"محمد شریفی‌تربتی" روز پنجشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با بیان اینکه تحقیق در خصوص تاریخ مکتوب یا شفاهی آموزش عالی تربت حیدریه را از چهار سال پیش آغاز کرده و در این مسیر با بیش از ۵۰ نفر فرهنگی و دانشگاهی گفتگو کرده است، اظهار داشت: تربت حیدریه در سال‌های اخیر به عنوان قطب دانشگاهی خراسان رضوی مطرح شده است و بر این اساس در زمان آغاز این پژوهش، یعنی سال تحصیلی ۹۷-۹۶ در این خطه بالغ بر ۱۱ هزار دانشجو در هشت مرکز آموزش عالی به تحصیل اشتغال داشتند که از این تعداد ۶ هزار دانشجو بومی و بقیه غیربومی بودند.
این پژوهشگر تاریخ محلی تربت‌حیدریه بیان کرد: شاید بتوان از دانش‌سرای مقدماتی دخترانه تربت حیدریه به عنوان نسل نخست مرکز آموزش عالی در این خطه یاد کرد که قدمت آن به سال ۱۳۳۶ خورشیدی باز می‌گردد.
شریفی‌تربتی گفت: بعد از تصویب قانون تربیت معلم در سال ۱۳۱۲، دولت مکلف شد ظرف پنج سال، ۲۵ باب دانش‌سرای مقدماتی در کشور دایر کند که پس از چند سال دانش‌سرای مقدماتی دخترانه تربت حیدریه نیز با هدف جذب و آموزش فارغ‌التحصیلان متوسطه دختر به منظور تدریس به عنوان معلم و اعزام به مدارس راه‌اندازی شد و البته راه‌اندازی آن سرآغاز ایجاد مرکز تربیت معلم و در واقع جرقه نخست ایجاد دانشگاه فرهنگیان در تربت حیدریه بود.
وی اظهار کرد: از بهار سال ۱۳۴۴ آموزش "سپاهیان دانش" در قالب "دانش‌سرای عالی سپاهیان دانش" توسط نظامیان در تربت حیدریه فعال شد اما با توجه به اینکه از یک سو چنین مرکزی در این خطه دایر نبود و تنها کلاس‌های آموزشی آن در واحد نظامی این شهرستان برپا می شد و از سوی دیگر هیچ کدام از این مراکز رسما عنوان وزارت آموزش عالی را نداشتند، با تردید می‌توان از این مراکز آموزشی به عنوان یک واحد دانشگاهی یاد کرد.
این پژوهشگر تاریخ شفاهی تربت حیدریه بیان کرد: نخستین دانشگاه و مرکز آموزش عالی تربت‌حیدریه، در سال ۱۳۵۲ با نام "دانشگاه آزاد ایران" و با مدیریت "منوچهر خدابنده" راه‌اندازی شد که بعد از وی با مدیریت "محمدباقر مقدس‌زاده بزاز" به فعالیت خود ادامه داد.
شریفی تربتی گفت: بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، این مرکز آموزش عالی با نام "مجتمع ادبیات و علوم انسانی" و سپس با نام "دانشگاه آموزش از راه دور" در تربت حیدریه آغاز به کار کرد که فعالیتش تا سال ۱۳۵۹ ادامه داشت.
وی افزود: بعد از تعطیلی دانشگاه آموزش از راه دور تربت حیدریه در سال ۱۳۵۹، تا اواسط دهه‌ی ۶۰ خورشیدی، پیش از وقوع انقلاب فرهنگی که تعطیلی دانشگاه‌ها را در پی داشت، در این خطه هیچ موسسه آموزش عالی دایر نبود.
وی ادامه داد: در سال ۱۳۶۲ با توجه به ضرورت راه‌اندازی مراکز تربیت معلم و اندک زمانی بعد از انقلاب فرهنگی و اصلاح و تصویب اساسنامه مراکز تربیت معلم از سوی شورای عالی آموزش و پرورش، دانشگاه فرهنگیان واحد تربت حیدریه با نام مرکز تربیت معلم شهید رجایی از مهر همان سال با ۱۹۳ دانشجوی دوره کاردانی فعالیت خود را آغاز کرد.
شریفی‌تربتی گفت: شخصیت‌های برجسته‌ای چون "محمود فرشیدی" وزیر آموزش و پرورش دولت نهم، "محمودِ فُتوحیِ رودمَعجَنی" از استادان زبان و ادبیات فارسی ایران و "محمدتقی فخریان" مدیرکل اسبق آموزش و پرورش خراسان رضوی از جمله دانش‌آموختگان این دانشگاه بودند.
این پژوهشگر تاریخ شفاهی تربت حیدریه بیان کرد: در سال ۱۳۶۱ و بعد از تاسیس دانشگاه آزاد اسلامی در ایران، موافقت اصولی برای ایجاد دانشگاه آزاد اسلامی در تربت حیدریه نیز در بهمن ماه سال ۱۳۶۳ به همت مرحوم آیت‌الله "علی‌اصغر معصومی‌شاهرودی" امام جمعه وقت تربت حیدریه و به عنوان نخستین مدیر این دانشگاه اخذ و این واحد دانشگاهی در اردیبهشت سال ۱۳۶۴ تاسیس شد.
شریفی تربتی گفت: این دانشگاه با پذیرش ۲۰۰ دانشجوی دختر و پسر در سه رشته کارشناسی زبان انگلیسی، ادبیات فارسی، معارف اسلامی و کاردانی کشاورزی و بهره‌گیری از استادان مدعو فعالیت خود را آغاز کرد که کلاس‌های آموزشی آن در ساختمان دبیرستان‌های آموزش و پرورش و همچنین دانشگاه پیام نور تشکیل می‌شد.
وی افزود: دانشگاه پیام نور هم در سال ۱۳۶۷، با پذیرش ۱۰۰ دانشجو در رشته ریاضی و با به کارگیری ۱۶ استاد در تربت‌حیدریه آغاز به کار کرد که بیشتر دانشجویان جذب شده آن، کارکنان دولت و افراد شاغل بودند و کلاس‌های آنان نیز روزهای پنجشنبه و جمعه تشکیل می‌شد.
این پژوهشگر تاریخ شفاهی تربت حیدریه بیان کرد: مقدمات تاسیس دانشگاه علوم پزشکی تربت‌حیدریه نیز با راه‌اندازی یک دانشکده اقماری زیرمجموعه دانشگاه علوم پزشکی مشهد با ۲ کد رشته کارشناسی پرستاری و مامایی در سال ۱۳۷۲ فراهم شد و در سال ۱۳۹۲ با موافقت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، این دانشکده به دانشگاه ارتقا یافت.
شریفی تربتی افزود: اکنون این دانشگاه با ۸۰ عضو هیات علمی و ۱۶ کدرشته در سه مقطع کاردانی، کارشناسی و کارشناسی ارشد دانشجو دارد.
وی در خصوص تاریخ تاسیس دانشگاه دولتی تربت حیدریه نیز گفت: مقدمات تاسیس دانشگاه تربت حیدریه با راه‌اندازی آموزشکده فنی تربت حیدریه در سال ۱۳۸۴ فراهم شد و این آموزشکده در سال ۱۳۹۱ با موافقت شورای گسترش آموزش عالی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به دانشگاه ارتقا یافت.
شریفی تربتی افزود:دانشگاه دولتی تربت حیدریه اکنون با ۴۰ عضو هیات علمی و ۲۹ کدرشته در سه مقطع کاردانی، کارشناسی و کارشناسی ارشد دانشجو دارد.
مرکز شهرستان ۲۲۵ هزار نفری تربت حیدریه در ۱۵۰ کیلومتری جنوب مشهد واقع است.