حتما در چند سال اخیر واژه سونامی را زیاد شنیده‌اید، سونامی که به آن موج‌های وابسته به زمین‌لرزه نیز می‌گویند، به طور کلی به امواجی گفته می‌شود که در اثر جابه‌جایی حجم بسیار عظیمی از آب در دریاها و اقیانوس‌ها به وجود می‌آید، زمین‌لرزه‌های زیر دریا، فوران‌های آتشفشانی و سایر انفجارهای زمینی، فرو افتادن یخچال‌ها و اثرات شهاب‌سنگ‌ها باعث بالا و پایین رفتن آب با حجم بسیار زیادی می‌شود.
اکنون بیش از ۴۰ درصد جمعیت جهان در فاصله کمتر از یکصد کیلومتر از سواحل دریا زندگی می‌کنند؛ بنابراین بخش قابل توجهی از جمعیت جهان ساحل‌نشینند که در برخی از این مناطق ساحلی خطر وقوع سونامی وجود دارد.
در ایران اکنون جمعیت ساحلی حدود یک میلیون نفر است که با توجه به سیاست های کلان کشور و تاکید مقام معظم رهبری بر توسعه مناطق ساحلی و مکران پیش بینی می شود به زودی جمعیت این مناطق به پنج میلیون نفر برسد، بنابراین آگاهی بخشی نسبت به خطرات وقوع سونامی از اهمیت زیادی برخوردار می شود.
در واقع سونامی یکی از خطرات مهم دریایی است که توجه به افزایش جمعیت در مناطق ساحلی بیش از پیش اهمیت یافته که با در نظر گرفتن اهمیت موضوع کمیته دوم سازمان ملل متحد در امور مالی و اقتصادی، قطعنامه پیشنهادی ژاپن برای انتخاب پنجم نوامبر (۱۴ آبان) را به عنوان روز جهانی آگاهی از خطر سونامی به تصویب رساند.
شنیدن جریان نامگذاری این روز خالی از لطف نیست، بابک مرادی مدیر روابط عمومی پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی روز شنبه در نشست آنلاین «ضرورت افزایش آگاهی و آمادگی در برابر سونامی سواحل مکران» به مناسبت پنجم نوامبر (۱۵ آبان) روز جهانی آگاهی از خطر سونامی گفت: عصر سال ۱۸۵۴ یک روستایی در یکی از روستاهای ژاپن بعد از پایان کار روزانه به خانه اش که بالای تپه ای بود آمد تا برای شرکت در یک فستیوال در کنار ساحل آماده شود.
وی افزود: این فرد زمان خروج از منزل متوجه زمین لرزه ای شد و بعد از آن وقتی به دریا نگاه کرد و متوجه شد که آب دریا به عقب می رود و بعد از آن در دور دست ها امواج سهمگینی را دید که به سمت ساحل می آید با مشاهده این وضعیت به این فکر افتاد که روستاییانی که در ساحل جمع شدند تا فستیوال را برگزار کنند، نجات دهد از این رو مشعلی روشن کرد تا به سمت ساحل برود اما متوجه شد تا که به موقع نخواهد رسید از این برگشت و بخش زیادی از محصول آن سال خود را در قالب شلتوک جاسازی کرده بود آتش زد و دود آن بلند شد وقتی روستاییان کنار ساحل دود را دید متوجه شدند که آتش سوزی رخ داد و مزارعشان آتش گرفته است از این رو برای خاموش کردن آتش به سمت منزل این فرد حرکت کردند که در همان موقع سونامی به ساحل می رسد اما با این کار این فرد روستایی تعداد زیادی از مردم نجات می یابند.
وی ادامه داد: چند سال بعد از آن در سال ۲۰۰۵ سونامی رخ داد که موجب کشته شدن ۲۰۰ هزار نفر شد از این رو سازمان ملل در سال ۲۰۰۵ تصمیم گرفت که یک روز را به نام روز جهانی آگاهی از خطر سونامی نامگذاری کند تا با آگاهی بخشی به مردم از تلفات بیشتر جلوگیری شود از این رو پنجم نوامبر به نام این روز نامگذاری شد.
مرادی اظهار داشت: طی ۱۰۰ سال گذشته بیش از ۵۸ سونامی در دنیا رخ داد که جان ۲۶۰ هزار را گرفت در واقع هر سونامی موجب مرگ ۴۶۰۰ نفر شد که این تلفات بیش از آمار هر رخداد فاجعه محیطی است که اتفاق افتاده است.
وی گفت: قرار است تا سال ۲۰۳۰ حدود ۵۰ درصد مردم در سواحل زندگی کنند مناطقی که در معرض سونامی و توفان های خاره ای قرار دارند از این رو توجه به سونامی و راه های مقابله با آن بسیار مهم است و دولت ها نسبت به خطرات آن گوشزد می کنند.
مرادی اظهارداشت: پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی در چند سال گذشته برای آگاهی بخشی در زمینه سونامی برنامه های زیادی از جمله برگزاری مانور ، چاپ کتابچه های کودکان، حضور در مدارس و فعالیت ترویج علم انجام داده و همچنان ادامه دارد.