به گزارش ایرنا از سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، فرزانه اعظم لطفی با اشاره به هدف برگزاری همایش «میراث مشترک ایران و هند؛ نسخ خطی: ظرفیت‌ها وچالش‌ها» گفت: نسخه های خطی پشتوانه فرهنگی و گنجینه هایی هستند که می توان از آن به عنوان تاریخ علم و ارزش های هنر یک کشور یاد کرد.
وی افزود: ایران و هندوستان دارای نسخه های خطی بسیار زیادی هستند که به دلیل شرایطی که در طول تاریخ در ایران به وجود آمده برخی از آنها از ایران خارج شده و به هندوستان رفته است. هندوستان یکی از کشورهایی است که بزرگترین جایگاه را برای نگهداری اسناد و نسخه های نفیس و ارزشمند داراست.
لطفی ادامه داد: در کشور هندوستان نسخه های ارزشمند از ایران وجود دارد که به پشتوانه محکم علمی گذشتگان در آنجا محفوظ است و نگهداری می شود. اما داشتن چنین گنجینه ای بدون تحقیق و تفحص و پیشبرد امور علمی کاربردی نیست.
دبیر علمی بخش هند همایش بین المللی «میراث مشترک ایران وهند؛ نسخ خطی: ظرفیت ها وچالش ها» ادامه داد: امروز نسخه های خطی زیادی در کتابخانه ها محصور مانده که به واسطه برگزاری چنین همایشی به محققان و پژوهشگران یادآور می شویم تا برای انجام فعالیت های علمی از ظرفیت های علمی و گنجینه های ارزشمند ملی بهره ببرند.
لطفی افزود: با توجه به تخصصی بودن این همایش، از کشورهای هندوستان و پاکستان مقاله های بیشتری ارسال شده است، زیرا موضوع اصلی همایش درباره میراث مشترک ایران و هند است البته تعداد مشارکت کنندگان محققان ایرانی نیز قابل توجه است.
عضو هیات علمی دانشکده زبان و ادبیات خارجی دانشگاه تهران گفت: در این همایش بین المللی، محققانی از حوزه مطالعات زبان سانکریت از دانشگاه بنارس که از دانشگاه های قدیمی کشور هندوستان است؛ شرکت کرده اند. این افراد به طور ویژه درباره نسخه های خطی کار کرده اند که بخشی به زبان سانکریت و بخشی به زبان فارسی است که در قرن چهاردم و پانزدهم میلادی ترجمه شده است.
لطفی گفت: زبان فارسی بیش از ۸۰۰ سال زبان رسمی و اداری هندوستان بوده است و نسخه های خطی که در کتابخانه ها و مرکز اسناد این کشور نگهداری می شود بالغ بر هزاران نسخه را دربر می گیرد. نسخه های خطی به صورت نسخه های مرکب و دست نوس هستند که از ارزش علمی زیادی برخوردارند و علوم مختلف شامل را شامل می شود. در این بین نسخه های خطی علوم حدیث، علوم فقه، اصول، کلام، نجوم، ریاضیات، موسیقی، پزشکی، خطاطی و حتی کشاورزی، فیزیک و شیمی وجود دارد که مبین این مطلب است که دانشمندان ایرانی از ظرفیت بالایی برای پیشبرد امور و حصول دستاوردهای مطلوب برخوردار هستند.
دبیرعلمی همایش بخش هند بین المللی «میراث مشترک ایران و هند؛ نسخ خطی: ظرفیت ها وچالش ها» ادامه داد: نسخه های خطی به دو بخش مادی و معنوی تقسیم می شوند که نسخه های خطی روی کاغذ، قلم، شکل و شمایل خط، نمونه های خوش نویسی، اجزای مادی مانند تهذیب مورد توجه محققان و پژوهشگران است.
لطفی اظهار داشت: بخش کمیسیون ملی نسخه های خطی هندوستان از موسسات فعال در حوزه نگهداری نسخ خطی است. همچنین یکی از مکان های مهم نگهداری نسخه های خطی در شهر کلکته واقع شده است. در سال ۱۸۵۷ میلادی که دانشگاه کلکته تاسیس شد، شمار نسخه های خطی کلکته بیش از ۴۲ هزار نسخه بود که در میان آن نسخه هایی به زبان فارسی، عربی، بنگالی و زبان های محلی هندوستان کشف شده است که همه این نسخه ها دارای تذهیب های طلایی و نقره ای هستند و نقاشی های بسیار خاص دارند.
دبیر علمی همایش بین المللی «میراث مشترک ایران وهند؛ نسخ خطی: ظرفیت ها وچالش ها» گفت: نسخه های خطی برای هر محقق و پژوهشگری که در حوزه مطالعات تطبیقی و به خصوص مطالعات هندشناسی کار می کنند از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
لطفی گفت: انستیتوی مطالعات شرق شناسی در هندوستان نیز از نسخه های خطی نگهداری می کنند. این مرکز در سال ۱۹۱۷ تاسیس شد که در آن زمان حدود ۲۰ هزار نسخه خطی در حوزه هایی چون مطالعات فلسفه، پزشکی، تاریخی، ادبیات، مذهبی و موسیقی در این مرکز حفاظت شد و حداقل ۵۰ درصد از این نسخ، مربوط به مطالعات زبان فارسی است.
وی اضافه کرد: بسیاری از گنجینه های ادبی و نسخه های خطی ایران در هندوستان وجود دارد؛ ۳۷ هزار نسخه خطی در موزه دولتی اوریسا از شهرهای مرکزی هندوستان نگهداری می شود که سال ۱۹۳۲ افتتاح شده است، برخی از این نسخه ها روی برگ، پوست درخت، کاغذهای دست ساز و پوست حیوانات نوشته است.
دبیرعلمی بخش هند همایش بین المللی «میراث مشترک ایران وهند؛ نسخ خطی: ظرفیت ها وچالش ها» یادآور شد: برخی از این نسخه های خطی با تلفیق فرهنگ ایران و هند است که امید است از طریق شناخت اشتراکات بین ایران و هند و برگزاری چنین همایشی یادآور میراث فرهنگی و گنجینه ارزشمند ایران و هند باشیم.
وی در پایان خاطرنشان کرد: تاکنون ۵۰ چکیده تخصصی به دبیرخانه همایش ارسال شده است.
نخستین همایش بین المللی «میراث مشترک ایران و هند؛ نسخ خطی: ظرفیت ها و چالش ها» (ICCHI 2022) ، به همت معاونت پژوهشی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران و با مدیریت فاطمه جان احمدی دی ماه ۱۴۰۰ در سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران برگزار می شود.
غلامرضا امیرخانی به عنوان دبیر علمی بخش ایران، فرزانه اعظم لطفی به عنوان دبیر علمی بخش هند و مهشید برجیان به عنوان دبیر اجرایی معرفی شده اند.
بررسی پیشینۀ نسخه پژوهی و نسخه شناسی در هند (شیوه‌ها، مطالعات میان رشته ای، مطالعات دانشگاهی) از جمله اهداف اصلی این همایش بین المللی است. بر همین اساس از محققان ایرانی و غیرایرانی که به زبان های فارسی و انگلیسی آثار و پژوهش هایی دارند دعوت می شود با شرکت در این گردهمایی، آخرین نتایج مطالعات و پژوهش های خود را درباره نسخ خطی در جایگاه میراث مشترک دو کشور کهن ایران و هند؛ به صورت مجازی ارائه کنند.
نقد و تصحیح متون و نسخه های خطی، نسخه های خطی غیرایرانی، معرفی نسخه های تازه یاب و نفیس، هنرهای کتاب آرایی، فهرست نویسی و حفظ و نگهداری و مرمت نسخ خطی، شیوه های اطلاع رسانی و معرفی مفاخر و نام آوران عرصه مخطوطات؛ از دیگر محورهای همایش عنوان شده است.