اعلام مواضع انسانی این وزیر مسیحی لبنانی در مقابل دیدگان خاموش بسیاری از سران کشورهای عربی، موجب خشم مقامات سعودی و شماری از اعضای شورای همکاری خلیج فارس شد، به حدی که کشورهای عربستان، امارات، کویت و کشور کوچک بحرین سفرای خود را از بیروت فرا خواندند و سفیر لبنان در کشورهای خود را نیز اخراج کردند.
شورای همکاری خلیج فارس در بیانیه ای بدون اشاره به تجاوز بیش از شش ساله ائتلاف عربی – آمریکایی به سرکردگی عربستان به یمن و کشتار مردم بی دفاع و مسلمان این کشورو ویرانی یمن، قرداحی را به «درک ناقص و قرائت سطحی» متهم کرد و خواستار عذرخواهی او و اعلام مواضع دولت لبنان در این زمینه شد!
قرداحی چندی پیش در برنامه "برلمان شعب" (پارلمان مردم) شبکه تلویزیونی الجزیره جنگ به راه افتاده توسط ائتلاف عربی - آمریکایی به سرکردگی عربستان و امارات علیه یمن را محکوم و خاطرنشان کرد که رزمندگان انصارالله در یمن در حال دفاع از خود در برابر "اقدامات تجاوزکارانه عربستان و امارات" هستند.
این وزیر لبنانی که قبل از ورود به کابینه «نجیب میقاتی» یک مجری، فعال رسانهای و خبرنگار مشهور لبنانی بوده، در این برنامهای تلویزیونی به صراحت بر ضرورت توقف تجاوز به یمن تاکید کرده بود.
بهانه تراشی عربستان سعودی برای ایجاد تنش در روابط خود با بیروت از آنجا شروع شد که «جرج قرداحی» قبل از انتصاب به عنوان وزیر اطلاعرسانی لبنان در پاسخ به این سؤال خبرنگار شبکه الجزیره که پرسیده بود، "تحولات جاری در یمن را چگونه ارزیابی میکند"، گفت: «تجاوز وحشیانه به یمن که هشت سال از آن میگذرد، باید متوقف شود. آنچه که یمنیها انجام میدهند، حقوق قانونی آنها در دفاع از خود است و من پایداری مردم یمن در قبال این تجاوز را ارج مینهم».
این سخنان بدون پرده و واقعی قرداحی همانند بمب در عربستان عمل کرد و آل سعود را خشمگین و به واکنش واداشت و موجب شد تا ریاض سفیر خود را از بیروت فراخوانده و سفیر لبنان در عربستان را نیز اخراج کند؛ در ادامه کشورهایی همچون امارات، کویت و بحرین نیز چشم بسته به عربستان پیوستند.
امارات حتی پا را فراتر این نهاد و با خروج دیپلماتهایش از بیروت، به شهروندانش نیز توصیه کرد که به لبنان سفر نکنند و حتی برای نشان دادن جدیت خود در تهدید لبنان، موضوع فروش ساختمان سفارت امارات در بیروت را هم مطرح کرد تا نشان دهد که در مسیر همبستگی با عربستان است!
به دنبال اقدام جرج قرداحی برخی از مقامات (از جمله شماری از نخست وزیران سابق لبنان) و رسانههای وابسته لبنانی نیز در راستای منافع سعودی ها، اظهارات قرداحی را به شدت مورد انتقاد قرار داده و خواستار استعفای وی شدند.
اما در این بین حمایت ها از سخنان قرداحی از سوی شخصیت ها، مقامات سیاسی و مردم لبنان بسیار بیشتر از انتقادات بود.
سید "هاشم صفی الدین" رییس شورای اجرایی حزب الله لبنان شامگاه یک شنبه در واکنش به اقدامات و اظهارات مقام های عربستان سعودی علیه این کشور با تاکید بر این که آینده لبنان در دست سعودیها نیست، گفت، «آینده لبنان در دستان خدا بوده و مدیون کسانی است که برای کرامت این کشور خون داده و جانفشانی کردند».
رییس شورای اجرایی حزب الله لبنان اضافه کرد که «عربستان در آینده نیز تحمل هیچ انتقادی را ندارد؛ به ویژه اینکه روابط این کشور با اسرائیل در روزهای آینده علنی خواهد شد».
وی تاکید کرد که محمد بن سلمان ولیعهد عربستان پس از سقوط مأرب در تنگنا و نگرانی شدیدی قرار دارد.
"میشل عون" رئیس جمهور لبنان نیز در واکنش به بحران دیپلماتیک ریاض و بیروت تمایل خود را برای برقراری بهترین روابط ممکن با عربستان ابراز کرد.
عون بار دیگر بر تمایل خود برای برقراری بهترین روابط با عربستان و نهادینه سازی و تحکیم این روابط از طریق امضای موافقت نامههای دوجانبه بین دو کشور تاکید کرد و گفت: «مواضع و نظرات برخی نباید بر روابط با عربستان تاثیر بگذارد. ما مشتاقیم با امضای قراردادهای دوجانبه بهترین روابط را با عربستان برقرار کنیم.»
"نجیب میقاتی" نخست وزیر لبنان نیز از تصمیم عربستان برای فراخوان سفیر خود از بیروت و ضرب الاجل ۴۸ ساعته به سفیر لبنان برای ترک ریاض ابراز تاسف کرد.
میقاتی گفت که ما دو روز پیش نیز اعلام کردیم که اظهارات جرج قرداحی وزیر اطلاع رسانی که قبل از تصدی پست وزارت اعلام کرده است، نظر دولت نیست. ما همچنین بر روابط میان لبنان و کشورهای شورای همکاری تاکید و ابراز امیدواری کردیم که روابط لبنان و عربستان به ویژه روابط لبنان و کشورهای عربی استحکام خود را بازیابد.
«عبدالله بوحبیب» وزیر خارجه لبنان نیز یکشنبه شب در واکنش به سخنان همتای سعودی خود علیه حزب الله خطاب به وی گفت که حزب الله یک رکن اساسی در لبنان است.
وی در خصوص مشکل دیپلماتیک پیش آمده میان عربستان و لبنان به دلیل سخنان قرداحی هم تصریح کرد، «ظلمی از سوی عربستان سعودی وجود دارد که آن را درک نمی کنیم. مشکلات میان کشورها از طریق گفت وگو حل می شود، چیزی که در این مورد رخ نداد.
وزیر خارجه لبنان افزود، «می ترسم که جورج قرداحی بیگناه، به خاطر دیگران قربانی شود و این احتمال همچنان وجود دارد.
وی همچنین تاکید کرد که دولت میقاتی هرگز استعفا نمیکند و این قضیه از طریق گفت وگو حل میشود.
بوحبیب تاکید کرد: دولت در تلاش است تا با حفظ منافع لبنان و دوستی آن با کشورهای عربی حوزه خلیج (فارس)، بحران را حل کند.
وزیر خارجه لبنان سلب اعتماد پارلمان از دولت را در شرایط فعلی منتفی دانست و گفت که سخنان قرداحی که عربستان به آن استناد کرده مربوط به یک ماه قبل از انتصاب او به عنوان وزیر اطلاع رسانی لبنان بوده است.
واکنش عمان و قطر به سخنان قرداحی
هرچند رژیم سعودی توانست سه کشور عرب حاشیه خلیج فارس یعنی امارات، کویت و بحرین را در قضیه اختلاف دیپلماتیک با لبنان با خود همراه کند، اما دو کشور عمان و قطر وارد بازی سعودی ها نشدند.
پس از اظهارات «جرج قرداحی» وزیر اطلاعرسانی لبنان در خصوص جنگ یمن و بالاگرفتن تنشهای دیپلماتیک بین بیروت و ریاض، وزارت خارجه عمان درباره تشدید تنشها بین تعدادی از کشورهای عربی و لبنان ابراز تأسف کرد و خواستار خویشتنداری همگان و پرهیز از تشدید تنشهای دیپلماتیک شد.
وزارت خارجه عمان در عین حال بر لزوم حل مشکلات بین طرفها از راه گفت وگو و تفاهم تأکید کرد؛ به گونهای که منافع کشورها و ملتها در امنیت، ثبات و همکاری مبتنی بر احترام متقابل و عدم مداخله در امور داخلی حفظ شود.
وزارت خارجه قطر نیز در واکنش به تنشآفرینی ریاض در مناسبات خود با بیروت با صدور بیانیهای و توصیه به آرام شدن اوضاع اکتفا کرد، هر چند انتقاداتی به بیروت داشت.
با این همه سعودی ها حتی تلاش دولت های دوست خود را برای کاهش تنش ها نیز بر نتابیدند و دولت های عمان و قطر را به دلیل مواضع نرمشان به شدت مورد سرزنش قرار دادند.
تشکر یمنی ها از لبنان
مردم یمن که هیچگاه خدمت دیگران را فراموش نمی کننند، در همبستگی و قدردانی از «جورج قرداحی»، به سبب موضع گیری وی در حمایت از کشورشان و محکومیت اقدام نظامی عربستان علیه یمن تصاویر وزیر اطلاع رسانی لبنان را در خیابان های صنعا و دیگر مناطق یمن نصب کردند.
بسیاری از فعالان شبکه های اجتماعی یمنی و عرب نیز پس از اظهارات قرداحی درباره جنگ یمن، تصویری از این بنر را در شبکه های اجتماعی منتشر کردند و همبستگی خود را با وزیر اطلاع رسانی لبنان اعلام کردند.
«محمد عبدالسلام»، سخنگوی جنبش «انصارالله» یمن هم در حساب کاربری خود در توییتر دو تصویر از بنری با عکس های قرداحی وزیر اطلاعات لبنان را منتشر کرد که در صنعا، پایتخت یمن نصب شده است و در توضیح این عکس ها با هشتگ نوشت که «بله جورج قرداحی، جنگ یمن بیهوده است.»
عبدالسلام خطاب به لبنانیها اعلام کرد که «از عربستان نترسید، پس از آنکه عربستان به لطف خدا شکست خورد، بدون دندان حمله میکند».
پارلمان یمن نیز از مواضع وزیر اطلاعرسانی لبنان در حمایت از مردم این کشور قدردانی و در پیامی به "آنتونیو گوترش" دبیرکل سازمان ملل متحد درباره آخرین تحولات یمن، نسبت به چشم پوشی جامعه بین المللی در قبال خواستهها و انتظارات مردم این کشور برای توقف تجاوزگری و پایان محاصره، ابراز ناخرسندی کرد.
در بخش دیگری از این پیام از مواضع شجاعانه و آزادمنشانه جورج قرداحی وزیر اطلاع رسانی لبنان تقدیر شده و همبستگی پارلمان یمن با این وزیر لبنانی در برابر اقدامات و محدودیتها اعلام شده است.
اصل ماجرا چیست؟
در چند روز اخیر اختلافات دیپلماتیک میان ریاض و بیروت به خاطر اظهارات انسانی "جرج قرداحی" وزیر اطلاع رسانی لبنان درباره جنگ یمن شدت یافته و به فراخوانی سفیر عربستان از لبنان و اخراج سفیر لبنان از ریاض کشیده است و سه کشور کویت، امارات و بحرین هم به تبعیت از عربستان همین اقدام را انجام داده اند.
از همان ابتدای شروع بحران ریاض با بیروت معلوم بود که سخنان غیرتمندانه وزیر اطلاع رسانی لبنان درباره اعتراض به جنایات ائتلاف عربی – آمریکایی به سرکردگی عربستان به یمن، بهانه ای برای رژیم سعودی در جهت فشار به دولت جدید لبنان می باشد تا این دولت که پس از یکسال تاخیر تشکیل شد، نتواند اداره امور این کشور بحران زده را به عهده بگیرد.
وزیر امور خارجه عربستان سعودی دو روز پیش در سخنانی پرده از دلیل اصلی اختلاف پیش آمده دیپلماتیک میان ریاض – بیروت برداشت و طی سخنانی تنش اخیر در روابط کشورش با لبنان را فراتر از مساله اظهارات "جرج قرداحی" وزیر اطلاع رسانی لبنان دانست و مدعی شد که «مشکل اصلی، حزب الله و آنچه تسلط این حزب بر لبنان خواند، می باشد».
«فیصل بن فرحان» در گفت وگو با شبکه «سی ان بیسی» آمریکا افزود که، «فکر نمیکنم بتوان رویدادهای دو روز اخیر در روابط عربستان و لبنان را یک بحران نامید. ما به این نتیجه رسیدهایم که با توجه به تسلط مداوم حزب الله بر صحنه سیاسی لبنان و بیمیلی که در دولت کنونی این کشور و سیاستمداران آن برای ایجاد اصلاحات و اقدام لازم برای قرار دادن لبنان در مسیر تغییر واقعی مشاهده میکنیم، فکر میکنیم تعامل با لبنان و دولت کنونی آن سازنده و مفید نیست».
رئیس دستگاه دیپلماسی عربستان که کشورش در سالهای اخیر متهم به تلاش برای ایجاد درگیریهای داخلی در لبنان است در اظهاراتی که از آنها به عنوان دخالت آشکار در امور داخلی لبنان ارزیابی میشود، ادعا کرد که فضای سیاسی لبنان تحت تسلط حزب الله است.
وی مدعی شده که حزب الله یک گروه تروریستی است که شبه نظامیان حوثی را تحت حمایت تسلیحاتی، نظامی و آموزشی خود دارد؛ حال آنکه کشورش حامی اول گروه های تروریستی همچون داعش، تحریر الشام و دهها گروه این چنینی است و در عین حال با حمایت آمریکا با ایجاد ائتلاف نظامی متشکل از چند کشور عربی که بیش از ۶ سال قبل به بهانه بازگرداندن «عبدربه منصور هادی» رئیس جمهوری مستعفی و فراری یمن به قدرت، حملات گستردهای را علیه این کشور فقیر آغاز کرده و بر اثر این تجاوز، تاکنون هزاران یمنی شهید شدهاند و قحطی در این کشور به بزرگترین فاجعه انسانی در جهان تبدیل شده است.
اظهارات وزیر امور خارجه عربستان سعودی در حالی بار دیگر علیه حزب الله لبنان بیان میشود که سران این حزب و در راس آنها «سید حسن نصرالله» با هوشیاری تمام توانستهاند تمام برنامههای غرب و عربستان سعودی برای راه اندازی درگیریهای داخلی و فرقهای در این کشور را از بین ببرند و سدی محکم در برابر این توطئهها بوده اند.
در این پیوند میتوان به اظهارات دبیر کل حزب الله لبنان در ۲۶ مهر امسال که در خصوص آخرین تحولات مربوط به لبنان از جمله حادثه «الطیونه» بیروت بیان شد اشاره کرد.
سید حسن نصر الله در بخشی از این سخنرانی با اشاره به اینکه امروز در لبنان «حزب الله» هدف اول است بصورت غیر مستقیم به تلاشهای عربستان سعودی برای ایجاد جنگ داخلی در لبنان و ارتباط دیپلماتهای این کشور با برخی از رهبران سیاسی لبنان اشاره کرد و افزود: حزب «القوات البنانیة» (نیروهای لبنانی) در سال ۲۰۱۷ خدماتی را در زمینه ایجاد جنگ داخلی به «السهبان» وزیرخارجه سابق عربستان سعودی ارائه داد.
بر اساس اعلام ناظران سیاسی، عربستان سعودی پیش از تشکیل دولت جدید به نخست وزیری «نجیب میقاتی» و در طی سالهای اخیر برای تشکیل دولت لبنان مانع تراشی کرده و به دنبال راه انداختن جنگ داخلی در این کشور بوده است.
دخالت های عربستان و آمریکا در مسایل داخلی لبنان یکی از عوامل عدم تشکیل دولت این کشور در یکسال گذشته بود، اقدامی که به بحران داخلی این کشور که به دلایل اقتصادی و سیاسی ایجاد شده بود، دامن زد و انتخاب نجیب میقاتی که با موافقت حزب الله نخست وزیر لبنان شد، موجب خشم سعودی ها و آمریکایی ها گردید هرچند مقامات عربستان دل خوشی از آن نداشتند که سعد حریری دوباره سکان دولت لبنان را به عهده بگیرد و در مجموع نمی خواستند هیچ دولتی در این کشور روی کار بیاید و مشکلات این کشور را حل کند.
وزیر امور خارجه عربستان در بخش دیگری از مصاحبه اش مدعی شد که «ما به این نتیجه رسیدهایم که بیمیلی در دولت کنونی این کشور و سیاستمداران آن برای ایجاد اصلاحات و اقدام لازم برای قرار دادن لبنان در مسیر تغییر واقعی مشاهده نمیکنیم و فکر میکنیم تعامل با لبنان و دولت کنونی آن سازنده و مفید نیست».
سخنانی که نشان دهنده آن است که ریاض قصد دارد لبنان را در مسیر تغییر واقعی مد نظر خود قرار دهد و سیاستهای خود را بر بیروت تحمیل و لبنان را تابع سیاستهای خود کند.
یکی دیگر از اقدامات ریاض علیه لبنان اعلام ممنوعیت ورود کالاهای لبنانی به عربستان می باشد تا سعودی ها از این راه بتوانند خسارت های بیشتری به اقتصاد لبنان وارد کنند، اقدامی که با نگرانی نخست وزیر جدید لبنان که دولتش با مشکلات بیشماری دست و پنجه نرم می کند، مواجه شده است.
عربستان سومین مقصد بزرگ صادراتی لبنان است و توقف واردات کالاهای لبنانی، بحران اقتصادی این کشور را تشدید خواهد کرد. میقاتی نگران از قطع حمایت کشورهای عربی و با دورنمایی از تشدید بحران اقتصادی، در تلاش است نظر عربستان را جلب کند و اظهارات وزیر اطلاعرسانی را به نوعی رفع و رجوع کند.
یکی دیگر از ناراحتی های مقامات سعودی از حزب الله به خرید نفت تجار لبنانی از ایران در دو ماه گذشته و تامین سوخت این کشور باز می گردد، اقدامی که خیلی ها از آن به عنوان پیروزی حزب الله و جمهوری اسلامی در لبنان تعبیر کردند.
در دو ماه گذشته محموله پنج نفتکش حامل انواع سوخت خریداری شده از ایران ابتدا به بندر بانیاس سوریه و از آنجا به لبنان انتقال داده شد، اقدامی که موجب خشم مقامات سعودی، آمریکایی و رژیم صهیونیستی شد.
حمل سوخت خریداری شده از ایران توسط تجار لبنانی و رسیدن آن به مرزهای این کشور نشان داد که جمهوری اسلامی ایران در هنگام سختیها مردم لبنان را فراموش نمیکند و آماده است تا در هر شرایطی به یاری آنها بشتابد و این دقیقا در مقابل کاری است که آمریکاییها، سعودیها و فرانسویها در سالهای اخیر در لبنان انجام دادند و فقط با شعارهای توخالی به دنبال مشکل تراشی برای لبنانیها بوده و هستند که نمونه آخرین آن مشکل تراشی در تشکیل کابینه لبنان بود که با درایت مقامات لبنانی این مساله جمعه گذشته حل و "نجیب میقاتی حکم تشکیل دولت را از دست "میشل عون" رییس جمهوری این کشور دریافت کرد.
سخنرانی روز عاشورای "سید حسن نصرالله" دبیرکل "حزب الله" در خصوص اعلام خرید و تامین سوخت مورد نیاز مردم لبنان از ایران به یکباره نقشه دشمنان مردم این کشور را به هم ریخت و ورق را برگرداند، اقدامی که به یکباره تزریق خونی به پیکر لبنان شد و موجب خوشحالی مردم این کشور و جریانهای حامی مقاومت ضدصهیونیستی و حتی برخی جریانهای وابسته به غرب در این کشور گردید. این سخنان در عین حال موجب پریشانی مقامات سعودی و همچنین "دوروتی شیا" سفیر آمریکا در لبنان گردید و وی با واکنش به این سخنان و دخالت در امور لبنان ادعا کرد که «لبنانیها نیازی به نفت ایران ندارند»؛ سخنانی که در همان زمان با واکنش برخی مقامات لبنانی مواجه گردید.
نکته مهمی که در این میان وجود دارد این است که، اگر کشورهایی همچون عربستان و آمریکا که بزرگترین صادر کننده نفت و سوخت در جهان به شمار میروند، خیرخواه مردم لبنان بودند باید با بروز مشکل برای مردم این کشور به سرعت سوخت مورد نیاز مردم لبنان را تامین میکردند و نمیگذاشتند شرایط لبنان به اینجا برسد، اما دراین بین فقط جمهوری اسلامی بود که با درخواست دبیرکل حزب الله به داد مردم لبنان رسید و سوخت مورد نیاز لبنانی ها را تامین کرد.
هرچند مردم و مقامات لبنان دوست و دشمن خود را سالهاست میشناسند، اما قضیه تامین سوخت این کشور و سکوت کشورهای غربی – عربی در این باره، این موضوع را بیشتر برای آنها نمایان کرد.
موضوع مهم این است که بحرانهای اخیر لبنان، برخلاف میل عربستان نه تنها به کاهش قدرت حزبالله در لبنان منجر نشد، بلکه به محبوبیت بیشاز پیش این گروه در لبنان و افزایش نفوذش در لایههای بالایی قدرت انجامید. از این رو است که عربستان تلاش میکند با اهرمهای فشار سیاسی و اقتصادی خود، نفوذ خود بر لبنان را به نمایش بگذارد.
بحران حاضر یادآور تلاش سابقهدار عربستان برای تاثیرگذاری بر صحنه سیاسی لبنان است که نمونه بارز آن را در سال ۹۶ و در جریان استعفای «سعد حریری» نخستوزیر وقت شاهد بودیم. در مهر آن سال سعد حریری بعد از سفر ناگهانی به عربستان و فشار محمد بن سلمان ضمن انتقاد از حزبالله و طرح درخواست خلع سلاح این گروه از مقام خود استعفا کرد. هرچند سعد حریری پس از این استعفا هم به کار خود ادامه داد، ولی این رخداد از تکاپوی عربستان برای تضعیف نیروهای مورد حمایت ایران در لبنان حکایت داشت.
دو کشور لبنان و عربستان تاکنون چندین بار تنشهای دیپلماتیک را تجربه کردهاند، اما سوالی که در اینجا مطرح میشود این است که چرا با وجود اهمیت کمتر اظهارات یک وزیر لبنانی که در دوران قبل از تصدی سمتش بیان شده است، این همه جنجال در محافل سیاسی و رسانهای جهان عرب ایجاد کرده و حتی پای اتحادیه عرب هم به این مسئله باز شده است و تلاش گسترده لبنان برای ترمیم روابط و کاهش تنشها با ریاض، تاکنون نتیجهبخش نبوده است.
برخی از ناظران درباره چرایی تشدید این تنشها میگویند که عربستان از این طریق قصد دارد بار دیگر در لبنان خلأ سیاسی ایجاد کند و با حمایت از محاصره لبنان با حزبالله که مانع بزرگی مقابل پروژههای آمریکایی - صهیونیستی - سعودی است، مقابله کند؛ به خصوص اینکه طی این سالها در لبنان دیگر قدرت به شکل کامل در اختیار مهرههای عربستان نبوده و مقاومت نفوذ سیاسی زیادی در لبنان پیدا کرده است.
مانعتراشیهای سعودی در روند تشکیل دولت کابینه جدید لبنان گواه بر صدق این ادعاست و ریاض حتی بعد از تشکیل دولت نجیب میقاتی، کوچکترین توجهی به درخواست مکرر نخست وزیر لبنان برای همکاری با عربستان نکرد؛ چراکه اصولا عربستان با اصل خروج لبنان از بحران که پیروزی مقاومت تلقی میشود، مخالف است؛ به ویژه اینکه حزبالله با خرید و واردات موفقیتآمیز سوخت از ایران، از محبوبیت بیشتری در میان ملت و محافل سیاسی لبنان برخوردار شده است.
برخی دیگر از ناظران میگویند که عربستان با تشدید تنشهای سیاسی با لبنان درصدد جبران ناکامیهای خود در حوادث دو هفته پیش «الطیونه» و سرپوش گذاشتن بر شکستش در پروژه کشاندن مقاومت به جنگ داخلی است، تا بدین ترتیب سلاح حزب الله در عرصه داخلی لبنان مورد استفاده قرار بگیرد و مقدمات خلع سلاح مقاومت فراهم گردد.
از طرفی، اظهارات قرداحی یک ماه قبل از تصدی سمت نخستوزیری با برنامه «برلمان الشعب» شبکه الجزیره انجام شد و پس از فروکش کردن رویداد «الطیونه» منتشر شده است تا فتنه جدیدی شکل بگیرد و از همین روی، برخی کارشناسان بر این باورند که انتشار این مصاحبه در شرایط کنونی کشور لبنان، نمیتواند اتفاقی باشد، چراکه طرح چنین سناریویی علیه لبنان از جانب عربستان، اتفاق تازهای نیست.