در ادامه گزارش دوم آذر ۱۴۰۰ روزنامه جام‌جم آمده است: شهریور ماه موعد اولین سفر گروسی به ایران در دولت جدید بود اما حالا هنوز یک فصل از سفر قبلی نگذشته او دوباره قرار است به تهران سفر کند. البته این بار طبق برنامه علاوه بر محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی کشورمان او با حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه هم دیدار خواهد کرد. یکی از دلایل مهمی که باز هم گروسی را به تهران کشانده، مواضع اعتراضی آژانس علیه فعالیت سایت تسای کرج است که در چند ماه اخیر و به‌ویژه بعد از خرابکاری تروریستی در آن در کانون توجهات قرار گرفت، البته این رویکرد تحت فشار کشورهای غربی دنبال می‌شود.
بی‌توجهی آژانس به خرابکاری در این سایت و در عین‌حال فشار برای بازدید از آنجا به مساله جدیدی تبدیل شده و گروسی چند بار از رویکرد بحق ایران درباره عدم دسترسی بازرسان آژانس به سایت تسای کرج انتقاد کرده اما با این حال حتی یک‌بار هم حملات خرابکارانه در سایت‌های هسته‌ای کشورمان را محکوم نکرده است، در حالی که آژانس تعهدات متقابلی براساس معاهدات امضا شده نسبت به اعضای خود دارد اما در دوره فعلی هیچ نشانه مثبتی در این باره دیده نمی‌شود.
اگر خاطرتان باشد سایت تسا در حوالی کرج تیرماه امسال مورد حمله خرابکارانه پهپادی رژیم‌صهیونیستی قرار گرفت که در این اتفاق چهار دوربین نظارتی آژانس هم آسیب دید، بعد از این اتفاق ایران دسترسی بازرسان آژانس به این سایت را تا زمان مشخص شدن ابعاد کامل امنیتی محدود کرد. البته شاید تکاپوی آژانس و دبیرکلش به دلیل استراتژیک بودن سایت تسا در مذاکرات هسته‌ای پیش‌رو باشد تا قبل از آغاز رسمی مذاکرات ۸ آذر بخواهند با بازرسی‌ها به از حدود دقیق موفق بودن حمله پهپادی اسرائیل و میزان خسارت به فعالیت‌های هسته‌ای کشورمان دسترسی پیدا کنند.
نکته‌ای که به‌خوبی از سوی دولت مدیریت شده است. از سوی دیگر خطیب‌زاده، سخنگوی دستگاه دیپلماسی کشورمان هم در نشست خبری روز گذشته درباره یک بام و دو هوای آژانس درباره خرابکاری در سایت‌های هسته‌ای کشورمان و سکوت و مطالبه‌گری توامان در این‌باره نکاتی را مطرح کرده و گفته است: آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به خوبی می‌داند تمامی خرابکاری‌ها و اعمال تروریستی که توسط رژیم‌صهیونیستی در خاک ایران صورت گرفته و متاسفانه با سکوت برخی کشورهای مدعی همراه بوده، تاثیر قابل توجهی بر برخی ابعاد فنی گذاشته است.
او البته درباره نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و سفر گروسی به تهران هم تاکید کرده که همواره سعی شده روابط ایران و آژانس، فنی و در چارچوب پادمان و اساسنامه و رویه‌های آژانس باشد و امیدواریم این سفر همچون قبل سازنده باشد. البته ما همواره به آژانس توصیه کرده‌ایم در مسیر همکاری‌های فنی باقی بماند و اجازه ندهد برخی کشورها اغراض سیاسی خود را به نام آژانس جلو ببرند. او بار دیگر هم تاکید کرد این موضوع در سطح چارچوب خود پیگیری شده و در این سفر هم پیگیری می‌شود. بنابراین باید منتظر بود و دید سفر گروسی به تهران چقدر در حل‌وفصل مناقشه بی‌تفاوتی آژانس در خرابکاری سایت تسای کرج، مذاکرات ۸ آذر وین و نشست شورای حکام موثر است و خروجی آن چگونه مدیریت می‌شود.
عبدالرضا فرجی‌راد، سفیر اسبق کشورمان در نروژ: سفرهای گروسی به تهران نشانه پیوند مسائل فنی با مذاکرات
با توجه به سفر مجدد رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تهران، نظر شما درباره نسبت مسائل فنی با محتوای مذاکرات ۸ آذر در وین چیست؟
این دو موضوع به یکدیگر بی‌ارتباط نیست. همین نکته که ایران و آژانس نمی‌توانند مانند گذشته مسائل خود را تطبیق دهند و بدون اشکال مسائل را رفع کنند، نشان می‌دهد بخشی از این موضوع به مذاکرات بازمی‌گردد؛ یعنی امتیازاتی که ایران می‌خواهد در مذاکرات داشته باشد و آمریکایی‌ها حاضر نیستند این امتیازات را بدهند. البته اکنون چند ماهی است که آنها آژانس را سیاسی کرده‌اند و روی آژانس فشار می‌آورند و از طریق این نهاد بین‌المللی می‌خواهند که ایران را بترسانند در حالی‌که تجربیات دو دهه گذشته ایران از حدود ۱۵ سال پیش تاکنون تجربیات مهم و انباشته‌ای است.
ما از دو دهه قبل چندین دور مذاکره و نهایتا برجام را پشت‌سر گذاشته ایم که این امر باعث تجربیات انباشته شده و بنابراین در حال حاضر دست طرف مقابل و آژانس را کاملا خوانده‌ایم از این‌رو تحلیل بنده این است که اگر آژانس در راهی حرکت کند که به مذاکرات کمک کند و ایران به حق خود برسد طبیعتا آژانس هم می‌تواند با دست بازتری در ایران فعال باشد اما چنانچه آژانس بخواهد به سیاسی‌کاری ادامه دهد و فشارها را همچنان از سوی فرانسه و آمریکا تحمل کند، طبیعتا نخواهد توانست تا زمانی که مذاکرات به نتیجه برسد دستاوردی در ایران داشته باشد. در واقع بین مذاکرات و باز شدن دست آژانس در ایران ارتباط وجود دارد و طبیعی است که ایرانی‌ها هم نمی‌خواهند اکنون بدون این‌که امتیازی بگیرند امتیاز خاصی هم به طرف مقابل بدهند.
نظر شما درخصوص اهداف این سفر چیست به‌ویژه این‌که دیروز هم آقای خطیب‌زاده تاکید کرد خرابکاری‌ها در مراکز هسته‌ای کشورمان تاثیرات قابل‌توجهی بر ابعاد فنی گذاشته است.
آقای گروسی به دنبال دو هدف است؛ هدف اول، سایت کرج است که چندی پیش در آن خرابکاری شده بود و دو مورد از دوربین‌های آن از رده خارج شده بودند؛ لذا می‌خواهد تأکید کند که باید این دوربین‌ها زیر نظر آژانس باشد و نصب شود اما طرف ایرانی به آنها گزارش داده که این قسمت ویران شده و ترمیم آن هم زمان می‌برد.
هدف دوم این سفر هم این است که آنها به‌دنبال نظارت کامل هستند. براساس مصوبه مجلس برخی از دوربین‌ها در کنترل طرف ایرانی قرار گرفت و قرار بر این شد که صرفا ضبط شود، لذا آژانس به‌دنبال این است تا قبل از مذاکرات، تکلیف این دوربین‌ها هم مشخص شود.
در حال حاضر مسأله این است آژانس، مانوری که در گذشته در ایران انجام می‌داد دیگر نمی‌تواند آن را انجام دهد چرا که ایران تعهدات خود را به‌ویژه پس از مصوبه مجلس کم کرده و طبیعتا تا زمانی که مذاکرات هشتم آذر به نتیجه نرسد، بعید است که آقای گروسی هم به تمام اهداف خود در تهران برسد و دوباره وضعیت را به وضع سابق بازگرداند.
بالاخره آیا می‌توان سفر جدید گروسی به تهران را دارای تاثیرات مثبت روی مذاکرات دانست یا خیر؟
من تصور نمی‌کنم که آقای گروسی بتواند به اهداف خود برسد به‌ویژه در رابطه با سایت کرج؛ حتی سایر سایت‌هایی که دوربین‌های آن در اختیار ایرانی‌ها قرار گرفته و ضبط می‌شود و دیگر در اختیار بازرسان آژانس نیست چرا که طرف ایرانی می‌گوید آمریکا از برجام خارج شده و این قضیه نقطه فشاری است که ایران می‌خواهد از آن بهترین استفاده را بکند تا در مذاکرات، امتیاز بگیرد.
سیدحمیدرضا موسوی کارشناس مسایل بین‌الملل: بهانه‌های سیاسی آژانس تمامی ندارد
سیدحمیدرضا موسوی کارشناس مسایل بین‌الملل در گفت‌وگو با جام‌جم با بیان این نکته خاطرنشان کرد: آژانس عمدتا در راهبرد قدرت‌های غربی حرکت می‌کند و در مواردی که این قدرت‌ها نمی‌توانند به صورت مستقیم اعمال فشار کنند، از طریق ابزارهای نظارتی آژانس وارد عمل می‌شود.
مثل اتفاقی که درباره آمریکا افتاد. ایالات متحده در زمان ترامپ از برجام خارج شد و در چنین شرایطی وقتی می‌خواست اعمال فشار سیاسی کند به‌واسطه آژانس این کار را انجام می‌داد. نمونه‌های مختلفی را در این ارتباط می‌توان مورد اشاره قرار داد. مثلا در سال ۸۴ ایران و طرف‌های غربی در مورد فعالیت‌های هسته‌ای کشورمان گفت و مذاکره داشتند و به توافقاتی رسیدند اما طرف‌های مقابل ایران به تعهدات خود عمل نکردند. همین مساله، همان موقع مورد اعتراض آقای حسن روحانی دبیر وقت شورای‌عالی امنیت ملی ایران قرار گرفت و به آژانس انتقاد کرد که چرا این سازمان نسبت به این بی‌تعهدی‌ها واکنش قانونی نشان نمی‌دهد.
این رویه برخورد آژانس در سال‌های بعد هم تکرار شد و ما در مسیر گفت‌وگوها و توافقات شاهد بودیم که آژانس به‌صورت کاملا یکطرفه و به نفع طرف‌های مقابل ایران و به ضرر کشورمان موضع سیاسی اتخاذ می‌کند. ایران همواره خواهان تعامل سازنده با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است اما این سازمان واکنش مناسبی را نشان نمی‌دهد. همچنین با این‌که ما هیچ‌کدام از منافعی که قرار بود از قبال توافق برجام داشته باشیم از سوی غربی‌ها دریافت نکردیم.
در این مسیر ما تلاش کردیم با انجام تعهدات خود با جامعه جهانی سازش داشته باشیم اما در نقطه مقابل، رویه آژانس هم به سمت زیاده‌خواهی در برابر ایران گرایش پیدا کرد و به جای این‌که به وظایف خود عمل کند و صرفا اعمال نظارتی فنی براساس مفاد ان‌پی‌تی داشته باشد، رویکردهای سیاسی را در پیش گرفت. ایران براساس رویکرد جدید خود و براساس قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریم و به واسطه بی‌تعهدی طرف‌های مقابل بخشی از تعهدات خود را کاهش داد اما آژانس به جای این‌که درمورد بی‌تعهدی غرب نسبت به کشورهای اروپایی موضع بگیرد بنا را بر این گذاشت که همواره به ایران فشار سیاسی وارد کند.
وی با بیان این‌که اعلام نظر و اتخاذ موضع سیاسی از سوی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و دبیرکل آن در حیطه وظایف این سازمان نیست تصریح کرد: جالب است بعد از سفر مهرماه آقای گروسی به ایران و توافقات صورت گرفته، وی بعد از مراجعت اقدام به ارائه گزارشی تکمیلی درباره منع اشاعه سلاح‌های هسته‌ای مربوط به ایران کرد و در این گزارش کشورمان را متهم می‌کند همکاری‌های خوبی با آژانس انجام نمی‌دهد.
البته بهانه‌جویی‌ها را هم مطرح کرد که عمده آن مربوط به دوربین‌های سایت کرج بود. در واقع این نوع القائات به دلیل آن بود که دولت سیزدهم که تازه بر سر کار آمده بود برای امتیاز گرفتن مورد محک قرار گیرد.
دوربین‌های سایت کرج فراپادمانی بود که ما در ذیل برجام آن را قبول کردیم. این‌که بخواهیم این روند را ادامه بدهیم یا خیر مربوط به مباحث سیاسی در حوزه برجام است و ارتباطی با جنبه‌های نظارتی آژانس ندارد.
موسوی ادامه داد: آقای گروسی در سفری که با آمریکا داشت در گفت‌وگو با برخی رسانه‌ها و همچنین مقام سیاسی ایالات متحده عنوان کرد من آمده‌ام تا با کنگره و مقامات آمریکایی درباره هماهنگی سیاسی بیشتر در رابطه با مسائل هسته‌ای ایران گفت‌وگو کنم.
این در حالی است که وی به هیچ‌وجه نمی‌تواند خارج از وظایف تعیین شده سازمانی اقدامی صورت دهد. به گفته این کارشناس مسائل هسته‌ای، ایران نباید در گفت‌وگوهای آتی نسبت به رویکردهای سیاسی آژانس واکنش منعطف نشان دهد و باید همچنان به صورت شفاف و قاطع در همکاری با آژانس بر تعامل با این سازمان مطابق با وظایف فنی و کارشناسانه تاکید کند.