به گزارش ایرنا، زیباسازی شهرها به وسیله به کارگیری از عنصر رنگ امروز به یک برنامه موثر برای تقویت انسجام و هماهنگی و ایجاد نشاط در سیمای شهرها و ساختن فضاهای فرح بخش برای مدیریت های شهری تبدیل شده است.
در پرداختن به رنگ در حوزه شهرسازی و مدیریت شهری به دلیل کج فهمی های امروزی بیشتر تمایز و شاخص بودن مهم و مدنظر است در صورتی که باید هماهنگی با دیگر عناصر تشکیل دهنده چراکه در گذشته رنگهای طبیعی و مصالحِ محلی، که در ساخت بناها به کار گرفته می‌شد، به شهر چهره ای هماهنگ و همگِن می داد و با روحیه، اقلیم و فرهنگ مردم نیز مطابقت داشت.
اما باید بپرسیم که جایگاه رنگ در معماری و شهرسازی قزوین کجاست؟ تا چه اندازه به عنصر رنگ در شهرسازی شهرهای کشور از جمله این شهرتوجه شده است؟
در این گزارش در گفت و گو با کارشناسان به این موضوع پرداخته شده است.
رنگها به محیط شهری جان و روح می بخشند
یک کارشناس ارشد معماری در باره تاثیر رنگ ها به خبرنگار ایرنا گفت: انسان در هر مقطع و هر حالتی دوست دارد به ذات و اصل خود برگردد واین اصل نشأت گرفته از طبیعت است.
محمدرضا خوئینی ها ادامه داد: رنگ های موجود در طبیعت به صورت خالص و ترکیبی وجود دارد و هرچقدر بتوانیم به این اصل و هویت نزدیک شویم حس روانی خوبی به شهروندان القا می شود و در ساختمان سازی و شهرسازی هم همین گونه است اگر بیاییم رنگ ها را مطابق طبیعت در بدنه ساختمان تلفیق کنیم به آرامش می رسیم.
وی اظهار داشت: رنگ به عنوان یک اصل در معماری ایرانی اسلامی به خوبی رعایت شده بود و اگر به ابنیه این دوره از معماری نگاه کنیم، کف ها را تیره تر و دیوار ها را با بازشو های اورسی رنگین و در نهایت سقف ها را سفید می کردند.
وی اظهار داشت: اگر همین موضوع را با ساختمان های امروزی مقایسه کنیم به علت تناقض و عدم تناسب رنگ در بناها آرامش به تدریج به افسردگی روی می آوریم.
این کارشناس معماری گفت: در سیما و منظر شهری هم همین گونه است هر چقدر در بدنه شهر از رنگ های شاد تری استفاده شود روحیه شهروندان بانشاط می شود برای نمونه در سال های پیش جدول های پیاده رو ها را سفید و مشکی می کردند که ترکیبی عبوس و خشک بود اما امروزه با کمی تحقیق درباره روان شناسی رنگ ها در مدیریت شهری به این نتیجه دریافته اند که استفاده از رنگ های میانه و مکمل حتی در دیوارهای شهر که فاقد کاربری هستند می تواند تاثیر به سزایی در روح و روان مردم داشته باشد.
وی ادامه داد: استفاده فراوان از رنگ های تند و متفاوت در پروفیل در و پنجره تا شیشه های رفلکس با رنگهای تند و خیره کننده برای تک تک ما ملموس و آشنا هستند، این رنگها بر سردرگمی و آشفتگی فرد در فضا می افزایند، چرا که هر رنگ دارای پیام و دارای بار معنایی خاصی است.
خوئینی ها ادامه داد: زمانی که بدون توجه به معانی نهفته در رنگ ها از آنها استفاده شود، محیط به مکانی ناراحت کننده و ناخوشایند برای فرد تبدیل می شود.
وی ادامه داد: در گذشته آجری بودن دیوار های شهر به دلیل رنگ ملایم آن فضایی دل نشین برای شهروندان ایجاد می کرد که این موضوع حس پیاده روی و قدم زدن را در کوچه پس کوچه ها برمی انگیخت اما امروزه دیوار های سیمانی شهر نشاط و پویایی را هم از منظر و سیمای شهری و هم از شهروندان سلب کرده است.
خوئینی ها تصریح کرد: در طراحی منظر رنگ ها هستند که به محیط شهری جان می بخشند و حیات شهری را زنده می کنند و محیط هایی که دارای حیات شهری باشند پر جنب و جوش و پر انرژی تر هستند در نهایت رفت و امد در آن محیط ها زیاد است و به نوعی امنیت در فضاها بیشتر از محیط های سوت و کور است.
این کارشناس رشته معماری گفت: من شهر قزوین را به رنگ سفید می بینم که بویی از خنثی بودن می دهد.
رنگ ها در محیط شهری قزوین به شکل ناکارآمد به کار گرفته شده اند
ارسلان کریمی دانش آموخته دکتری رشته شهر سازی نیز در باره تاثیرات رنگ بر منظر و سیمای شهری در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: قزوین با توجه به اینکه در زمان صفویه پایتخت بوده است یک شهر عرفانی و اسلامی تلقی می شود و رنگ بناها و آثار تاریخی آن سند اثبات این عرفانیت است.
وی با بیان اینکه نقش رنگ در معماری و شهر سازی بسته به نوع مکان دارد؛ اظهار داشت: مثلا در مساجد برای رنگ آمیزی گنبدها از رنگ آبی استفاده می کردند و این انتخاب به جا حضور الهی در آن ها را نوید بخش بود چراکه رنگ آبی مفهومی از آرامش و پاکی را به همراه دارد و روان و روحیه افراد را از خلآء های مادی دور می کند.
کریمی با بیان اینکه ما شهر را می سازیم و شهر ما را می سازد،افزود: رنگ ها امروزه در شهرهای ما از جمله قزوین به صورت بسیار کم و ناکارآمد به کار گرفته شده اند و انواع و اقسام رنگ ها را می توان در شهرهایمان دید.
این دانش آموخته دکتری شهرسازی ادامه داد: این رنگ ها در سطح شهر بدون هیچ گونه برنامه ریزی و طراحی از قبل استفاده شده و اصلا توجهی به همنشینی، هماهنگی، تضادها و ترکیب رنگی عناصر در آنها دیده نشده و این موضوع نشات گرفته از عدم توجه به رنگ آمیزی در ساختمان سازی و مبلمان شهری است و رنگ های به کار برده شده بدون توجه به تأثیرات بصری و روانی آنها مورد استفاده قرار گرفته اند.
وی افزود: اهمیت رنگ در تقویت هویت شهری و خوانایی محیط و ایجاد فضاهای شهری سرزنده و شاداب و القای حس وحدتحائز اهمیت است و همچنین تأثیرات روانی بر روی افراد و ایجاد کیفیت های فضایی نیز از ضرورت های استفاده از رنگ در مبلمان شهری است.
استفاده کورکورانه از رنگ در فضاهای شهری قزوین از سوی شهروندان و شهرداری
فرشته ایزد فر کارشناس ارشد علوم اجتماعی نیز به اهمیت رنگ در محیط های شهری از دیدگاه این رشته اشاره کرد و در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: در شهرهای امروزی ما، استفاده از رنگ به معضلی بدون پاسخ تبدیل شده که سازندگان، معماران، طراحان و مردم عادی و شهرداری را به استفاده بی فکر و کورکورانه از رنگ کشانده است.
وی با بیان اینکه شهرهای ما یک بوم رنگی بی هویت و مغشوش هستند که تنها موجب افسردگی و روان پریشی و عصبیت افراد جامعه می شوند،افزود: در جامعه ما حساسیت افراد نسبت به فضا از میان رفته و افراد فاقد نگرشی منسجم در مورد چگونگی نمود فضاها هستند و در نتیجه با فضاها به صورت انفعالی برخورد شده و اجازه داده می شود که سرعت زندگی روزمره و وقایع، ما را به دنبال خود بکشد.
ایزد فر با بیان اینکه قزوین رتبه بالایی را از افسردگی شهروندانش در مقایسه با سایر شهرهای کشور دارد، افزود: به کار گیری مناسب رنگ در بدنه محیط های شهری از عاملان مهمی در بهبود این خلاء می باشد هرچند که ما با مسائل مهم فضاهایمان از جمله رنگ به صورت مقطعی و موردی برخورد می کنیم.
وی ادامه داد: قزوین امروزی به رنگ خاکستری است و عناصر رنگی در آن بیشتر سیمای رنگارنگ زباله هایی است که در همه محیط های شهر خودنمایی می کنند؛ پل ها، ساختمانهای سیمانی، سنگی و درختانی که از فرط آلودگی هوا سبزی شان رنگ باخته دیگر مجالی برای عرض اندام رنگ در آنها باقی نگذاشته است بطوری که متاسفانه شهروندان در برخورد با این نمادهای خشک و خشن تنها با آشفتگی بصری مواجه می شوند و آنچه باید در خدمت آرامش روانی شهروندان باشد برعکس عمل می کند.
ایزدفر گفت: از طرفی در این حوزه هیچگونه اصولی برای محیط های شهری تعریف نشده، تا بتوان بر اساس آن مدیران و طراحان و حتی مردم را در انتخاب رنگهای مناسب برای محیط زندگی شان هدایت کرد.
رنگ آمیزی ها در فضاهای شهری قزوین کارشناسی شده است
داریوش قاسمی مدیرعامل سازمان زیباسازی شهرداری قزوین نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا پیرامون موضوع این گزارش و استفاده از رنگ ها در مبلمان شهری گفت: سالانه ۲۰ تا ۳۰ هزار متر مربع رنگ آمیزی در سطح شهر قزوین از سوی این سازمان انجام می شود.
وی اضافه کرد: در سال جاری بیش از ۲۰ هزار متر نقاشی در شهر انجام شده و شهر در حال تبدیل شدن به یک گالری هنری است.
قاسمی گفت: در استفاده از رنگ ها و نورپردازی ها کارشناسان فنی در سازمان زیباسازی در ابتدا اقدام به کارشناسی می کنند و رنگ آمیزی ها متناسب با فضاها و مکان ها انجام می شود.
مدیرعامل سازمان زیباسازی شهرداری قزوین افزود: خیلی از تقاطع های غیرهمسطح قزوین با کاشی های زیبا و رنگ آمیزی نقوش مختلف زیباسازی شده اند و همچنین بیش از هزار پایه پرچم نقاشی شده و در مناسبت هایی مانند ولادت ائمه و سایر اعیاد از پرچم های رنگی برای ایجاد فضای بانشاط استفاده می شود.
وی اضافه کرد: در سطح بوستان ها نیز مبلمان شهری از رنگ آمیزی شادی برخوردار هستند اما در معابر و فضاهای عمومی رنگ آمیزی ها به گونه ای بوده که به فراخور مکان های مورد نظر باشد و اغتشاش بصری را ایجاد نکند.
قاسمی گفت: در خصوص انتقاد برخی کارشناسان نسبت به نحوه رنگ آمیزی در سطح شهر گفت: بخش زیباسازی و یا مبلمان شهری بخش کوچکی از این حوزه را دربرمی گیرد و به نظر می رسد مقصود کارشناسان مجموعه فضای کلی شهر و نمای شهری است که در این خصوص باید شاهد یک تصمیم کلان در سطوح ملی و بالادستی باشیم.
وی افزود: مثلا در اوایل دهه ۸۰ بحث طرح نماها مطرح شد که براساس آن مناطق شهری تازه ساخت مانند پونک باید از یک موضوع نما و متریال استفاده می کردند که هماهنگی و زیبایی خاصی به شهر می بخشید اما این مصوبه کمیسیون ماده پنج براساس رای دیوان عدالت اداری باطل شد.
رهاورد:
استفاده تصادفی و سلیقه ای و بدون در نظر داشتن اصول معماری از رنگ در حوزه شهرسازی و مبلمان شهری علاوه بر نمایش بی نظمی و بی هویتی در سیمای شهرها، امنیت ذهنی و روحی شهروندان را نیز به چالش می کشاند و دست اندرکاران حوزه مدیریت شهری باید تدبیری برای این معضل بیاندیشند، کاری که نیاز به هزینه های گزاف ندارد بلکه به اندکی تعمق، برنامه ریزی و خلاقیت و استفاده از نیروهای مستعد در این حوزه دارد.
البته در سطح کلان نیز باید شوراهای عالی معماری و شهرسازی و وزارت راه و شهرسازی طرح هایی را به تصویب برسانند که با عنصر رنگ و با هزینه های کم باعث تقویت فضای نشاط در محیط های شهری شود.