به گزارش ایرنا، "باش قلعه"، باش قالا یا بخش قلعه، تپه‌ای تاریخی در دامن دشتی سرسبز و زیبا در جاده شهید کلانتری نزدیکی شهرک صنعتی فاز یک ارومیه قرن هاست که چشم هر مسافر و رهگذری را خیره کرده و به خود جلب می‌کند؛ این قلعه در بین مزارع سرسبز به شکل کوهی دیده می شود هرچند ظاهرش با ابهت است ولی درونش را دستان غارت گر تهی کرده اند و حفاری های سالیان متمادی بدترین ضربه را برجان این اثر تاریخی زده و مرگ او را نزدیک تر ساخته است.
سیزده بدرها و روزهای تعطیل آخر هفته، مردم شهر و روستا در این محل و محوطه آن حضور یافته و علاوه بر غرق کردن در دریایی از زباله، هزاران نقشه برای تخریب و حفاریش می کشند.
این تپه بیشتر از آن که میزبان توریست ها باشد، جولانگاه چوپانان است؛ شب و روز گله های گوسفند از این قلعه نیمه جان که امروز شبیه تپه و کوه شده بالا و پایین رفته و با روشن کردن آتش در نقاط مختلف آن پیکرش را زخمی کرده و بر رد ونشان های به جای مانده از تاریخ مهر باطل می زنند.
نه تنهاچوپانان بلکه تولید کنندگان زغال نیز چندسال در پشت این تپه تاریخی مخفیانه دست به تولید زغال زده و ضربه دیگری براین اثر تاریخی زدند.
قاچاقچیان نیز معطل نمانده و با حفاری های مختلف اشیای تاریخی این تپه را به یغما برده اند و این روند به شکل های مختلف همچنان ادامه دارد.
مردم محلی نیز به جای حفظ این اثر تاریخی، به قاتل آن تبدیل شده اند و از هرفرصتی برای حفاری استفاده می کنند.
علاوه براین، محوطه این تپه تاریخی که دشت سرسبزی است، در طول سال با زباله های شهری پر شده و زخمی دیگر بر زخمهایش اضافه می‌شود.
قدمت این قلعه به بیش از ۲ هزار و ۷۰۰ سال می رسد
باستان شناس میراث فرهنگی و گردشگری آذربایجان غربی قدمت این قلعه تاریخی را ۲ هزار و ۷۰۰ سال عنوان می کند و می گوید: این قلعه به هزاره اول قبل از میلاد باز می گردد و مربوط به دوره "اورارتویی ها" است.
بهروز خان محمدی در این باره افزود: "باش قلعه" در گذشته قلعه ای نظامی برای نگهبانی و حراست از منطقه بود چنان که نگهبانان و سربازهایی برای حفاظت نیز داشت.
وی بیان کرد: پلان های به جا مانده در این محل روایتگر نظامی بودن این قلعه است.
وی اضافه کرد: این قلعه تاریخی قبل از انقلاب شاهد حضور هیات های آلمانی و ایتالیایی بوده ولی هنوز تعیین حریم نشده است.
سودجویان سال‌هاست در کمین این اثر تاریخی نشسته اند
برخی از مردم روستاهای اطراف این اثر تاریخی، بر حفظ و توجه به آن تاکید کرده و از حفاری های سودجویان اظهار نگرانی می کنند.
عسگر رجب زاده، ساکن روستای چیچکلو ارومیه روستایی نزدیک قلعه در این باره گفت: تپه تاریخی باش قلعه را سال هاست به شکل فعلی دیده ایم؛ سال ها قبل البته در دهه ۶۰ تابلویی مبنی بر "حفاری دراین محل ممنوع" نصب شده بود ولی بارها این تابلو توسط سودجویان کنده شده وبه کناری پرت می شد و عاقبت برای همیشه از چشم ها نهان شد و خیال غارت گران اشیای تاریخی را راحت کرد.
وی ادامه داد: حفاری های متعددی دربالای تپه و قسمت های مختلف آن درطی سالیان متمادی صورت گرفته و می توان گفت سودجویان همچنان درکمین این اثر تاریخی نشسته اند.
وی افزود: متاسفانه اهالی برخی از روستاهای اطراف این تپه تاریخی، آن را جولانگاه گوسفندان کرده اند و حتی شبها هم به چرای گوسفندان خود دراین محل می پردازند.
محمداکبری ساکن روستای "بهی صفر" نیز بیان کرد: حاشیه این تپه باستانی در طول سال همواره میزبان زباله های شهری و روستایی بوده و در طول ایام هفته و ماه مردمی که برای تفریح به این محل می آیند، همراه خود زباله های گوناگونی آورده و به محوطه این اثر تاریخی می ریزند چنان که گاهی اوقات حاشیه محوطه این تپه تاریخی به دیواری از زباله تبدیل می شده وجلوه ناپسندی به این مکان می دهد.
وی افزود: اگرچه وظیفه مردم روستاهای اطراف حراست از این اثر تاریخی است ولی متاسفانه نه تنها به وظیفه خود عمل نمی کنند بلکه دست یاری به سودجویان داده و قصه دردناکی را خلق می کنند.
وی افزود: البته در ایامی هم این تپه تاریخی حیاط خلوت تولید کنندگان زغال شده بود.
تعیین حریم آثار تاریخی نیازمند اعتبار است
معاون‌فرهنگی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان غربی در این خصوص با بیان اینکه تپه تاریخی "باش قلعه" قدمتی ۲ هزار و۷۰۰ ساله دارد، گفت: تعیین حریم تپه تاریخی باش قلعه جزوبرنامه های این نهاد بوده ولی با توجه به اینکه تعیین حریم نیازمند اعتبار و اخذ مجوز از میراث فرهنگی است، هنوز این مهم محقق نشده است.
حسن سپهرفر اظهار داشت: اعتبار مورد نیازهم باید از منابع استانی تهیه شود و همچنین تعیین حریم پس از طی مراحل پژوهش صورت می گیرد.
وی به فعالیت شبانه روزی یگان حفاظت میراث فرهنگی وگردشگری آذربایجان غربی اشاره کرد و ادامه داد: با توجه به اینکه شوراها و دهیاران بازوی کمکی میراث فرهنگی وگردشگری استان هستند، بنابراین بر اساس بندی که در اساسنامه آنها آمده، باید به حفاظت از آثار تاریخی بپردازند.
وی افزود: هرگونه ساخت وساز در محدوده آثار تاریخی نیازمند استعلام از میراث فرهنگی وگردشگری است.
معاون میراث فرهنگی وگردشگری استان ادامه داد: فرهنگ حراست از آثار تاریخی باید نهادینه شده و مردم خود به حراست از ثروت خود بپردازند.
فرهنگ صیانت از اموال تاریخی درجامعه نهادینه شود
"بهزاد حجابی" فرمانده یگان حفاظت میراث فرهنگی و گردشگری آذربایجان غربی هم در این باره گفت: همکاری آحاد جامعه در جهت شناسایی و معرفی افراد سودجو و حفاران غیرمجاز که قصد تخریب آثار تاریخی دارند، یکی از اولویت های راهبردی این نهاد است.
بهزاد حجابی افزود: یگان حفاظت میراث فرهنگی و گردشگری استان با جوامع محلی در راستای صیانت از آثار تاریخی و اثر گذاری آن در کاهش جرایم همکاری دارد.
میراث فرهنگی به تنهایی توان صیانت از آثار تاریخی را ندارد
باستان شناس میراث فرهنگی و گردشگری آذربایجان غربی نیز بر این اعتقاد است که میراث فرهنگی و گردشگری استان به تنهایی قادر به حراست و صیانت از آثار تاریخی نیست و باید مردم به میدان آمده و دست یاری به میراث فرهنگی بدهند.
بهروز خان محمدی افزود: به میدان آمدن مردم نیازمند فرهنگ سازی ونهادینه کردن فرهنگ حمایت وصیانت از آثار تاریخی است واین مهم باید توسط رسانه ها به مردم تبیین شود.
وی افزود: باید به مردم تبیین شود آثار تاریخی هویت آنهاست و همه مردم باید نگهبان هویت خویش باشند.
به گزارش ایرنا، آذربایجان غربی دارای یک هزار و ۶۰۰ اثر تاریخی ثبت شده ملی وجهانی است که از این میان تخت سلیمان تکاب و قره کلیسای چالدران در فهرست جهانی جای گرفته اند.