به گزارش ایرنا، ۲۸ آبان ماه، روز جهانی پیشگیری از کودک آزاری و منع خشونت با کودکان اعلام شده است و بر اساس آمارهای موجود پدیده کودک آزاری چه در بعد روحی و روانی چه در بعد جسمی درجهان رو به گسترش است و این در حالی است که انسان امروز خود را مدعی رعایت حقوق بشر می‌داند در صورتی که آمار و ارقام این آسیب اجتماعی نشان از واقعیتی دیگر دارد.
کودک‌آزاری پدیده نوظهوری نیست و خشونت علیه کودکان و موارد نقض حقوق کودک پدیده‌ای ساختاری است که به جایگاه کودکان و روابط آنان با خانواده، نهادهای عمومی جامعه، قوانین، باورها و سنت‌های تربیتی و فرهنگی جوامع مرتبط است.
به گفته کارشناسان اجتماعی، کودک آزاری یکی از آسیب‌های اجتماعی تأثیرگذار بر روح و روان افراد است که نیاز به بررسی و برنامه ریزی مناسب به منظور پیشگیری و کمک به رفع یا کاهش آن در جامعه مدرن امروزی دارد.
این عده معتقدند، بیشترین میزان کودک آزاری‌ها از سوی والدین صورت می‌گیرد که دلایل آن هم مواردی چون اعتیاد، مشکلات اقتصادی، فقر و مشکلات فرهنگی و ناآگاهی والدین از برخوردهای صحیح با کودکان است.
روانشناسان بر اساس تعریف سازمان بهداشت جهانی، کودک آزاری را در دسته‌های بدرفتاری فیزیکی، روحی، عاطفی، سوء استفاده جنسی، سوء استفاده صنعتی و غفلت و بی‌توجهی تقسیم بندی می‌کنند.
خط تلفن ۱۲۳ به صورت شبانه روزی پاسخگوی تماس‌های مردمی در رابطه با مسائل و آسیب‌های اجتماعی بویژه کودک آزاری است و اورژانس اجتماعی و تیم متخصص با استقرار در خودروها خدمات مشاوره‌ای، روان شناسی، مددکاری را به صورت حضوری به افراد ارایه می کنند.
به نظر می‌رسد شیوع بیماری کرونا، ایجاد محدودیت‌های فیزیکی و قرنطینه‌های طولانی مدت از یک سو و مشکلات اقتصادی حاکم بر جامعه بر سلامت روان خانواده‌ها تأثیر گذار بوده است و در این بین کودکان بیشترین قربانیان خشونت و آزار هستند.
سکوت در برابر کودک آزاری جرم محسوب می‌شود
وکیل پایه یک دادگستری و رییس اداره معاضدت کانون وکلای قزوین با بیان اینکه بی تفاوتی در برابر کودک آزاری جرم محسوب می‌شود، گفت: ماده ۱۷ قانون حمایت از اطفال و نوجوانان صراحتاً این را اعلام کرده است که اگر کسی از کودک آزاری اطلاع داشته باشد و آن را اعلام نکند، مجرم بوده و این کار پیگرد قانونی دارد.
فریبا رضایی افزود: هر کس از وقوع جرم یا شروع به آن یا خطر شدید و قریب‌الوقوع علیه طفل و نوجوانی مطلع بوده و یا شاهد وقوع آن باشد و با وجود توانایی اعلام و گزارش به مقامات و مراجع صلاحیت‌دار و کمک طلبیدن از آنها از این امر خودداری کند به مجازات محکوم می شود.
به گفته وی همچنین در صورت عدم دسترسی به مقامات و مراجع و یا عدم تأثیر دخالت آنها در رفع تجاوز و خطر، از اقدامات فوری و متناسب برای جلوگیری از وقوع خطر و یا تشدید نتیجه آن امتناع کند، مشروط بر اینکه با این اقدام، خطری مشابه یا شدیدتر و یا خطر کمتر قابل توجهی متوجه خود او یا دیگران نشود، به یکی از مجازات‌های درجه شش قانون مجازات اسلامی محکوم می‌شود.
وی اظهار داشت: در تبصره این ماده نیز اشارشده است که اگر مرتکب جرم مذکور در این ماده از افرادی باشد که مطابق قوانین و مقررات و یا بر حسب وظیفه شغلی مکلف به اعلام، گزارش یا کمک باشد و یا به اقتضای حرفه خود می‌تواند کمک مؤثری کند، به دو یا هر سه مجازات درجه شش قانون مجازات اسلامی و حسب مورد به انفصال موقت از خدمات دولتی یا عمومی یا محرومیت از فعالیت در آن حرفه به مدت ۶ ماه تا دوسال محکوم می‌شود.
وکیل پایه یک دادگستری ، از کودکان به عنوان سرمایه‌های اجتماعی نام برد و افزود: بی گمان مداخله فوری مراجع قضایی ، انتظامی و نهادهای حمایتی در مواردی که به سلامت جسمی و روحی کودکان آسیب می زند بسیار اهمیت دارد.
وی با تاکید بر اینکه همه شهروندان مکلف به گزارش کودک‌آزاری هستند، اظهار داشت: همه ما موظف هستیم در مواجهه با این پدیده غیر انسانی به عنوان شهروند مسوول واکنش نشان دهیم چرا که با بی‌تفاوتی اجتماعی نسبت به کودک آزاری در جامعه اخلاقیات کمرنگ و چه بسا از بین می‌رود و همچنین بر آن نتایج زیان‌بار و مخرب کودک آزاری در بزرگسالی پررنگ‌تر و جامعه را به ورطه نابودی خواهد کشاند.
رییس اداره معاضدت کانون وکلای قزوین تاکید کرد: به همین منظور قانونگذار برای حمایت بیشتر از طفل در جامعه‌ی بی تفاوت در برابر کودک آزاری مجبور به تبدیل این مسوولیت اجتماعی به تکلیف قانونی گردیده تا پدیده کودک آزاری بخصوص توسط خانواده‌ها را از وضعیت عادی که گاهی حق ابوینی نیز تلقی می گرددخارج و تبدیل به یک بزه قابل مجازات نموده است.
این وکیل پایه یک دادگستری در قزوین افزود: یکی از موضوعات مهمی که باید نهادهای دولتی و غیر دولتی متولی کودک مد نظر قرار دهند آموزش حقوق کودک به کودکان و جامعه است زیرا بسیاری از جرائم علیه این قشر به جهت جهل به قوانین حوزه کودکان اتفاق می افتد.
رضایی یادآور شد: قانون حمایت از اطفال و نوجوانان مصوب سال ۱۳۹۹ یکی از مهمترین قوانین در حوزه کودکان است که دارای ۵۱ ماده و ۱۵ تبصره می باشد که برای حمایت از افراد زیر ۱۸ سال در نظر گرفته شده است.
سلامت روان افراد جامعه در گرو تربیت صحیح کودکان است
مدیرکل امور اجتماعی و فرهنگی استانداری قزوین با بیان اینکه سلامت روان افراد جامعه در گرو تربیت صحیح کودکان است، گفت: والدین دعوت کنندگان کودکان به دنیا هستند پس موظف هستند رفاه، آسایش، بهداشت، آموزش و تربیت صحیح را برای آنان تأمین کنند.
مریم بیدخام با بیان اینکه دوران کودکی مهمترین زمان برای شکل گیری و تکوین شخصیت افراد است، افزود: آموزش مهارت‌های زندگی، ارتباط درست با افراد و مهارت "نه" گفتن به کودکان از ضرورت‌های مهم در تربیت کودکان به شمار می‌رود.
وی اظهار داشت: حفظ آرامش، افزایش احساس امنیت و رضایت، کاهش استرس، افسردگی و فشارهای عصبی در فضای خانه از مهمترین موارد مؤثر در تربیت صحیح فرزندان و کاهش خشونت‌های خانگی هستند.
بیدخام تصریح کرد: در آموزه‌های اسلامی ابراز محبت به فرزندان، نهادن نام نیکو و توجه به تربیت کودکان همواره مورد تاکید پیشوایان و معصومین بوده است.
این مسوول با بیان اینکه پیامدهای کودک‌آزاری تنها متوجه کودک و خانواده وی نیست و همه جامعه را در بر می‌گیرد، تاکید کرد: تربیت صحیح، جایگزین کردن سایر تنبیه‌ها به جای بدنی، ایجاد فضای ارتباطی مثبت نیز از مؤلفه‌های مؤثر در تربیت صحیح فرزندان به شمار می‌رود.
وی افزود: ضروری است مراجعه به مراکز مشاوره فرهنگ سازی شود تا والدین با آگاهی صحیح و کسب مشاوره‌های لازم در صورت وجود مشکل بتواند به دور از هرگونه خشونت کلامی و رفتاری مشکلات خود را حل کنند تا آثار آن به کودکان آسیبی وارد نکند.
بیدخام اضافه کرد: آگاهی‌های قبل از ازدواج، آموزش‌های رسانه‌ها و سازمان‌ها در پیشگیری از خشونت خانگی لازم و ضروری است و در این راستا نقش مراکز مشاوره و اورژانس اجتماعی بهزیستی بسیار حائز اهمیت است.
غفلت از کودکان نوعی کودک آزاری محسوب می‌شود
معاون امور اجتماعی بهزیستی استان قزوین نیز گفت: غفلت و مسامحه یکی از شایع‌ترین انواع کودک آزاری است و اغلب در خانواده‌های کم درآمد مشاهده می‌شود.
پری میرزایی با بیان اینکه ۲۸ آبان روز جهانی مقابله و پیشگیری از کودک آزاری فرصت خوبی است تا دست اندرکاران کار با کودک و والدین نسبت به اهمیت این مسئله و رعایت حقوق کودکان آگاه شوند، اظهار داشت : اغلب کودک آزاری از نوع غفلت و مسامحه و بعد جسمی است که کودک آزاری از نوع غفلت و مشکلات عاطفی نشانه بارزی ندارد تا بتوان به راحتی تشخیص داد.
میرزایی با اشاره به اینکه در تصور عامه مردم کودک آزادی فقط خشونت جسمی است، افزود: بر اساس دقیق‌ترین تعابیر علمی موجود کودک آزادی عبارت است از هرگونه فعل یا ترک فعلی که باعث آزار روحی و جسمی و ایجاد آثار ماندگار در وجود یک کودک شود.
به گفت وی برخی از این آثار می‌تواند مخفی باشد مانند ممانعت از حاضر شدن در کلاس درس، محروم کردن کودک از غذا، حبس در حمام یا زیر زمین و یا آثار جسمی نظیر تنبیه بدنی و تجاوز جنسی که در دسته آزار فیزیکی کودک جای می‌گیرد.
این مسوول تصریح کرد: براساس تعریف سازمان بهداشت جهانی هرگونه آسیب یا تهدید جسم و روان یا سعادت و رفاه و بهزیستی کودک به دست والدین یا افراد که نسبت به او مسوول هستند، کودک آزاری محسوب می‌شود و همچنین در اصطلاح متخصصان نیز هرگونه آسیب جسمی، روانی، سوء استفاده جنسی، بهره کشی و عدم رسیدگی به نیازهای انسانی افراد زیر ۱۸ سال توسط افراد دیگر کودک آزاری تلقی می‌شود.
معاون اجتماعی بهزیستی قزوین با بیان اینکه کودک آزاری را می‌توان به چهار دسته کلی طبقه بندی کرد، افزود: آزار عاطفی مانند بی توجه به نیازهای عاطفی و خشونت کلامی، آزار جنسی کودک نظیر مشکلات جنسی، حمله فیزیکی، مسامحه و غفلت در خصوص نیازهای ضروری کودک نظیر بهداشت و سلامتی از مهمترین انواع کودک آزادی است.
اثرات منفی کودک آزاری تا پایان عمر همراه فرد خواهد بود
میرزایی اظهار داشت: یکی از دلایلی که کودک آزاری را بسیار غیر قابل توجیه می‌کند این است که به دلیل روح معصوم و حساس کودکان اثرات هرگونه کودک آزاری حتی در ابعاد بسیار کوچک نیز تا پایان عمر همراه فرد باقی خواهد ماند و اثرات آن عواقبی است که در سنین بعدی بروز خواهد کرد.
وی با تاکید براینکه کودکانی که مورد آزار قرار می‌گیرند در بزرگسالی همواره احساس خلأ، ناامنی عاطفی و روانی خواهند کرد، افزود: مسوولیت پذیری این افراد کم شده و معمولاً مردم گریز، نامهربان و پرخاشگر از آب درمی آیند که اگر به آن رسیدگی نشود، جوانانی عاصی و بزهکار در آینده خواهند بود.
میرزایی خاطرنشان کرد: کودکانی که در کودکی آزار می‌بینند ممکن است در بزرگسالی با بحران‌های روانی و روانی مواجه شوند و خود به عنوان افراد آزار رسان در جامعه باشند.
این کارشناس اجتماعی افزود: عدم اعتماد به نفس، انحرافات جنسی، بد بینی، شکست تحصیلی، استفاده از انواع مشروبات الکی و اعتیاد، غمگینی و افسردگی، نگرانی و ترس، خود آزاری، خشم و عصبانیت، بروز رفتارهای انزواگرایانه و گرایش به خودکشی را می‌توان از مهمترین اثرات منفی کودک آزاری در سنین بالاتر دانست که در روح و روان فرد باقی مانده است.
اختلالات روانی و عاطفی والدین نقشی مهم در اختلالات کودک دارد
معاون اجتماعی بهزیستی استان قزوین در ادامه با اشاره به علل عمده وقوع کودک آزاری در جامعه گفت: اختلالات روانی و عاطفی والدین نقشی مهم در اختلالات کودک دارد و علت‌های روانی متعدد نظیر مزاحمت‌های کودکان غیر طبیعی مانند کودکان متولد شده با ناهنجاری‌های مختلف مانند تأخیر در رشد، کودکان طرد شده از خانواده نظیر کودکان حاصل از روابط نامشروع و ناخواسته، کودکان دشوار نظیر کودکان بد خلق و کودکان دارای عادت‌های غذایی و رفتاری نامناسب بیشتر در معرض کودک آزاری قرار دارند.
وی تصریح کرد: این در حالی است که علت‌هایی نظیر مشکلات خانوادگی، مسائل اقتصادی و شغلی خانوار، طلاق، اعتیاد و چالش‌های بین زوجین نیز می‌تواند عاملی برای ایجاد کودک آزاری در خانواده باشد، از سوی دیگر عوامل فرهنگی متعددی می‌تواند در این مسئله دخیل باشد، چرا که به نظر می‌رسد در برخی از طبقات و شرایط محیطی خاص کودک آزاری به یک رفتار اجتماعی عادی تبدیل شده است.
پسرها بیشتر در معرض کودک آزاری قرار دارند
مدیرکل بهزیستی استان قزوین با بیان اینکه خشونت‌های خانگی در صدر تماس‌های اورژانس اجتماعی استان قرار دارد، گفت: در شش ماهه نخست سال ۱۴۰۰ از بین تمامی موارد کودک آزاری‌های اعلام شده به بهزیستی استان قزوین، بیش از نیمی از آنها ، پسر بوده و بیشترین بازه سنی تمامی کودکان آزار دیده نیز بین ۵ تا ۷ سال بوده است.
علیرضا وارثی افزود: این در حالی است که بیشترین کودک آزاری اتفاق افتاده در قزوین بر روی اطفال از نوع" غفلت و مسامحه " بوده است و بیشتر این افراد در گروه‌های سنی ۳۵ تا ۳۹ سال بوده‌اند.
وی با بیان اینکه اعتیاد والدین، تندخویی و پرخاشگری و بهانه گیری بی مورد از مهمترین دلایل وقوع کودک آزاری در استان بوده است، اظهار داشت: مسئله‌ای که در این خصوص بسیار حائز اهمیت است این که باید مردم آگاهی‌های لازم در خصوص برخورد با کودک آزاری را داشته باشند و هرچه سریعتر آن را به اطلاع مراجع مربوطه برسانند.
وارثی تاکید کرد: چرا که هر چقدر زمان طولانی‌تری کودک در معرض این آسیب‌ها قرار گرفته باشد آسیب‌های روحی و جسمی ماندگارترین بر کودک وارد می‌شود.
این مسوول تاکید کرد: برای پایان دادن به این تراژدی هم باید تابوزدایی را شروع کرده و بیش از همه رسانه‌ها احساس مسولیت کنند.
اورژانس اجتماعی، مناسب‌ترین مکان برای اطلاع کودک آزاری
مدیرکل بهزیستی استان قزوین گفت: اورژانس اجتماعی برای نخستین بار در سال ۱۳۸۶ در هشت استان کشور راه اندازی شد و در سال ۱۳۸۷ در استان قزوین و شهرستان‌های قزوین، تاکستان و بویین زهرا آغاز به کار کرد که درحال حاضر این طرح در تمامی شهرهای بالای ۵۰ هزار نفر استان قزوین اجرایی می‌شود.
وی اظهار داشت: در مدت فعالیت طرح اورژانس اجتماعی در استان قزوین و کشور امروز اورژانس اجتماعی و خط تلفن ۱۲۳ به عنوان یک مکان مناسب برای اعلام هرگونه آزار و خشونت مطرح است و کودک در معرض آزار، بانوان آسیب دیده و افراد دچار این مشکلات می‌توانند با تماس با این خطوط از خدمات فوری و حرفه‌ای تیم‌های تخصصی آن بهره‌مند شوند.
کلام آخر:
اگر چه کودک‌آزاری از آن دست آسیب‌های اجتماعی است که تمام ابعاد آن باید مورد واکاوی و بررسی قرار گیرد و برای کنترل عوامل آن تلاش شود اما کمک سازمان‌های دستگاه‌های اجرایی و مردم نهاد مانند بهزیستی، کمیته امداد، آموزش و پرورش و خیریه‌ها نیز در این زمینه احساس می‌شود، برگزاری کارگاه‌ها یا آموزش‌هایی در این زمینه قطعاً می‌تواند اثر بخش باشد.