کار به جایی رسیده است که هرگاه واژه مازوت را در موتورهای جستجوگر کاوش کنیم به نیروگاه بندرعباس می رسیم و جستجوی هرخبری درباره این نیروگاه با مازوت پیوند خورده است.
اما هیچکدام از خبرها و گزارش ها منجر به تامین قطعی و کامل گاز مورد نیاز این نیروگاه نشده و هر گاه صدای اعتراض مردم یا رسانه ها شنیده می شود گفته می شود نمی توان به خاطر نبود گاز نیروگاه را از مدار خارج کرد و به این ترتیب مردم در استانی که حداقل هشت ماه آن نمی توانند کولرها را خاموش کنند، در ۲راهی آلودگی یا خاموشی باقی می مانند.
بدیهی است صحبت از نبود و کمبود گاز برای مردم استانی که یکی از قطب های تولید گاز کشور است به سادگی میسر نیست و نمی توانند شاهد روانه شدن روزانه دهها میلیون مترمکعب گاز از قشم و سرخون و گورزین به دیگر نقاط کشور وبی نصیب ماندن نیروگاهی باشند که نفس را بر غنان تنگ کرده است.
قصه مازوت سوزی نیروگاه بندرعباس حدیث دیروز و امروز و این دولت و آن دولت نیست و رد پای خبرهای آن را می توان طی سال های متمادی دید.
هشت سال قبل (۲۷آبان ۹۲) مدیرکل وقت حفاظت محیط زیست هرمزگان گفت : نیروگاه بندرعباس با داشتن چهار دودکش و مصرف سوخت سنگین در حجم بالا در حال حاضر یکی از مهمترین منابع آلاینده هوا در استان به شمار می رود.
مجید وفادار ادامه داد: دلیل اصلی آلایندگی آن استفاده از سوخت فسیلی مازوت است و در خروجی دودکش های نیروگاه میزان CO و SO۲ چندین برابر استاندارد زیست محیطی می باشد.
جان بر سر برق
وی حتی اثرات این آلودگی بر سلامتی مردم را نیز اعلام و اضافه کرد: اثرات مخرب کادمیوم و نیکل باعث ایجاد حساسیت، کاهش توانایی تولید مثل و تشدید بیماریهای ریوی شده و نیز آسیب رسانی احتمالی به DNA خواهد داشت.
وفادار در مقطع یاد شده تصریح کرد: با توجه پیگیری قانونی این اداره کل با توجه به اهمیت راهبردی (استراتژیک) این نیروگاه در منطقه جنوب کشور، تعطیلی واحد نیروگاهی مسیر نیست و باید سوخت نیروگاه برق بندرعباس دراولویت اول استفاده از گاز طبیعی با رعایت استانداردهای زیست محیطی باشد.
انکار نمی کنیم اما مجبوریم
اگر سایر صنایع و مدیران صنعتی در برابر نقدهای محیط زیستی در صدد انکار بر می آیند، مدیریت نیروگاه بندرعباس همیشه سرتسلیم فرود آورده و از نارضایتی خود از مازوت سوزی اجباری می گوید.
حسین سلیمی حتی نیروگاه را زخم خورده این وضعیت دانست و هزینه ۵۰۰میلیارد ریالی استهلاک دستگاه ها ناشی از سوزاندن مازوت را (در یک دوره) تنها یکی از خسارت های این وضعیت دانست.
به گفته این مدیر صنعتی، احتراق مازوت در نیروگاه علاوه بر تولید آلاینده های گازی و پیامدهای زیست محیطی به تجهیزات نیروگاه نیز آسیب وارد کرده و باعث تحمیل هزینه اضافی می گردد.
سلیمی توضیح داد: پس از احتراق ، مازوت ، آلودگی خاکستری بر روی مشعل ها و لوله های بخار به جا می گذارد که باعث کاهش بازده حرارتی و خوردگی اجزای بویلر می شود که برداشتن آن مستلزم عملیات تعمیرات دوره ای اضافی است.
مدیرعامل شرکت مدیریت تولید برق هرمزگان با اشاره به شرایط اقلیمی گرم وخشک در استان هرمزگان و همچنین عدم تامین سوخت گازمصرفی، تصریح کرد: این نیروگاه نمی تواند به دلیل رفاه مردم هرمزگان و صنایع بزرگ این استان اقتصادی، واحدهای خود را از مدار خارج کند.
سلیمی تاکید کرد:انتظار می رود مسوولان نسبت به تامین کمبود گاز مصرفی این مجموعه بزرگ که نقش مهمی در توسعه استان داشته است اقدام فوری کنند و بی انصافی است مجموعه ای که خود سوخت پاک تولید می کند به دلیل استفاده اجباری از سوخت مازوت، آلاینده معرفی شود.
ناگفته پیداست وقتی مازوت چنین خوردگی بر آهن و فلز ایجاد می کند ، با گوشت و پوست و جان انسان چه می کند.
این پرسش با پژوهشی پزشکی و مستند درباره حرف وحدیث هایی که از فراوانی سرطان در بین بازنشستگان نیروگاه شنیده می شود پاسخ داده می شود.
این اعتراض ها و نارضایتی ها و حرف وحدیث های چند جانبه چندان هم بی تاثیر نبوده و در مقاطعی موجب افزایش سهمیه گاز نیروگاه شده است.
سال ۱۳۹۵مدیرعامل وقت شرکت گاز هرمزگان گفت: سهمیه گاز طبیعی نیروگاه روزی ۲و نیم میلیون مترمکعب بود که به ۵ و نیم میلیون متر مکعب افزایش یافت.
به گفته پارسا پروین گاز مورد نیاز این نیروگاه از خط ۲۲ اینچ سرخون تامین می شود و با افزایش سهمیه یاد شده روزانه حدود ۴۴ میلیارد ریال (بر اساس قیمت های سال ۹۵)در هزینه سوخت نیروگاه صرفه جویی می شود چون قیمت هر لیتر مازوت و گازوییل ۱۰ برابر هر متر مکعب گاز طبیعی است.
عددهای اعلام شده از سوی مدیرعامل وقت شرکت گاز هرمزگان اشتباه نیست اما همیشگی و پایدار هم نبوده است.
بر اساس گزارش های منتشر شده ، نیروگاه بندرعباس هم اکنون(آبان ۱۴۰۰)روزانه حدود سه میلیون لیتر و ماهانه به طور متوسط نزدیک به ۶۰میلیون لیتر مازوت می سوزاند.
البته این در شرایطی است که هنوز زمستان نرسیده و قسمت اعظم گاز تولیدی در گُوَرزین(gavarzin) قشم راهی دیگر مناطق کشور نمی شود.
تجربه نشان داده است با کم شدن دما ، سهمیه مردم بندرعباس از آلودگی و دود نیروگاه تا چند برابر افزایش می یابد.
زمستان سیاهی که پشت سر گذاشتیم
در حالی که نیروگاه بندرعباس روزانه به حدود هفت میلیون و ۵۰۰هزار متر مکعب گاز نیاز دارد ، زمستان سال گذشته روزانه تنها ۲میلیون و ۱۰۰هزار متر مکعب گاز نصیب نیروگاه شد.
به نظر می رسد این شرایط حتی با تهدید قانونی هم قابل بهبود نیست چرا که اگر اولتیماتوم ها تاثیرگذار بود، خرداد امسال باید مصرف مازوت در نیروگاه قطع می شد.
مدیرکل حفاظت محیط زیست هرمزگان اول اردیبهشت امسال برای چندمین باری که شمارشش هم سخت شده است،نیروگاه بندرعباس را آلاینده ترین واحد صنعتی غرب بندرعباس (به دلیل استفاده از مازوت) اعلام کرد.
حبیب مسیحی تازیانی در نشست خبری به مناسبت روز زمین پاک افزود: با شرکت گاز برای تحویل گاز به نیروگاه هماهنگی شده و این نیروگاه یک ماه برای تغییر سوخت از مازوت به گاز فرصت دارد و در صورت ادامه استفاده از مازوت، اهرم های قانونی را به کار خواهیم گرفت.
با وجود خبر مسیحی تازیانی مبنی بر هماهنگی با شرکت گاز اما پیش از رسیدن زمستان نیز نیروگاه روزانه ۲و نیم میلیون متر مکعب کسری گاز دارد.
۲ماه قبل از آن نیز همین مقام گفت: برای کاهش مصرف مازوت در نیروگاه و سایر آلاینده های غرب بندرعباس نیازمند کمک دستگاه قضایی هستیم تا صنایع مستقر در این منطقه برنامه مدون و قابل اجرای خود را به عنوان یک سند آماده و ارائه کنند.
مسیحی تازیانی در حالی از لزوم کمک و دستور قضایی می گوید که ۱۲سال قبل و در سومین سفر استانی دولت احمدی نژاد به هرمزگان ، تامین گاز نیروگاه به عنوان یکی از مصوبه های سفر به ثبت رسید.
آلایندگی نیروگاه غیر از حوزه محیط زیست ابعاد دیگری نیز یافته و می توان گفت به یک چالش اجتماعی هم تبدیل شده است.
انتشار گزارش های رسمی از جایگاه نامناسب هرمزگان در شاخص هایی مانند فقر، بیکاری و فلاکت موجب افزایش احساس بی عدالتی در شهروندان شده و دود ناشی از مازوت سوزی نیروگاه بندرعباس که از فاصله چندکیلومتری قابل مشاهده است،به یکی از نمادهای این احساس بی عدالتی در شاخصی دیگر تبدیل شده است.
هرچند تفاوت های تهران و بندرعباس در شاخص های مختلف غیرقابل انکار است اما هر ۲، بر اساس اعلام وزارت کشور کلانشهر شناخته می شوند.
اما در کلانشهر تهران استفاده از مازوت توسط نیروگاه های استان ممنوع و قطع شده است و در کلانشهر بندرعباس دود مازوت همچنان دل و دیده را می سوزاند.
اکنون با تغییر مدیریت ها در سطح محلی و ملی و جهت گیری ها برای تحقق عدالت در حوزه های مختلف، امیدواری ها برای تغییر نسبت ناعادلانه مصرف مازوت و گاز در نیروگاه بندرعباس افزایش یافته است.
مردم، مدیران صنعتی و دست اندرکاران حوزه محیط زیست استان انتظار دارند، استاندار جدید و تازه‌نفس استان، با رایزنی مؤثر ، از به شماره افتادن نفس یکی از قطب های مهم اقتصادی و تجاری کشور جلوگیری کند.
ترمیم اعتماد و حس بی عدالتی در شاخص هایی مانند فقر و فلاکت و بیکاری هرمزگان به سادگی میسر نیست اما تامین کافی گاز مورد نیاز نیروگاه، در صورت وجود نگاه درست و در نظر گرفتن تمام جوانب زیست محیطی و اجتماعی و اقتصادی آن ، دشوار نیست و می توان به سادگی جلوی ماندن روسیاهی دود مازوت در زمستان آتی را گرفت تا حداقل یکی از دردهای مزمن بندرعباس مداوا شود و نام منجی جاودانه بماند.