دکتر سورنا ستاری روز چهارشنبه در نشست مجازی با موضوع "هدایت موتور پیشران کشور در مسیر علم و فناوری و تبیین تاثیر تدابیر و سیاست‌های راهبردی رهبر معظم انقلاب اسلامی در پیشرفت علم و فناوری" که به همت دفتر نمایندگی حفظ و نشر آثار رهبر معظم انقلاب در مشهد برگزار شد افزود: ابتدا فکر می کردیم پیشرفت یک مساله سخت افزاری است و باید کارهای کشور در طبقه بندی برنامه ها بر این اساس باشد و بعد از مدتی تصور کردیم که پیشرفت مقوله نرم افزاری است که باید در تصمیم گیریها دیده شده و به صورت سخت افزاری انجام شود، ولی اکنون به این نتیجه رسیده ایم که همانطور که رهبر معظم انقلاب هم تاکید دارند، پیشرفت یک مقوله فرهنگی است و تا فرهنگ درست نشود، سخت افزار و نرم افزاد درست نمی‌شود.
معاون رییس جمهوری با اشاره به سوابق علمی کشور در طول قرون گذشته اظهار کرد: از زمانی که ایران به نفت دست پیدا کرد نگاه و ساختار کارآفرینی در کشور بود به هم ریخت و همه به دنبال استخدام و استفاده از پول نفت رفتند و این تفکر نفتی باعث شد تا حکومت چاق و پر از کارمند شده و قوانین متناقض، سیستم دولتی را به یک سنگ سخت و بدون انعطاف مبدل ساخت که اکنون این ساختار فکری به بخش خصوصی هم تسری یافته است.
ستاری گفت: اکنون کشور در حال وارد کردن است و صادرات و تولیدات فکری ما در مقابل واردات اندک است، به همین دلیل در صنعت کارخانه ایجاد می‌کنیم و خط تولید را از خارج کشور به نام تولید محصول وارد کشور می‌کنیم بدون اینکه دانش و فرهنگ آن را وارد کنیم و این در حالی است که باید در صنعت خودمان تولید کننده خط تولید باشیم.
وی افزود: متاسفانه این نگاه اکنون حتی در دانشگاه های کشور نیز وجود دارد، چرا که وقتی به دانشگاهی اعلام می‌شود که ۲ درصد از بودجه خود را برای پژوهش صرف کند، قادر به این کار نیست زیرا دانشگاه با این رویکرد هیچ تعاملی با بیرون از خود ندارد.
معاون رییس جمهوری با انتقاد از این نگاه اضافه کرد: ساخت اکوسیستم نوآوری باعث ایجاد سرمایه می‌شود که در فکرهاست و اکنون در کشور ما در حال زایش است. زیست بومی که از خودش زایش داشته باشد مانند جنگلی است که با سقوط یک درخت، درخت دیگر جایگزینش می شود و اکنون مراکز رشد و نوآوری بر این اصول ایجاد شده است تا این زایش مداوم باشد و نقش دولت، درست کردن فضای این نوع کسب و کار است.
ستاری عنوان کرد: تفاوت فناوری با پژوهش در نوع مشتری آنها است و اکنون معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری بر روی تقویت استارتاپ‌ها تاکید دارد تا شبکه خدمات در کشور توسعه پیدا کند و منجر به بازار شود، همانگونه که در دوران شیوع کرونا شاهد گسترش انواع شرکت‌های خصوصی بر اساس فناوری هوش مصنوعی بودیم.
وی با اشاره به اینکه اکنون نزدیک به هفت هزار شرکت دانش بنیان و هشت هزار استارتاپ در کشور وجود دارد، ادامه داد: هر جا تعداد این شرکت ها کم بود به خارج از کشور وابسته شدیم و برای استقلال کشور باید این شرکت‌های دانش بنیان افزایش پیدا کنند تا بهترین خدمات به مردم ارائه شود و برای این حرکت باید نگاه فرهنگی ما به مساله بهبود پیدا کند.
وی گفت: با شکل گیری شرکت های دانش بنیان، پارک های علم و فناوری و استارتاپ ها، تعداد لغاتی که به اقتصاد کشور اضافه شده است به عنوان یک سرمایه فرهنگی قابل ارزشیابی است زیرا هرجا توانستیم تحریم را بی اثر کنیم رد پای شرکت های دانش بنیان دیده می شود.
معاون رییس جمهوری افزود: حوزه دفاعی کشور با تقویت نیروی انسانی و تجهیزاتی توانست به پیروزی و پیشرفت دست پیدا کند، زیرا نوع تفکر ایجاد فرهنگ دانش در این حوزه از سالهای گذشته و با فعالیت برای ساخت قطعات هواپیما و تولید آن از زمان دفاع مقدس و تحریم شکل گرفته بود.
او با اشاره به دیدار نخبگان کشور با رهبر انقلاب و تاکید ایشان بر موضوع احساس مسوولیت نخبگان ادامه داد: افراد جامعه با پرداخت مالیات در تحصیل رایگان افراد با استعدادی که وارد دانشگاه می‌شوند، تاثیر می‌گذارند ولی فرد نخبه کسی است که بتواند در جامعه اطراف خود تاثیر مثبت بگذارد تا به عنوان یک ارزش افزوده برای جامعه قلمداد شود و این همان احساس مسوولیت نخبگانی است.
ستاری با اشاره به اینکه تفکر مدیرانی که با ساختار غالب گذشته، مبتنی بر وابستگی به نفت، بزرگ شده اند، به راحتی قابل تغییر نیست، گفت: دانشگاه‌های ما زمانی می توانند با محیط بیرون خود تعامل کنند که به نفت و پول آن وابستگی نداشته باشند و در چنین شرایطی دانشجویی پرورش پیدا می‌کند که به جای رفتن به دنبال استخدام، وارد شرکت‌های دانش بنیان شده و در نهایت به تغییر اکوسیستم موجود کمک کند.
مهاجرت نخبگان برای پول نیست
معاون علمی و فناوری رییس جمهوری گفت: افرادی که به دنبال مهاجرت هستند به دلیل کسب درآمد و پول بیشتر نیست بلکه بدان دلیل است که آنان احساس می‌کنند که در جای دیگری می‌توانند تغییر ایجاد کنند و ما باید این شرایط را برای آنها در داخل کشور فراهم کنیم.
ستاری اضافه کرد: رهبر انقلاب نیز بر مساله توانایی نیروی انسانی تاکید بسیار دارند و زمانی که ایشان به اهمیت دانشگاه‌های نسل سه و چهار و تاثیر علم بر جامعه می‌پرداختند، بسیاری از مسوولان آن مقطع این نگاه را نمی پذیرفتند و بر اساس همین نگاه در برخی از دانشگاه ها وظیفه استاد را تنها آموزش می دانستند و اجازه فعالیت در موضوعاتی که می توانست بر صنعت کشور و یا حل مشکلات تاثیر بگذارد، نمی دادند.
او گفت: بازدید رهبری از پژوهشکده رویان زمانی رخ داد که برخی مسوولان این حرکت را قبول نداشتند و پیشرفت فعلی کشور مرهون توجه رهبر معظم انقلاب به موضوعات هوافضا، هسته ای، نانوتکنولوژی و بیوتکنولوزی در آن زمان بود که اکنون سند افتخار و اقتدار کشور شده است.
ستاری افزود: اگر در حال حاضر بخواهیم همچون قرن‌های گذشته نخبگانی مانند ابن سینا، رازی، خوارمی و بسیاری دیگر از افرادی که باعث پیشرفت مسلمان‌ها در زمینه علم شدند داشته باشیم، باید فرهنگ کارآفرینی در کشور ایجاد شود، فرهنگی که وابسته به نفت نباشد. بر همین اساس در ایجاد جایزه مصطفی، به دنبال چنین فرهنگی در جوامع اسلامی هستیم و نقش دولت‌ها این است که محیط را برای چنین فرهنگی آماده کنند.
وی عنوان کرد: در گذشته دانشگاه‌های کشور ساده ترین محصولات آزمایشگاهی خود را از خارج کشور وارد می‌کردند ولی اکنون در داخل کشور تجهیزات آزمایشگاهی منحصر به فردی تهیه کرده ایم که گاهی ارزش آن با توجه به نمونه خارجی آن بیش از ۱۰۰ میلیون دلار است.
معاون رییس جمهوری گفت: ایران اکنون در زمینه هوش مصنوعی، بزرگترین تولید کننده در منطقه است اما هنوز تا رسیدن به نقطه ایده آل فاصله زیادی داریم و برای رسیدن به بلوغ در این فناوری، احتیاج به مشتری داریم زیرا تا مشتری نباشد نمی توانیم پیشرفت کنیم.
ستاری اظهار کرد: مشکلات کشور با عقل و دانش حل می‌شود به شرطی که منجر به تولید محصول شود.