به گزارش گروه فرهنگی ایرنا، کتاب ضحاک با بازآفرینی آتوسا صالحی از ایران امسال در لیست کلاغ سفید ٢٠٢١ کتابخانه مونیخ قرار گرفت. این کتاب توسط انتشارات مدرسه با هدف آشنایی نوجوانان با ادبیات کهن فارسی منتشر شده است. نوشین صفاخو تصویرگری و رضا دالوند مدیریت هنری این اثر را داشته اند.
فهرست کلاغ سفید عنوان یکی از مهم‌ترین رویدادهای کاری کتابخانه بین‌المللی کودکان مونیخ است که هرساله در نمایشگاه بین‌المللی کتاب فرانکفورت در کشور آلمان و در جمع ناشران و علاقمندان به کتاب رونمایی می‌شود.
هرساله هزاران عنوان کتاب تازه به‌چاپ‌رسیده از سراسر دنیا، با زبان‌های گوناگون راهی کتابخانه مونیخ می‌شود و توسط کارشناسان مورد بررسی قرار می‌گیرد. پس از بررسی کتابخانه کودکان مونیخ از میان آنها بهترین اثر را انتخاب می‌کند و در فهرست کلاغ سفید قرار می‌دهد. هدف از انجام این کار معرفی مصداق‌های برتر این نوع از ادبیات به جامعه جهانی است.
پیش‌تر کتاب سیمرغ نوشته مرجان فولادوند به فهرست ٢٠٢٠ راه یافته است. سیمرغ، ضحاک و گلستانه عناوین مجموعه شاهکارهای ادبی هستند که در انتشارات مدرسه به چاپ رسیده‌اند.
بازنویس ضحاک آتوسا صالحی است که مجموعه ۱۲ جلدی قصه‌های شاهنامه او که سال ۱۳۷۷ در نشر افق منتشر شد، اولین بازآفرینی امروزی این افسانه‌ها برای نوجوانان بود که با استقبال منتقدان و مخاطبان روبه‌رو شد و تا امروز بارها تجدید چاپ شده است.
این نویسنده و مترجم در گفت وگو با خبرنگار فرهنگی ایرنا اظهار داشت: ضحاک بازآفرینی داستان ضحاک ماردوش است که از نگاه هفت راوی از جمله پدر ضحاک، فرانک مادر فریدون، ابلیس و غیره نقل می شود و آخرین راوی نیز خود ضحاک است و هرکدام از زاویه دید خود به نقل داستان ضحاک می پردازند و به دنبال روایت هر کدام، داستان ادامه می یابد.
آتوسا صالحی افزود: سعی کردم در این بازآفرینی با تعهد کامل به داستان فردوسی و در عین حال واکاوی شخصیت ها در چگونگی نگاه به داستان، در واقع یک نگاه روانشناختی به آنها داشته باشم.
نویسنده رمان حتی یک دقیقه کافی است، گرافیک و تصویرگری خوب اثر را هم در دیده شدن آن موثر دانست و گفت: زبان خوب و پردازش و نیز پرهیز از تحریف شدگی در بازآفرینی داستان های کهن فارسی بسیار حایز اهمیت است.
صالحی گفت: با نگاه جدید به اسطوره ها می توان پی برد که بارها و بارها قابلیت بازآفرینی را می توانند به شکل امروزی داشته باشند، این قابلیت ها در کشورهای دیگر شناسایی و مورد استفاده قرار گرفته است و از زمانیکه که به سراغ ریشه ها و اسطوره ها و تمام چیزهایی که در افسانه ها و حکایاتشان وجود دارد رفته اند ادبیاتشان توانسته از مرزها بگذرد و زبان ادبیات جهانی پیدا کند و توانستند فرهنگ خودشان را به کشورهای دیگر بشناسانند.
اهمیت بازآفرینی در فرهنگ و اسطوره های ایرانی
وی افزود: ما در ادبیات خودمان غافلیم که اینها چه انرژی و ظرفیتی در خود دارند که اگر به زبان امروز برگردند می توانند مخاطب را با خود همراه کنند خیلی از نویسندگان به سراغ این فعالیت نمی روند چون تصور می کنند این بازآفرینی ارزش کارشان را کم می کند چون کاملا اثر تالیفی خودشان نیست، در حالیکه در بازشناسی فرهنگ و اسطوره های ما بسیار اهمیت دارد.
صالحی شاهنامه را شناسنامه ایران باستان و نیاکان ما خواند و گفت: اثری اسطوره‌ای چون ایلیاد و اودیسه (اثر هومر شاعر و داستانسرای یونانی) که سرگذشت پدران مشترک ساکنان زمین است. و ماجرای ضحاک از نخستین داستان‌های شاهنامه است.
ضحاک داستان انسانی نیک‌سرشت است که به دام شیطان می‌افتد و رفته رفته به سمت شر و پلیدی قدم برمی‌دارد. ضحاک می‌گذارد شیطان به او نزدیک شود و بوسه بر شانه‌هایش زند. آنگاه از جای بوسه‌های شیطان دو مار از شانه‌هایش سر بلند می‌کنند که خوراکشان مغز جوانان ایرانی است. مارهای دوش ضحاک خوراک می‌خواهند و ضحاک دستور می‌دهد روزی دو جوان را برای خوراک آنها قربانی کنند. در این میان دو برادر آشپز به نام‌های ارمایل و گرمایل برای این کار پیش‌قدم می‌شوند ولی نقشه‌ای در سر دارند؛ آنها می‌خواهند هر روز از هر دو جوان یکی را فراری دهند...
این نویسنده معتقد است: ضحاک از معدود داستان‌های اساطیری است که شخصیت‌های خاکستری و آدم‌های معمولی در آن دست به کارهای قهرمانانه می‌زنند.
در این روایت داستان ضحاک از دید هفت راوی روایت می‌شود و هر کدام از راویان حکایت ضحاک را از نگاه خود بازمی‌گویند. از این رو ضحاکی که مرداس پدر ضحاک می‌بیند با آنچه کاوه آهنگر -که فرزندانش به دست ضحاک کشته شده‌اند- روایت می‌کند متفاوت است و در نهایت این مخاطب است که باید داستان را در ذهنش دنبال کند و ادامه بدهد.
آتوسا صالحی، شاعر، نویسنده و مترجم، خرداد سال ۱۳۵۱ درتهران به دنیا آمد. از صالحی تاکنون بیش از ۸۰ عنوان کتاب برای کودکان و نوجوانان منتشر شده که از میان آنها می‌توان به آثاری چون حتی یک دقیقه کافی است (رمان نوجوان، کانون پرورش فکری)، دلم برای تو تنگ است (مجموعه شعر برای نوجوانان، نشر پیدایش)، ۳۵ کیلو امیدواری و کورالین (رمان نوجوان، ترجمه، نشر افق)، سیاوش و طوطی و بازرگان (بازآفرینی، کانون پرورش فکری)، مجموعه چهار جلدی نارگل (داستان کودک، انتشارات نردبان)، مثل همه اما مثل هیچ‌کس (رمان کودک، کانون پرورش فکری) و دریای عزیز (شعر به زبان ساده، نشر چشمه) اشاره کرد.
کتاب‌هایش جایزه‌هایی هم از جشنواره‌های مختلف گرفته‌اند؛ از جمله منتخب کتابخانه مونیخ، جایزه پروین اعتصامی، کتاب تقدیری سال، جایزه بانوی فرهنگ، کتاب برگزیده شورای کتاب کودک و تندیس جعفر پایور برای بهترین بازآفرینی، لوح زرین جشنواره کتاب و مطبوعات کانون پرورش فکری و قلم بلورین جشنواره مطبوعات. او هم اکنون سرویراستار بخش کودک و نوجوان نشر افق است.