سازمان در آمدند. کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای معادل ۳۰ میلیون و ۱۸۹ هزار کیلومتر مربع مساحت معادل سه پنجم گستره آسیا و حدود یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون نفر جمعیت (نزدیک ۲۵ درصد) جمعیت کره زمین را دارند.
خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) در مسکو در مورد اهمیت حضور ایران در سازمان شانگهای از جهات مختلف نظرات چند کارشناس روس را جویا شد.
عضویت تهران در سازمان شانگهای برای توسعه همکاریهای ایران در عرصه انرژی سودمند خواهد بود
آنتون خلوپکوف، مدیر مرکز انرژی و امنیت روسیه بر این باور است که عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای می تواند برای توسعه همکاری های این کشور در عرصه انرژی سودمند و کارساز باشد.
این مقام روسی در گفت و گوبا خبرنگار ایرنا در مسکو اظهار داشت: ایران می تواند در چارچوب سازمان همکاری شانگهای روابط خود در حوزه انرژی با کشورهای منطقه مصرف کننده نفت و گاز را توسعه دهد.
وی از کشورهای هند و چین به عنوان مصرف کنندگان عمده منابع انرژی ایران یاد کرد و افزود: صادرات نفت و گاز به این کشورها و پاکستان که در همسایگی ایران قرار گرفته است، می تواند برای تهران در ایفای نقش تولید کننده عمده حاملان انرژی مفید باشد.
خلوپکوف معتقد است که مقام های ایرانی از این امتیاز برای ارتقاء نقش این کشور در بازار جهانی انرژی آگاه هستند و به همین دلیل هم تلاش های سیاسی گسترده ای در سالهای اخیر برای عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای به عمل آمد.
به عقیده خلوپکوف، ایران می تواند بدون اینکه تحریم ها مانع شوند، صادرات نفت و گاز خود را چند برابر افزایش دهد و این موفقیت بر ساختار تجارت خارجی این کشور و طرح ها و برنامه های دولت ایران تاثیر مهم و مثبت خواهد گذاشت.
مقام روس معتقد است که ایران می تواند با توسعه ساختار همکاریها در حوزه انرژی با کشورهای منطقه در آینده به هاب انرژی در منطقه خاورمیانه تبدیل شود و شکی نیست تهران برای چنین موقعیتی و دستیابی به آن برنامه ریزی می کند.
او اظهار داشت: با عضویت ایران ضمن گسترش همکاری دو و چندجانبه در حوزه انرژی د زمینه مناسب جهت ایجاد ائتلاف‌های جدید در خصوص مباحث مرتبط با انرژی (اوپک گازی) پی خواهد آمد.
وی با اشاره به اینکه بخشی از ظرفیت حضور در سازمان شانگهای در حوزه انرژی است، اظهار داشت: با توجه به حضور کشورهایی مانند هند، چین و روسیه در این پیمان می توانیم تبدیل به هاب انرژی در منطقه شویم.
مدیر مرکز انرژی و امنیت روسیه اظهار داشت: کشورهای کریدور شمال به جنوب ایران از جمله ترکمنستان و روسیه توانایی تولید انرژی دارند و می توانند آن را به کشورهای حاضر در مسیر شرق به غرب که نیازمند برق و گاز هستند، صادر کنند.
وی با تاکید بر اینکه ایران ظرفیت های بسیاری برای بهره مندی از مزایای عضویت در سازمان همکاری های شانگهای دارد، تصریح کرد: شناسایی بازارها، نزدیکی با عراق و کشورهای عضو کشورهای همسود، انرژی ارزان و نیروی انسانی ایران را تبدیل به پلی برای کشورهای عضو سازمان همکاریهای شانگهای و کشورهای منطقه کرده است.
عضویت ایران در سازمان شانگهای برای مقابله با تحریم ها موثر است
ماییس قرانف صاحبنظر روس در امور خاورمیانه معتقد است که عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای برای مقابله با تحریم های غیرقانونی غرب علیه ایران بسیار موثر است.
قربانف در گفت وگو با خبرنگار ایرنا با بیان اینکه ایران ۴۲ سال است زیر تحریم ها قرار دارد، اظهار کرد: برای نخستین بار ایران در یک سازمان بین المللی بزرگ پذیرفته شده است.
کارشناس روس امور خاورمیانه معتقد است که عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای موجب تقویت بیشتر این سازمان و افزایش اعتبار و وجهه آن در عرصه بین المللی خواهد شد.
به گفته وی عضویت در این سازمان دستاورد مهمی برای تهران دارد زیرا با توجه به اینکه در منشور سازمان همکاری شانگهای تروریست دولتی رد شده و هیچ کشور متهم شده به پشتیبانی از تروریسم نمی تواند عضو این سازمان شود، ادعاهای برخی کشورهای غربی بویژه امریکا مبنی بر حمایت تهران از تروریسم رد و این نقشه غرب نقش بر آب خواهد شد.
قربانف معتقد است که به این ترتیب توطئه بزرگ علیه ایران که از سوی آمریکا و متحدان غربی و عربی این کشور برای به انزوا کشاندن تهران به اجرا در آمده است به شکست می انجامد.
وی سپس به اهمیت فراوان همکاری ایران با کشورهای بزرگی همچون روسیه، چین، هند و پاکستان در چارچوب سازمان شانگهای اشاره کرد و افزود: این همکاریها می تواند دستاوردهای بسیار خوبی در عرصه های اقتصادی و سیاسی و انرژی داشته باشد.
صاحبنظر روس خاطرنشان کرد که سازمان همکاری شانگهای سازمان بسیار قوی و جدی است و این سازمان مرکز ثبات منطقه اوراسیا محسوب می شود و وزنه مقابل نظام تک قطبی ادعایی آمریکا است.
به گفته قربانف، ایران می تواند در چارچوب سازمان همکاری شانگهای در حل مسائل مهم منطقه از جمله مساله عراق و یمن تعامل کند و بویژه با سیاست های ترکیه که بطور غیرمنطقی در امور منطقه ای بویژه در مساله سوریه رفتار می کند، مقابله کند.
وی با بیان اینکه زمان بی نظمی در منطقه گذشته است، اظهار داشت: تمام موانع بوجود آمده از سوی برخی کشورهای منطقه بویژه از طرف عربستان سعودی و متحدانش برطرف می شود.
عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای بالارفتن ظرفیت انرژی منطقه است
به گفته آندری کورتونوف مدیرکل شورای امور بین الملل روسیه، «سازمان همکاری شانگهای در (عضویت) ایران به عنوان کشوری بزرگ و دارای ظرفیت اقتصادی عظیم ذی‌نفع است. ایران تولیدکننده بزرگ منابع انرژی است و این به معنی افزوده شدن طبیعی به آن ظرفیتی است که در حال حاضر در کشورهای عضو ائتلاف [شانگهای] وجود دارد».
این کارشناس سیاسی روس خاطرنشان کرد: «پذیرش ایران به اجرای پروژه‌های زیربنایی بزرگ در کشورهای عضو سازمان شانگهای تحرک خواهد بخشید چراکه بدون ایران توسعه دادن کریدورهای حمل و نقل در مسیرهای شمال-جنوب در منطقه سازمان همکاری شانگهای دشوار خواهد بود».
کورتونوف ادامه داد ایران بخشی از راه حل شماری از مشکلات دشوار منطقه است که جایگزینی برای آن نیست.
این کارشناس روس همچنین یادآور شد که ایران روابط دیرینه‌ای با برخی از کشورهای پیشرو در سازمان همکاری شانگهای نظیر چین، هند و روسیه دارد و اینگونه سخن خود را جمع بندی می‌کند که «پذیرش عضویت جمهوری اسلامی ایران در سازمان همکاری شانگهای، همکاری روسیه و ایران را تقویت می‌کند و خود سازمان نیز اکنون به لحاظ جغرافیایی به سمت غرب توسعه می‌یابد».
عضویت ایران در سازمان شانگهای از فشارهای غرب می کاهد
رئیس دانشکده سیاست های جهانی دانشگاه دولتی مسکو (ام. گ. او) گفت: عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای از فشارهای غرب بر این کشور خواهد کاست و تاثیر مثبت بر ساختار همکاری اقتصادی خارجی آن خواهد گذاشت.
«آندره سیدوروف» ر در گفت وگو با خبرنگار ایرنا تصریح کرد: ایران، روسیه و چین تحت فشارهای شدید غرب به سرکردگی آمریکا قرار دارند اما با توجه به ویژگی های اقتصادی، ایران بیشتر از دو کشور دیگر از تحریم ها آسیب می بیند.
به گفته وی، عضویت کامل ایران در سازمان همکاری شانگهای، فرصت های جدید برای تهران برای مقابله با تحریم های یکجانبه ظالمانه و غیرقانونی بوجود می آورد.
وی با بیان اینکه ایران در عرصه مقابله با تحریم ها از تجربیات بسیار زیادی برخوردار است، اظهار داشت: ایران در همکاری با کشورهای عضو سازمان شانگهای از این تجربیات استفاده می کند و شکی نیست تعامل با روسیه و چین دو کشور دیگر مورد تحریم غرب، دستاوردهای خوبی به همراه خواهد داشت.
رئیس دانشکده سیاست های جهانی دانشگاه دولتی مسکو خاطرنشان کرد که سازمان همکاری شانگهای در حال تقویت است و عضویت ایران در آن به اعتبار و وجهه آن در سطح جهانی می افزاید و در سالهای آینده کشورهای بیشتری به این سازمان خواهند پیوست.
وی افزود: سازمان همکاری شانگهای به وزنه سنگینی در برابر غرب تبدیل می شود و می تواند با موفقیت از زیاده طلبی ها و نظام سلطه طلبی آن بویژه آمریکا جلوگیری کند.
به گفته این مقام دانشگاهی روس، سازمان همکاری شانگهای در راستای مقابله با نظام تک قطبی ادعایی آمریکا است و این سازمان در آینده نقش تعیین کننده در برقراری نظام چندقطبی با قطب های جدید قدرت ازجمله روسیه، ایران، چین و هند ایفا خواهد کرد.
ایران بازیگری قدرتمند در سازمان همکاری شانگهای
ولادیمیر ساژین، پژوهشگر ارشد انستیتو شرق‌شناسی آکادمی علوم روسیه هم در این رابطه می گوید «ایران به صورت تاریخی نفوذ بسیار زیادی در همسایه‌اش، افغانستان دارد و اعضای سازمان شانگهای می‌فهمند که مشکل افغانستان بسیار دشوار است و حل کردن آن بدون ایران بسیار سخت است. به همین خاطر پذیرش عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای می‌تواند به کشورهای عضو بلوک شانگهای کمک کند تا دیدگاه مشترکی درباره آینده افغانستان بیابند».
وی افزود: ورود ایران به سازمان یک رویداد مهم اعلام شده است چرا که بدون تهران، حل و فصل موثر مسائل منطقه ای از جمله افغانستان به سختی امکان پذیر است از طرفی حضور ایران باعث توسعه اقتصادی کشورها با مبادلات تجاری وسیع کشورهای منطقه از طریق کریدور شمال و جنوب و شرق و غرب که هر دو از ایران می گذرد، خواهد شد.