به گزارش ایرنا، مقام های ترکیه همچنان بر افشای عوامل و پشت پرده ماجرای قتل فجیع خاشقچی در دوم اکتبر ۲۰۱۸ در داخل کنسولگری عربستان در استانبول ترکیه پافشاری می کنند.
ماجرای قتل چه بود؟
ماموران سعودی آن روز ، دوم اکتبر ۲۰۱۸ ، جسد روزنامه نگار منتقد خود را تکه تکه کرده و با چمدان به بیرون از ساختمان کنسولگری منتقل کردند و این سرآغاز داستانی بود که این هفته باردیگر به صحنه رسانه ها کشیده شد.
بعد از قتل وحشیانه خاشقچی، سعودی ها در ابتدا منکر قتل شدند و با انتشار فیلم جعلی از بدل روزنامه نگار منتقد اعلام کردند که او پس از انجام کار اداری از ساختمان کنسولگری خارج شده اما طولی نکشید با آشکار شدن واقعیت ماجرا دست مقام های سعودی در این جنایت رو شد.
پرونده قتل خاشقچی از همان زمان تاکنون به چالش مهم بر سر راه و تیرگی روابط ریاض – آنکارا مبدل شد و مقام های ترکیه با پیگیری این پرونده خواستار روشن شدن نقش و مجازات مسئولان بلند پایه سعودی در این پرونده شدند.
یک سال پس از قتل خاشقچی،«محمد بن سلمان» ولیعهد سعودی در ۲۵ سپتامبر ۲۰۱۹، در مصاحبه با رادیو سراسری آمریکا ، مسئولیت قتل روزنامه نگار سعودی و ستون‌نویس روزنامه «واشنگتن پست» را پذیرفت؛ وی گفت که این قتل در دوره مسئولیت او اما بدون اطلاع وی انجام گرفت. قتل خاشقچی به تنش بیشتر میان ترکیه و عربستان دامن زد و دامنه تضادها و اختلاف های دو کشور را گسترده تر کرد.
البته منشا تنش و تیرگی روابط دو کشور به انقلاب های عربی سال ۲۰۱۱ در کشورهای همپیمان عربستان بر می گردد، جایی که ترکیه با حمایت از بخشی از انقلابیون که به «اخوان المسلین» نزدیک بودند و دیدگاه این گروه را نمایندگی می کردند، آتش اختلافات را با سعودی ها روشن کرد.
فعال شدن اخوانی ها در انقلاب های مصر، لیبی و تونس، کشورهایی که به طور سنتی همپیمان و خط قرمز عربستان بودند و از سوی دیگر ادعای بزرگی و رهبری ترکیه در منطقه با حمایت از اخوانی ها خشم شدید سعودی ها را برانگیخت و از این به بعد رفاقت دو طرف جای خود را به رقابت و در نهایت دشمنی داد.
اما این همه داستان اختلاف های ریاض و آنکارا نبود، دامنه این اختلافات حتی از عرض مدیترانه هم گذر کرد و به لیبی رسید، به طوری که بحران داخلی لیبی که پای قدرت های منطقه ای و بین المللی را به این کشور باز کرده بود، به سبد اختلافات ترکیه و عربستان اضافه شد، در جایی که آنکارا با اعزام نیرو و تجهیزات نظامی از دولت «فایز السراج» حمایت کرد در جبهه مقابل عربستان به همراه بلوک عربی متحد خود از جمله امارات، مصر و بحرین به بهانه سرکوبی اخوان المسلمین وارد حمایت از «خلیفه حفتر» شدند.
تیرگی روابط آنکارا و ریاض از پنجم ژوئن سال ۲۰۱۷ با شکل‌گیری بحران «شورای همکاری خلیج فارس» و قطع روابط دیپلماتیک چهار کشور مصر، عربستان، امارات و بحرین با قطر تشدید و وارد مرحله جدیدی از تنش‌ها میان ترکیه و عربستان شد.
ترکیه به دنبال اقدام عربستان و متحدانش در محاصره قطر، رسما حمایت خود را از دوحه به عنوان هپیمان منطقه‌ای اعلام کرد که این مساله بر پیچیدگی اختلافات و دشمنی سعودی ها و ترکیه بیش از پیش افزود.
در این میان مهم ترین پرونده اختلافی که روابط دو کشور را تحت الشعاع قرار داده، قتل جمال خاشقچی است که به کابوس سعودی ها و شخص ولیعهد این کشور تبدیل شده و هر بار که پرونده قضایی عوامل و آمران این جنابت فجیع در دستگاه قضایی ترکیه به جریان می افتد وحشت شدید بر سعودی ها مستولی می شود.
دوباره دادگاه
در تازه ترین اقدام، دستگاه قضایی ترکیه با از سرگیری جلسه محاکمه غیابی ۲۶ تبعه سعودی از عربستان خواست که نتایج محاکمه قاتلان خاشقچی را به این کشور ارسال کند.
روز گذشته (سه شنبه) محاکمه غیابی متهمان قتل خاشقچی در کاخ دادگستری ترکیه در شهر استانبول با حضور وکلای متهمان، «خدیجه چنگیز»، نامزد خاشقچی و وکلایش و ناظر کنسولگری آلمان در استانبول برگزار شد و قاضی از دستگاه قضایی سعودی خواست تا نتایج محاکمه قاتلان خاشقچی را در اختیار دادگاه قرار دهد.
خبرگزاری رویترز نیز در گزارشی به نقل از سازمان گزارشگران بدون مرز، به بن بست در پرونده خاشقچی اشاره کرد و نوشت که دادگاه باید نقش محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی در قتل روزنامه نگار عربستانی را روشن کند.
گزارش های اطلاعاتی و محرمانه آمریکایی در مارس گذشته فاش کردند که محمد بن سلمان دستور قتل یا دستگیری خاشقچی را صادر کرده اما با وجود همه مدارک و مستندات، سعودی ها از جمله شاهزاده همه کاره هرگونه دخالت در قتل را مردود می دانند.
دادگاه استانبول روز سه شنبه از وزارت دادگستری ترکیه خواست با ارسال نامه‌ای به دستگاه قضایی عربستان تحقیقات و یافته ها در باره افرادی که به همین اتهام در این کشور محاکمه شدند را به دادگاه استانبول ارسال کند.
«ارول اوندر اوغلو»، نماینده سازمان گزارشگران بدون مرز که پیگیر قتل خاشقچی است می گوید که عدالت در این باره وقتی اجرا می شود که «محمد بن سلمان» در دادگاه حاضر و محاکمه شود.
وی افزود که فرایند محاکمه و دادرسی وقتی از حالت نمادین و جنبه نمایشی خارج خواهد شد که همه متهمان دستگیر و به ترکیه منتقل شوند.
در میان برخی نگرانی ها نزد محافل حقوق بشری از معامله ترکیه و عربستان بر سر قربانی شدن پرونده قتل خاشقچی وجود دارد، این عده می گویند بیم آن می رود که با نزدیکی آنکارا و ریاض و بهبود مناسبات دو کشور پرونده قتل فجیع قاشقچی به حاشیه رانده و بی سر و صدا بسته شود.
در ماه های گذشته ترکیه پالس های مثبتی برای بهبود و عادی روابط با عربستان ارسال کرده است که از مهمترین آنها تماس تلفنی اردوغان با بن سلمان و سفر «مولود چاووش اوغلو»، وزیر امور خارجه ترکیه برای ترمیم روابط دو کشور به شمار می رود.
با وجود همه این تلاش ها، اختلاف های عمیق سیاسی، ایدئولوژی، رقابت های منطقه ای و حوزه های نفوذ در کنار منافع متضاد، موانع اصلی بر سر بهبود و چرخه عادی سازی روابط ریاض – آنکارا خواهد بود و راه های دراز و پر دست اندازی برای بازگشت روابط عادی پیش روی دو طرف است.
در این میان آن گونه که بسیاری از تحلیلگران می گویند، پرونده جنایت قتل هولناک خاشقچی در خاک ترکیه هم از مواردی است که مقام های آنکارا به عنوان اهرم فشار حاضر نخواهند به سادگی از آن گذشت کنند.