به گزارش ایرنا مجموعه فولاد قاینات در شمار طرح‌های فولاد استانی است که پس از مدتی توقف و کندی روند اجرا، با پیگیری مسوولان استان در ادوار مختلف و مشارکت دستگاه‌های ملی در سال‌های اخیر سرعت گرفت و پس از تولید آهن اسفنجی در مرحله فولادسازی قرار دارد.
فاز اول این کارخانه برای تولید آهن اسفنجی با ظرفیت سالانه ۸۰۰ هزار تن اکنون ۱۰۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد که در حال تولید آزمایشی است و ۳۰ هزار تن آهن اسفنجی نیز تولید کرده است.
فاز دوم کارخانه برای تولید فولاد اسفنجی با ظرفیت ۸۰۰ هزار تن سالانه در حال نصب تجهیزات است که با بیش از ۸۰ درصد پیشرفت فیزیکی قرار است در یک سال آینده به بهره‌برداری برسد و با راه‌اندازی کارخانه فولاد قاینات، خراسان جنوبی به جمع استان‌های دارای صنعت فولاد می‌پیوندد.
مسوولان کشوری و استانی در سال‌های اخیر چند بار از افتتاح این طرح فولادی در آینده نزدیک خبر دادند اما هر بار با تاخیر مواجه شد تا اینکه رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان جنوبی اواخر تیر امسال در کارگروه تسهیل و رفع موانع تولید استان گفت: قرار بود فاز نخست کارخانه فولاد قاینات در تیرماه افتتاح شود که به دلیل مشکلات سخت‌افزاری به تاخیر افتاد.
عباس جرجانی افزود: این طرح در مرحله سخت‌افزاری و تست گرم آن با مشکل مواجه شد که مجددا دستگاه‌های مربوطه تامین و بارگیری شده و در حال حمل به خراسان جنوبی است.
وی گفت: فاز دوم این طرح نیز ۸۶ درصد پیشرفت فیزیکی دارد و معافیت آخرین محموله ماشین‌آلات این فاز کارخانه از گمرک صادر شده و به‌زودی وارد کشور می‌شود که فاز دوم در یک سال آینده به بهره‌برداری خواهد رسید.
فولاد قاینات از کجا شروع شد؟
سال ۱۳۸۶ بود که با پیگیری و تقاضای نمایندگان وقت مردم در مجلس شورای اسلامی طرح احداث هشت کارخانه فولاد در استان‌های آذربایجان شرقی، چهارمحال و بختیاری، خوزستان، فارس، کرمان، یزد، خراسان جنوبی و خراسان رضوی با نامهای فولاد میانه، فولاد چهارمحال و بختیاری، فولاد شادگان، فولاد نیریز، فولاد بافت، فولاد بافق، فولاد قاینات و فولاد سبزوار با تعهد ساخت حدود سه سال و با هدف محرومیت‌زدایی آغاز شد.
شرکت ملی فولاد ایران در راستای اصلاح و افزایش ظرفیت فولاد در قالب طرح‌های استانی با سرمایه‌گذاری سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) اقدام به احداث کارخانه فولاد قاینات کرد.
طرحی که هدف از اجرای آن احداث کارخانه احیای مستقیم به ظرفیت ۸۰۰ هزار تن در سال برای تولید آهن اسفنجی و ایجاد کارخانه ذوب و ریخته‌گری برای تولید شمش فولادی بود.
براساس اخبار و گزارش‌های موجود طرح فولاد قاینات در سال‌های آغاز اجرا در زمینه پیشرفت فیزیکی از هفت طرح فولاد دیگر کشور پیشی گرفته بود اما در دهه اخیر بیش از دیگر طرح‌ها با فراز و نشیب همراه بوده است.
در همه این سال‌ها به موازات پیشرفت طرح وعده‌های متعدد نیز با ذکر سال و حتی ماه توسط مسوولان کشوری و استانی مبنی بر افتتاح مجتمع فولاد قاینات سرخط رسانه‌ها قرار گرفت و این انتظار تا سال ۱۴۰۰ به طول انجامید.
مطالبه مردم و پیگیری مسوولان
تکمیل و افتتاح طرح فولاد قاینات به یکی از مطالبات مردم منطقه نیز تبدیل شد و سال ۱۳۹۸ جمعی از ائمه جمعه شهرستان‌های قاینات و زیرکوه با ارسال نامهای به آیت الله سید "ابراهیم رییسی" رییس وقت قوه قضاییه خواستار حل مشکلات فولاد قاینات شدند که در بخشی از این نامه آمده است: «همان‌گونه که مستحضرید از سال ۱۳۸۵ در دولت نهم پس از بررسی و امکان‌سنجی؛ تصمیم بر احداث هفت مجتمع فولادسازی در مناطق مختلف کشور عزیزمان ایران، از جمله در خراسان جنوبی در شهرستان قاینات منطقه نیمبلوک شد که عملیات احداث آن از سال ۱۳۸۵ آغاز شد. ۶ مجتمع فولادسازی در سایر نقاط کشور (سپیددشت چهار محال بختیاری؛ شادگان خوزستان؛ میانه آذربایجان شرقی؛ نیریز فارس؛ سبزوار خراسان رضوی؛ بافت کرمان ) احداث، راه‌اندازی و به بهره‌برداری رسیده‌اند اما متأسفانه علیرغم تلاش‌های انجام شده مجتمع فولاد قاینات با مشکلاتی مواجه شده و با توجه به اینکه تاکنون پیشرفت فیزیکی آن در فاز احیا ۷۰ درصد است از سه سال گذشته در وضعیت نیمه‌فعال و رکود به سر می‌برد.»
براساس آنچه در سوابق اجرایی این طرح آمده است، فولاد قاینات در سال ۱۳۸۶ با عقد قرارداد بین ایمیدرو و کنسرسیوم فعالیت خود را آغاز کرد و در فاصله زمانی سال ۱۳۸۶ تا ۱۳۹۳ با توجه به مشکلات موجود از جمله تحریم‌ها و همکاری نکردن شرکت‌های خارجی ساخت پروژه به کندی پیش رفت.
بهمن ۱۳۹۳ طرح فولاد قاینات با نسبت ۶۵ درصد سهام به بخش خصوصی واگذار شد و پیرو این واگذاری شرکت پیمانکار ابتدای سال ۱۳۹۴ تاسیس و اداره امور اجرایی پروژه را برعهده گرفت.
اما اوایل سال گذشته مسوولان استان خراسان جنوبی اعلام کردند که با تدابیر صورت گرفته این طرح که اخیرا به دولت واگذار شده، سرعت می‌گیرد و فاز اول آن تا دهه فجر افتتاح می‌شود.
همچنین تاکید شد که اشتغال در طرح فولاد باید با اولویت جوانان منطقه انجام شود و با توجه به آب‌بر بودن پروژه شاید بین مردم نگرانی وجود داشته باشد اما با توجه به فناوری‌های جدید و استفاده از پساب فاضلاب کمترین میزان آب از منابع آب زیرزمینی برداشت خواهد شد.
اردیبشهت ۱۳۹۹ نماینده مردم قاینات و زیرکوه در مجلس شورای اسلامی با مدیرعامل شرکت ملی فولاد ایران دیدار کرد و خواستار برطرف شدن موانع و مشکلات این طرح فولادی شد.
"سلمان اسحاقی" با اشاره به دیدارش با مدیرعامل شرکت ملی فولاد ایران در کانال تلگرامی خود نوشت: انشاالله با پیگیری‌های مستمر، مذاکرات کارشناسی شده و همراهی استاندار و مدیران صنعت، معدن و تجارت، شرکت شهرک‌های صنعتی و فولاد کشور شاهد بهره‌برداری این پروژه بزرگ باشیم.
مدیرعامل سابق شرکت ملی فولاد ایران نیز خرداد پارسال در بازدید از روند اجرای طرح فولاد قاینات گفت: با توجه به پیگیری‌هایی که در زمینه این طرح صورت گرفته تلاش می‌کنیم طی ماه‌های آینده واحد احیا (آهن اسفنجی) فولاد قاینات به بهره‌برداری برسد.
امیرحسین نادری افزود: با راه‌اندازی فولاد قاینات، خراسان جنوبی و قاینات به جرگه صنعت فولاد کشور می‌پیوندد و با استخدام گسترده‌ای که انجام خواهد شد در مرحله اول ۳۰۰ نفر به‌صورت مستقیم استخدام می‌شوند و به صورت غیرمستقیم نیز اشتغالزایی زیادی خواهیم داشت.
وی با اشاره به اینکه قول‌هایی برای راه‌اندازی فاز احیای کارخانه در سال جاری داده شده بود اظهار داشت: شیوع ویروس کرونا و برخی تحریم‌ها باعث تاخیر در راه‌اندازی کارخانه شد.
افتتاح پروژه تزریق گاز کارخانه و نوید بهره‌برداری
افتتاح پروژه تزریق گاز کارخانه برای راه‌اندازی واحد احیای مستقیم در آذر پارسال که همزمان با بازدید میدانی استاندار خراسان جنوبی از وضعیت پیشرفت فیزیکی کارخانه فولاد قاینات انجام شد، نوید بهره‌برداری از این مجموعه را داد.
حمید ملانوری در حاشیه افتتاح رسمی پروژه تزریق گاز این مجتمع گفت: فولاد قاینات، بزرگترین پروژه صنعتی استان خراسان جنوبی است که بعد از تغییر و تحولات چندین باره، به بخش دولتی سپرده شد و خوشبختانه شتاب گرفت.
وی افزود: در تامین آب، برق و گاز پروژه مشکلاتی وجود داشت که با تلاش‌های مدیران استان، پیگیری نماینده مردم قاینات و زیرکوه در مجلس شورای اسلامی و مسئولان پروژه، برطرف شد.
استاندار خراسان جنوبی اظهار داشت: مشکل آب که رفع و گاز امروز به پروژه تزریق شد، پست برق هم تا پایان هفته راه‌اندازی می‌شود.
سرانجام رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان جنوبی اوایل امسال اعلام کرد که طرح فولاد قاینات در بخش احیا (تولید آهن اسفنجی) ۱۰۰ درصد پیشرفت دارد و در مرحله تست گرم است.
عباس جرجانی گفت: طرح فولاد قاینات از طرح‌های اقتصاد مقاومتی است که مهمترین طرح در میان ۱۹ طرح جهش تولید استان خراسان جنوبی به شمار می‌رود و با سرمایه‌گذاری ۸ هزار میلیارد تومانی در ۲ بخش تولید آهن اسفنجی و فولادسازی در حال اجرا است.
وی افزود: عملیات تست گرم طرح فولاد قاینات آغاز شد و نواقص تست گرم که رفع شود، آماده بهره‌برداری است، نیروهای این حوزه هم جذب شدند که در حال آموزش هستند و در مجموع ۴۰۰ نفر شغل ایجاد کرده است.
تولید نخستین آهن اسفنجی
استاندار خراسان جنوبی ۲۸ اردیبهشت امسال در نشست با "وجیه الله جعفری" رییس هیات عامل سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) در تهران، تسریع در راه‌اندازی کارخانه فولاد قاینات را اصلی‌ترین مطالبه استان برشمرد و خواستار آن شد که با توجه به وعده‌های قبلی ایمیدرو هرچه زودتر به نتیجه برسد.
مجتمع فولاد قاینات متشکل از سه واحد احیای فولادسازی و واحدهای جنبی با کمک ایمیدرو و شرکت ملی فولاد ایران در حال احداث است و با وجود آنکه افتتاح فاز اول کارخانه به دلیل آنچه مشکلات سخت‌افزاری اعلام شد، به تاخیر افتاد اما مهر امسال نماینده مردم قاینات و زیرکوه در مجلس شورای اسلامی از تولید نخستین آهن اسفنجی در این مجتمع خبر داد و گفت: مجتمع بزرگ فولاد قاینات با تولید نخستین آهن اسفنجی یک گام به تولید فولاد در کشور نزدیک شد.
سلمان اسحاقی افزود: پس از سال‌ها انتظار و در سومین روز هفته دفاع مقدس، امروز شاهد تولید نخستین آهن اسفنجی در مجتمع بزرگ فولاد قاینات بودیم که این محصول پس از تولید آزمایشی، نویدبخش راه‌اندازی کامل این مجتمع است.
وی ابراز امیدواری کرد: با پیگیری‌های ویژه، تلاش جهادی و اراده قوی پس از راه‌اندازی واحد احیا، تا یک سال دیگر واحد فولادسازی مجتمع فولاد قاینات نیز راه‌اندازی شود.
مدیرعامل مجتمع فولاد قاینات هم گفت: در حال حاضر بیش از ۳۷۰ نفر در مجتمع مشغول به‌کار هستند و برای واحد احیای مستقیم بیش از ۱۰۰ میلیون یورو سرمایه‌گذاری انجام و زمینه اشتغال برای چهار هزار نفر به شکل غیرمستقیم فراهم شده است.
محمد فخرآبادی افزود: در صورت تامین نقدینگی پس از آغاز به‌کار و فعالیت واحد احیای مجتمع فولاد شاهد فعالیت واحد فولادسازی خواهیم بود.
وی بیان کرد: تعداد نیروهای فعال در دوره راه‌اندازی این واحد حدود ۵۵۰ نفر بود و بیش از ۳۰۰ نفر شاغلان بومی این واحد هستند.
مدیرعامل مجتمع فولاد قاینات اظهار داشت: با راه‌اندازی واحد فولادسازی این مجتمع نیز سالانه بین ۸۰۰ هزار تا یک میلیون تن فولاد خام تولید و به بازار عرضه می‌شود.
وی گفت: همچنین با راه‌اندازی این واحد که به‌زودی شاهد تحقق آن خواهیم بود ۵۰۰ نفر مستقیم و حدود پنج هزار نفر غیرمستقیم مشغول به کار خواهند شد.
آمادگی مجتمع فولاد قاینات برای بهره‌برداری رسمی
استاندار خراسان جنوبی سیزدهم آبان ماه جاری به همراه نماینده مردم قاینات و زیرکوه در مجلس شورای اسلامی و شماری از مسوولان با هدف اطلاع از روند تولید آزمایشی آهن اسفنجی و میزان آمادگی برای بهره‌برداری از این کارخانه بازدید کرد.
ملانوری در این بازدید گفت: خط احیای کارخانه فولاد قاینات که آهن اسفنجی تولید می‌کند با اقدامات خوبی که انجام شده، در حال فعالیت آزمایشی و آماده افتتاح رسمی است.
وی افزود: براساس توضیحات مسوولان مربوطه این خط آماده افتتاح است که از رییس جمهوری و مدیران ملی برای بهره‌برداری رسمی از این مجموعه دعوت می‌کنیم.
استاندار خراسان جنوبی اظهار داشت: در حال حاضر حدود ۹۰۰ نفر به‌صورت مستقیم در کارخانه فولاد قاینات مشغول فعالیت هستند و توسعه بخش‌های دیگر مجموعه ضمن ایجاد اشتغال بیشتر و پایدارتر، به توسعه منطقه کمک می‌کند.
وی با بیان اینکه فولاد قاینات از صنایع بزرگ و مادر در خراسان جنوبی است گفت: این مجموعه حرکت رو به رشد را برای آینده استان ایجاد می‌کند و می‌تواند سایر ظرفیت‌های معدنی و صنعتی را نیز فعال کند.
راه‌اندازی واحد فولادسازی با ظرفیت سالانه یک میلیون تن شمش فولاد می‌تواند کمک بزرگی به تامین فولاد مورد نیاز کشور باشد و موجب رونق اقتصاد شرق کشور به‌ویژه خراسان جنوبی شود.
پیش‌بینی می‌شود با راه‌اندازی کامل مجتمع فولاد قاینات حدود ۲ هزار نفر به‌صورت مستقیم صاحب شغل شوند و پنج هزار راننده کامیون و تریلر نیز از مزایای آن بهره‌مند می‌شوند.
شهر قاین مرکز شهرستان قاینات در ۱۱۰ کیلومتری شمال بیرجند است.