«زهیر اصفهانی» روز دوشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: در ماه های ابتدایی دولت سیزدهم، سه رخداد اقتصادی و راهبردی در کشورمان شکل گرفته که اولین رخداد، امضای قرارداد شانگهای و مزایای اقتصادی حاصل از آن بوده، دومین رخداد افزایش صادرات نفتی کشور به یک میلیون بشکه بوده و در نهایت، سومین رخداد مربوط به سواپ نفتی ایران ذیل قرارداد سه جانبه میان ایران، جمهوری آذربایجان و ترکمنستان است.
وی قرارداد سوآپ گازی را یکی از موفقیت های دستگاه دیپلماسی اقتصادی دولت دانست و گفت: با توجه به اینکه یک طرح ترانزیتی به اسم محور لاجورد با همکاری افغانستان، ترکمنستان و جمهوری آذربایجان به منظور دور زدن ایران و همچنین اتصال افغانستان با اروپا شکل گرفته بود، قرارداد سه جانبه میان ایران، جمهوری آذربایجان و ترکمنستان توانست دوباره همکاری های منطقه ای ذیل محور ایران به عنوان یکی از کشورهای باثبات در منطقه را تقویت کند. هرچند طرف های اروپایی به دنبال حذف ایران از مناسبات ارتباطی در حوزه اتصال اروپا به منطقه هستند ولی این گونه همکاری‌ها، نقطه قوتی برای شکست طرح حذف ایران از مناسبات اقتصادی در منطقه بوده است.
اصفهانی افزود: از طرف دیگر نباید فراموش کنیم که فراتر از مزایای اقتصادی که بارها در رسانه ها مطرح شده، شاهد یک تغییر نگرش در حوزه ابعاد سیاسی و امنیتی نیز هستیم. همسویی و وابستگی متقابل سیاسی ذیل محورهای اقتصادی یکی از رخدادهای مثبت قرارداد سوآپ گازی است که می تواند تنش های منطقه‌ای را تعدیل کند. نوع نگرش و پارادایم فکری صحیح در میان دیپلمات‌های اقتصادی دولت آیت الله رئیسی مبنی بر رقابت همراه با همکاری چند جانبه یکی از عوامل موفقیت آمیزی بوده که توانسته این نتایج را تا به امروز رقم بزند.
این کارشناس مسائل بین الملل همچنین به سهل انگاری وزیر نفت در دولت روحانی اشاره کرده و یکی از عوامل پسرفت ایران در حوزه تامین منابع گازی را سیاست‌های نادرست بیژن زنگنه دانست و اظهار کرد: متاسفانه دولت روحانی بعد از امضای برجام در سال ۹۴ دچار یک نوع توهم خود بزرگ بینی شده و رویکرد منطقه ای و حتی نگاه به شرق را از کل سیاست‌گذاری دولتی حذف کرد، همین امر موجب شده بود تا علیرغم تهاتر گازی در قبال کالا که با ترکمنستان شکل گرفته بود، این تهاتر توسط شخص وزیرنفت حذف شود و با ماجراجوهای زنگنه کار به جایی برسد که دولت ترکمنستان از ایران در قبال عدم پرداخت تعهدات شکایت کند و ایران مجبور به پرداخت غرامت دو میلیارد دلاری شد. این خسارت بزرگی که شخص زنگنه به اقتصاد و حتی ماهیت دیپلماسی ایران زده تا به امروز نیز غیر قابل جبران است.
اصفهانی همچنین به اثرات همسو با قراردادهای منطقه ای همچون سواپ گازی به عنوان عاملی برای موفقیت در مذاکرات هسته‌ای اشاره کرد و گفت: یکی از منافع اصلی این قرارداد، پایداری شبکه گازی بوده، ولی نمی توان از ابعاد فرامنطقه ای این قرارداد نیز چشم پوشی کرد. به طور طبیعی گسترش همکاری های منطقه‌ای موجب شکست تحریم های کشورهای اروپایی و آمریکا خواهد شد و این کریدور خوبی که در منطقه شکل گرفته یک پیام روشن را در آستانه مذاکرات هسته ای به همراه دارد و آن پیام، این است که پروژه ایران هراسی برای عدم همکاری اقتصادی با ایران با شکست مواجه شده است.
این کارشناس مسائل بین الملل، نگاه متوازن دیپلماسی اقتصادی در دولت سیزدهم را یکی از نقاط قوت این دولت دانست و گفت: با رویکرد دولت جدید، کشورهای منطقه به خوبی دریافته اند که دولت آیت الله رئیسی بر کریدروهای منطقه ای تمرکز داشته و نگاه متعادل به غرب و شرق را به طور همزمان در دستور کار خود قرارداده است. متاسفانه در دولت پیشین با وجود پیشنهاد کشور چین برای عقد قرارداد۲۵ ساله اقتصادی در سال ۹۴، این پیشنهاد تا سال ۹۸ بدون دلیل موجهی توسط دولت روحانی مسکوت باقی ماند و همین امر، بسیاری از ظرفیت های همکاری اقتصادی را از ایران گرفت.
وی خاطر نشان کرد: نوع نگاه تک جانبه در دولت روحانی با هیچ منطق دیپلماسی در جهان قابل ارزیابی نیست چرا که استراتژی همه کشورهای دنیا بر اساس منافع ملی شکل گرفته و در همین راستا هیچ گاه همه تخم مرغ های خود را در یک سبد قرار نمی‌دهند.
وی افزود: خود کشور روسیه ضمن همکاری های راهبردی خود با چین، نگاه به غرب و کشورهای اروپایی را در دستور کار خود قرارداده و سعی کرده همکاری های اقتصادی خود را در سراسر جهان گسترش دهد. آنچه مشخص شده این است که در دولت آیت الله رئیسی سه اصل اساسی در سیاست های اقتصادی یعنی عزت، حکمت و مصلحت به خوبی رعایت شده و با جدیت در حال پیگیری در همه حوزه های اقتصادی و دیپلماسی است.