میز مذاکره را ترک نمی‌کنیم اما در مقابل زیاده‌خواهی‌ها هم که دنبال تضییع منافع ملت ما هستند، ایستادگی می‌کنیم و به‌هیچ‌عنوان از خواسته بحق ملت ایران یعنی رفع تحریم‌های ظالمانه کوتاه نخواهیم آمد؛ این آخرین موضع رییس‌جمهوری کشور در آستانه آغاز ازسرگیری مذاکرات با اعضای ۱+۴ در وین است. در این میان بررسی روزنامه‌ها، تارنماها و خبرگزاری‌های داخلی نشان می‌دهد که رسانه‌های داخلی به بررسی این اتفاقات پرداخته اند.
رسانه‌های اصولگرا
رفع و خنثی‌سازی دو بال تحریم‌ستیزی
روزنامه رسالت در گزارشی می نویسد: دولت مردمی این روزها در حالی مشغول رفع مشکلات و گشودن گره‌های پسابرجامی است که درخواست‌های به‌حق مردم برای بهبود وضعیت سفره‌شان نمود بیشتری یافته و امیدوارانه در انتظار نتیجه تصمیمات کوتاه‌مدت دولت هستند؛ البته برنامه‌های میان و بلند مدت هم آنها را امیدوار به آینده‌ای کرده است که قرار نیست در آن، معیشت مردم به قیام‌وقعود مسئولان فلان کشور با عنوان بی‌مسمای «تیم مذاکره‌کننده» گره زده شود چه آنکه برای بی‌اثر بودن این مسیر، هزینه‌ای به سنگینی هشت سال عمر ملت ایران پرداخت شده است. با این‌حال، دولت رئیسی مسیر گفت‌وگوها را بر اساس سه اصل «عزت، حکمت و مصلحت» بسته است و بناست همزمان با تلاش برای رفع‌تحریم‌ها از رهگذر مذاکره، به خنثی‌سازی تحریم‌ها هم تمرکز کند و این مسیر دوگانه‌ای بود که رئیس‌جمهور کشورمان در تازه‌ترین سفر استانی دولت مردمی بار دیگر به آن اشاره کرد. سید ابراهیم رئیسی روز پنج شنبه همزمان با ۱۳ آبان سالروز تسخیر تاریخی لانه جاسوسی و روز ملی مبارزه با استکبار جهانی، در نهمین سفر استانی دولت سیزدهم وارد سمنان شد و در بدو ورود از سوی نماینده ولی فقیه در استان، استاندار و مسئولان ارشد استانی مورد استقبال قرار گرفت. بازدید از طرح‌ها و پروژه‌های استان، دیدار با نخبگان، خانواده شهدا، ایثارگران و قشرهای مختلف مردم، شرکت در جلسه شورای اداری و نشست خبری از مهم ترین برنامه های سفر رئیس جمهور به استان سمنان بود. رئیسی را در این سفر، رئیس دفتر رئیس جمهور، معاون اجرایی، وزیر جهاد کشاورزی و رئیس سازمان برنامه و بودجه همراهی می‌کردند.
اورانیوم‌های بازدارنده
روزنامه وطن امروز در گزارشی نوشت: سخنگوی سازمان انرژی اتمی در نمایشگاه دستاوردهای صنعت هسته‌ای کشور تحت عنوان «در مسیر پیشرفت» به تشریح آخرین وضعیت ذخایر غنی‌سازی اورانیوم کشورمان پرداخت. به گزارش «وطن‌امروز»، بهروز کمالوندی در این راستا بیان کرد: پیشرفت‌های این صنعت در چرخه سوخت هسته‌ای از مرحله اکتشاف، استخراج، تبدیل، غنی‌سازی، تولید سوخت تا مدیریت پسماند و همچنین تسلط بر انواع لیزر و فناوری کوانتوم چشمگیر و معجزه‌وار است. این صنعت بالنده و رو به جلو حرکت می‌کند. ما مدتی محدودیت داشتیم اما خوشبختانه با قانون اقدام راهبردی مجلس شورای اسلامی دست و بالمان باز شد. طبق قانون از ما ۱۲۰ کیلو ۲۰ درصد خواستند، در حالی که الان از ۲۱۰ کیلو عبور کرده‌ایم. تاکنون ۲۵ کیلو ۶۰ درصد تولید کرده‌ایم که به استثنای کشورهای دارای سلاح هسته‌ای هیچ کشوری قادر به تولید آن نیست. کمالوندی با اشاره به تاکید مقام معظم رهبری بر موضوع هسته‌ای به عنوان حوزه اقتدار، گفت: ما هر چه در فناوری‌های پیشرفته مثل هسته‌ای، نانو و... دستاورد و توانمندی داریم، مثل سلاح است و بازدارندگی ایجاد می‌کند. در این صنعت، کیفیت ۲۰ درصد از دیگر صنایع بالاتر است. یعنی باید ۱۲۰ درصد به آن اطمینان داشته باشید. به همین دلیل خواستند آن را از ما بگیرند اما اعتراف کردند که دیگر نمی‌توانند.
بازگشت به وین با دست پر
روزنامه صبح نو در گزارشی می آورد: به‌دنبال اعلام هشتم آذرماه به‌عنوان تاریخ برگزاری مذاکرات ایران و ۱+۴ در وین، وزارت خارجه چین اعلام کرد که این کشور در همکاری مشترک با روسیه در نظر دارد به احیای برجام کمک کند. وزارت خارجه چین خبر داد، «ما ژائوسو» و «سرگئی ریابکوف»، معاونان وزیران امورخارجه دو کشور سوم نوامبر (چهارشنبه ۱۲آبان) گفت‌وگوی تلفنی انجام دادند. طبق روایت پکن از گفت‌وگوی تلفنی معاونان وزرای خارجه چین و روسیه، این دو مقام ارشد درباره مذاکرات برجام تاکید کردند که «همه طرف‌ها باید به نگرانی‌های یکدیگر احترام بگذارند و به آنها توجه کنند، نگرش منعطف و عمل‌گرایانه اتخاذ کنند و برجام را هرچه زودتر به مسیر خود بازگردانند». اتحادیه اروپا نیز به اعلامیه «علی باقری» درباره زمان برگزاری دور هفتم مذاکرات «وین» برای احیای برجام واکنش نشان داد و در بیانیه‌ای اعلام کرد: «کمیسیون مشترک برجام به ریاست انریکه مورا، معاون دبیرکل و مدیر سیاسی سرویس اقدام خارجی اروپا و از جانب «جوزپ بورل»، نماینده عالی اتحادیه اروپا برگزار خواهد شد. نمایندگان چین، فرانسه، آلمان، روسیه، انگلیس و ایران نیز حضور خواهند یافت». اتحادیه اروپا در پایان بیانیه خود درباره محور نشست آتی مذاکرات وین گفت: «شرکت‌کنندگان به بحث‌های خود درباره چشم‌انداز بازگشت احتمالی ایالات‌متحده به برجام و نحوه تضمین اجرای کامل و موثر توافق ازسوی تمامی طرف‌ها ادامه می‌دهند.»
هشتم آذر؛ موعد اعتبارسنجی ۱+۴
روزنامه خراسان در یادداشتی به قلم هادی محمدی می نویسد: شاید روزی که عباس عراقچی در پایان دور ششم مذاکرات وین در اتریش اعلام کرد هیئت های دیپلماتیک به پایتخت های خود باز می گردند تا تصمیمات سخت سیاسی را برای ادامه مذاکرات بگیرند، کسی فکر نمی کرد این تصمیمات آن قدر سخت باشد که تا امروز به طول بینجامد. بیش از ۱۳۰روز گذشته، یک دولت در ایران عوض شده و تازه تاریخ شروع دوباره مذاکرات وین یا به قولی دور هفتم مذاکرات برای هشتم آذرماه گذاشته شده است. تا سه روز قبل همه دنبال این بودند که تاریخ آغاز مجدد مذاکرات چه زمانی است اما الان سوال اصلی این است که مذاکرات از چه مقطعی آغاز می شود؟ غرب و حتی روسیه و چین می گویند بهتر است از آن جایی که مذاکرات وین ناتمام ماند از سر گرفته شود، نکته ای که هنوز تهران در خصوص آن اظهار نظر نکرده اما حسین امیرعبداللهیان وزیرخارجه کشورمان در نشست خبری اخیر گفته بود مذاکرات از جایی که به بن بست رسید، شروع نمی شود. برای روشن شدن فضا باید ابتدا دید مذاکرات وین از کجا ناتمام ماند و بن بست های این مذاکرات از نظر ایران چه بوده است؟
۸ آذر با کیف غنی‌شده ایران
روزنامه جوان در گزارشی نوشت: ایران اورانیوم غنـــی شده ۶۰ درصدی را از ۲۵ کیلوگرم هم بالاتر برده و حالا برای شروع مذاکرات برای هشتم آذر، یعنی ۲۳ روز دیگر با طرف‌های غربی، روسیه و چین توافق کرده، مذاکراتی که افزایش ظرفیت هسته‌ای ایران را در وضعیتی بالاتر از شروع مذاکرات در سال ۲۹۳۱ قرار می‌دهد. دولت امریکا از یک طرف دندان طمع تیز کرده تا از مذاکره هسته‌ای در وین پلی درست کند برای مذاکره کردن در سایر موضوعات و از طرف دیگر، جمهوریخوان کنگره می‌گویند که حتی در صورت دستیابی احتمالی به توافق، هیچ تضمینی برای پایدار ماندن آن وجود ندارد: «هر توافقی در وین، توافقی مرده است.» اتحادیه اروپا چهار شنبه شب با صدور بیانیه‌ای رسمی اعلام کرد که نشست کمیسیون مشترک برجام ۸ آذر به صورت حضوری در وین از سر گرفته می‌شود و شرکت‌کنندگان قرار است به رایزنی‌ها درباره اجرای کامل و مؤثر این توافق ادامه دهند. در بیانیه اروپایی‌ها آمده که این نشست در سطح معاونان و مدیران سیاسی وزارت‌های امور خارجه ایران و گروه ۱+۴ برگزار خواهد شد. ریاست این نشست برعهده انریکه مورا، معاون سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا خواهد بود. بر اساس بیانیه اتحادیه اروپا شرکت‌کنندگان قرار است به رایزنی‌ها درباره بازگشت محتمل امریکا به برجام و اطمینان از اجرای کامل و مؤثر این توافق ادامه دهند. پیش‌تر علی باقری کنی، معاون سیاسی وزیر امور خارجه ایران هم در توئیتی نوشته بود: «در تماس تلفنی با آقای انریکه مورا، آغاز مذاکرات با هدف لغو تحریم‌های غیرقانونی و غیرانسانی، در روز ۸ آذرماه در وین مورد موافقت قرار گرفت.» میخائیل اولیانوف، نماینده دائم روسیه در مذاکرات وین هم در توئیتی از توافق صورت گرفته در خصوص برگزاری دور جدید مذاکرات برای از سرگیری اجرای برجام استقبال کرد و گفت که این گفتگوها راه را برای رفع تحریم‌های امریکا باز می‌کند.
ذخایر اورانیوم ۲۰ درصد از ۲۱۰ کیلو عبور کرد
خبرگزاری فارس نوشت: نمایشگاه دستاوردهای صنعت هسته‌ای کشور تحت عنوان نمایشگاه در مسیر پیشرفت عصر روز چهارشنبه ۱۲ آبان ماه با حضور سید محمد حسینی، معاون پارلمانی رئیس جمهور، بهروز کمالوندی معاون امور بین الملل، حقوقی و مجلس و سخنگوی سازمان انرژی اتمی، جمعی از نمایندگان مجلس از جمله مجتبی ذوالنوری، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس، اساتید دانشگاه‌ها، جمعی از دانشجویان و بسیجیان و نیز با حضور فرزند شهید فخری زاده و فرزند شهید علیمحمدی در مرکز شهید فخری‌زاده مجتمع ۱۳ آبان سازمان بسیج دانشجویی(لانه جاسوسی) افتتاح شد. کمالوندی در بخشی از این مراسم ضمن گرامیداشت یاد و عظمت شهدای اسلام، انقلاب، حرم و شهدای هسته‌ای و در صدر آنها شهید فخری زاده، به تاریخچه‌ای از مبارزات پیش از انقلاب پرداخت و تسخیر سفارت آمریکا در ۱۳ آبان را انقلاب دوم خواند که باعث شکوفایی در کشور شده است. وی با اشاره به سابقه ۴۰ ساله در حوزه دیپلماتیک بین المللی افزود: سلطه ای که آمریکا به دنبال آن بود، نه تنها امروز کنار رفته است بلکه روز به روز در حال افول است. آمریکا امروز بیش از یک تصویر نیست. مولفه‌های قدرت در این کشور ضعیف‌تر و کشوری انقلابی مثل جمهوری اسلامی در این مولفه‌ها قوی‌تر شده است. وی ادامه داد: باید بگویم پیشرفت‌های این صنعت در چرخه سوخت هسته‌ای از مرحله اکتشاف، استخراج، تبدیل، غنی سازی، تولید سوخت تا مدیریت پسماند و همچنین تسلط بر انواع لیزر و فناوری کوانتوم چشمگیر و معجزه‌وار است. این صنعت بالنده و رو به جلو حرکت می‌کند. ما مدتی محدودیت داشتیم، اما خوشبختانه با قانون اقدام راهبردی مجلس شورای اسلامی دست و بالمان باز شد. طبق قانون از ما ۱۲۰ کیلو ۲۰ درصد خواستند، در حالی‌که الان از ۲۱۰ کیلو عبور کرده‌ایم. تاکنون ۲۵ کیلو ۶۰ درصد تولید کرده‌ایم که به استثنای کشورهای دارای سلاح هسته‌ای هیچ کشوری قادر به تولید آن نیست. وی با اشاره به تاکید مقام معظم رهبری بر هسته‌ای به عنوان حوزه اقتدار، گفت: ما هر چه در فناوری‌های پیشرفته مثل هسته ای، نانو و ... دستاورد و توانمندی داریم، مثل سلاح است و بازدارندگی ایجاد می کند. در این صنعت، کیفیت ۲۰ درصد از دیگر صنایع بالاتر است. یعنی باید ۱۲۰ درصد به آن اطمینان داشته باشید. به همین دلیل خواستند آن را از ما بگیرند. اما اعتراف کردند که دیگر نمی‌توانند. در این سازمان هر چه اراده کنیم انجام می دهیم.
رسانه‌های اعتدالگرا
۸ آذر، آغاز مذاکرات برای رفع تحریم‌ها
روزنامه ایران در گزارشی می نویسد: تهران اعلام کرد که هیأت مذاکره کننده خود را هشتم آذرماه به منظور آغاز مذاکره با نمایندگان کشورهای ۱+۴ راهی وین خواهد کرد. این خبر را علی باقری معاون سیاسی وزارت خارجه و مسئول پیگیری پرونده هسته‌ای ایران چهارشنبه شب گذشته اعلام کرد. او در توئیتی نوشت: «در پی تماس تلفنی «انریکه مورا» مذاکرات با هدف لغو تحریم‌های غیرقانونی و غیرانسانی هشتم آذر ماه (۲۹ نوامبر) در وین برگزار می‌شود.»مقام‌های ایران و کشورهای طرف برجام بعد از اعلام آمادگی امریکا برای بازگشت به برجام شش دور مذاکره در شهر وین با هدف ازسرگیری اجرای توافق هسته‌ای برگزار کردند که این گفت‌وگوها در پایان دور ششم به دلیل برگزاری انتخابات ریاست جمهوری ایران متوقف شد. پیگیری پرونده این مذاکرات در دولت سیزدهم همچنان به وزارت خارجه واگذار شد و علی باقری به عنوان نماینده مذاکره کننده کشورمان رایزنی‌های مقدماتی را در تهران با «انریکه مورا» معاون سیاست خارجی اتحادیه اروپا آغاز کرد که این رایزنی‌ها در بروکسل دنبال شد. باقری پس از بروکسل به مسکو سفر کرد و سپس از تهران با مقام‌های دیپلماتیک چین هم پیرامون برجام به رایزنی پرداخت. در پی این گفت‌وگوها بود که او چند روز پیش اعلام کرد هیأت ایرانی در تاریخ هشتم آذرماه در وین حضور خواهد یافت تا مذاکرات جمعی با ۱+۴ ازسر گرفته شود. این مذاکرات در حالی آغاز خواهد شد که برنامه‌های هسته‌ای کشور در ماه‌های گذشته روندی رو به پیشرفت داشته است. چنان که بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی در جدیدترین توضیحات خود پیرامون فعالیت‌های هسته‌ای کشور اعلام کرد که ذخایر اورانیوم ۲۰ درصد کشور از ۲۱۰ کیلوگرم عبور کرده و تاکنون نیز ۲۵ کیلوگرم اورانیوم ۶۰ درصد تولید شده است. پیش‌تر مجلس در واکنش به عدم تحقق منافع برجامی کشورمان، کلیات طرح اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از منافع ملت ایران را به تصویب رسانده بود که بر مبنای آن برخی تعهدات هسته‌ای ایران کاهش و درصد غنی‌سازی اورانیوم افزایش یافت. از جمله مواردی که دولت در این طرح به آن ملزم شد، ازسرگیری تولید اورانیوم غنی شده با خلوص ۲۰ درصد است که پیش از توافق هسته‌ای مورد نگرانی جامعه جهانی قرار داشت.
مذاکرات جدید و ۷ تجربه از گذشته
روزنامه ایران در یادداشتی به قلم مسعود براتی مدیر گروه بین‌الملل اندیشکده ایتان نوشت: علی باقری مسئول تیم مذاکره‌کننده ایران روز پنجشنبه در شبکه اجتماعی توئیتر اعلام کرد که در تماس تلفنی با انریکه مورا با تعیین ۸ آذر، ۲۹ نوامبر برای شروع مذاکرات جهت رفع تحریم‌های غیرقانونی و غیرانسانی موافقت کرده است. ۸ آذر چند روز پس از نشست فصلی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است و طبیعی خواهد بود که رفتار کشورهای غربی در این نشست اثر مستقیم بر مذاکرات خواهد داشت. مذاکرات جدید که باقری هدف آن را «رفع تحریم‌های غیرقانونی و غیرانسانی» بیان کرده است، تحت تأثیر تجربیات حاصل از اجرای توافق برجام خواهد بود. تیم جدید وقت مناسبی برای بررسی روند گذشته مصرف کرده است و طبیعی است از تجربیات آن برای اصلاح وضعیت و رسیدن به نتیجه مطلوب استفاده کند. به نظر می‌رسد سایه سنگین تجربیات گذشته بر مذاکرات جدید بشدت احساس خواهد شد. تجربیاتی که تیم مذاکره کننده جدید ایرانی نمی‌تواند آنها را نادیده بگیرد، چرا که عدم توجه به آنها موجب عدم موفقیت در دستیابی به نتیجه مطلوب خواهد بود و در نتیجه نمی‌تواند رضایت مردم را در پی داشته باشد. انتظار مردم ایران از توافق هسته‌ای لغو مؤثر تحریم‌های ظالمانه امریکا بوده و هست. تجربه دیگری که در اجرای برجام برای طرف ایرانی به روشنی اثبات شد، عدم اجرای با حسن نیت توافق از سوی امریکا بود. یکی از واقعیت‌های دیگر که در طول اجرای برجام به طور واضحی مشهود بود، ناتوانی مکانیزم حل اختلاف در نظر گرفته شده در برجام برای جلوگیری از نقض برجام از سوی امریکا بود. واقعیت مهم دیگر که در مذاکرات جدید بسیار مهم است، ضربه مهلکی است که خروج امریکا از توافق هسته‌ای به آن وارد کرد. و در نهایت واقعیت دیگر این است که شش دور مذاکرات وین برای احیای برجام، در حل موارد فوق‌الذکر ناکام بوده و برای همین وزیر امور خارجه ایران بیان کرد که مذاکرات را از بن‌بست‌های وین دنبال نخواهیم کرد.
نامه ۴۷ نهاد مردمی امریکا به بایدن در حمایت از تلاش برای بازگشت به برجام و لغو تحریم های ایران
روزنامه جمهوری اسلامی در گزارشی می آورد: ۴۷ سازمان مردم‌نهاد در آمریکا در نامه‌ای به رئیس‌جمهور این کشور از او خواسته‌اند سیاست‌های مخرب دولت دونالد ترامپ را در قبال ایران در پیش نگیرد. این سازمان‌های مردم‌نهاد آمریکایی در این نامه از جو بایدن خواستند در راستای کمک به مردم ایران در مبارزه با بیماری همه‌گیر کرونا و ایجاد فضایی مثبت برای مذاکرات احیای توافق هسته‌ای، اقداماتی از روی حسن نیت در قبال ایران انجام دهد. در نامه این نهادها آمده است که در دولت بایدن انجام دادن اقداماتی بشردوستانه برای اطمینان یافتن از این که تحریم‌ها موجب تشدید بیماری کرونا در ایران نمی‌شوند، می‌تواند به کسانی که در داخل ایران فکر می‌کنند تفاوتی میان این دولت و دولت دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور پیشین آمریکا وجود ندارد، خلاف موضوع را ثابت کند. این نامه می‌افزاید: هیچ کدام از این اقدامات امتیاز دادن به دولت ایران محسوب نمی‌شود و می‌توانند به طوری اجرا شوند که هرگونه لغو تحریم و تخفیف در آنها صرفا بشردوستانه و به نفع مردم عادی ایران باشد. این گونه اقدامات با شتاب دادن به مذاکرات، موجب بالا بردن امنیت ملی آمریکا و کمک به تلاش‌های جهانی در زمینه واکسیناسیون و کارزار شکست دادن کرونا می‌شود.
رسانه‌های اصلاح‌طلب
مذاکرات وین؛ ایران در مسیر تحول
روزنامه آرمان ملی در یادداشتی به قلم احمد زید آبادی روزنامه‌نگار و فعال سیاسی نوشت: بعد از مدت‌ها ابهام‌آفرینی سرانجام تاریخ دقیق آغاز مذاکرات ایران با کشورهای عضو برجام اعلام شد. علی‌باقری‌کنی و اتحادیۀ اروپا به‌طور جداگانه از توافق دو طرف برای آغاز مذاکرات ایران و کشورهای موسوم به ۱+۴ در تاریخ ۸ آذر در وین خبر داده‌اند. تردیدی نیست که مسیر مذاکرات ایران با طرف‌های مقابل برجام، راهی پرسنگلاخ و حتی وضعیتی بسیار شکننده است چرا که شمار زیادی از بازیگران داخلی و بین‌المللی در جهت شکست یا موفقیت آن تلاش خواهند کرد.
روزنامه آرمان ملی در گفت وگو با قاسم محبعلی دیپلمات سابق و تحلیلگر روابط‌بین‌الملل می نویسد: موضوعات کلی درباره مذاکرات مطرح شده و تاریخ آغاز آن نیز مشخص شده است. با این وجود هنوز دولت آقای رئیسی و وزارت امور خارجه به صورت شفاف عنوان نکرده‌اند که قصد دارند با چه استراتژی در مذاکرات شرکت کنند. هنوز مشخص نیست که مذاکرات آینده در ادامه مذاکرات قبلی خواهد بود و یا اینکه هیأت ایرانی قرار است موضوعات جدیدی را در مذاکرات مطرح کند.
شکست دموکرات ها و کار سخت احیای برجام
سایت انتخاب در گفت وگو با کوروش احمدی دیپلمات سابق ایران در سازمان ملل می آورد: مشخصا ایران صحبت از لغو همه تحریم‌ها کرده است و در بند هفت قانون لغو تحریم‌های مجلس که ۱۱ آذر سال گذشته تصویب شد، از لغو همه تحریم‌ها از جمله حقوق بشری، نظامی و... سخن رفته است. همچنین، ۲۰۰ نماینده مجلس در ۲۸ اردیبهشت طی بیانیه ای هرگونه تفکیک و دسته‌بندی تحریم‌ها را رد کردند. اگر چه از سوی مقامات گاه سخن های متناقض شنیده شده، اما عمده مقامات اصلی از رئیس جمهور تا وزیر خارجه تا معاون سیاسی وزیر خارجه همیشه صحبت از لغو همه تحریم‌ها کرده‌اند.
و اما دوباره برجام
روزنامه اعتماد در یادداشتی به قلم فیاض زاهد نوشت: براساس اعلام طرفین ایرانی و غربی ۸ آذرماه مذاکرات معلق شده ایران با کشورهای بزرگ درباره پرونده هسته‌ای ایران آغاز خواهد شد. این مذاکرات در دوران حسن روحانی به مراحل تعیین‌کننده‌ای رسیده بود. هرچند تغییر دولت در ایران امکان به فرجام رسیدن آن را نداد. در این میان خللی ایجاد شده بود که از ماهیت و روح برجامی که در دوره اوباما به نتیجه رسیده بود چیزی باقی نگذاشته بود. ایران مدعی بود که مسوول این ناکارآمدی دولت امریکا و ترامپ است و باید هزینه‌های مترتب بر این سیاست را بپردازد. با این سخن ایران افکار عمومی جهانیان و دولت‌های اروپایی همراه بودند؛ چرا که دولت‌های فوق با استراتژی امریکا ناسازگار بودند. در مقابل نه امکان و نه اراده جدی برای حمایت از ایران را داشتند. ایران هم به‌رغم مانورهای مختلف، به دلایلی که از بیان آن سودی حاصل نیست، هیچگاه از برجام خارج نشد. همه ملت‌ها در اقتدار اقتصادی و حفظ ارزش‌های انسانی آنها معنا می‌شود. برای تحقق این امر، هر هزینه‌ای توجیه می‌شود. با چنین نگاهی شاید واقعیت‌های موجود و محتوم حکمرانی، دولتی را که با شعار بهبود حکمرانی و یکدست شدن حاکمیت کار خویش را آغاز کرده، وادارد کار ناتمام رقیبش را به شکل بهتری به انجام رساند.