عصر جمعه گذشته بود که وزیر اطلاع رسانی لبنان در سخنانی از اعلام استعفای خود به منظور حل و فصل بحران روابط میان ریاض و بیروت خبر داد؛ قرداحی در استعفانامه خود که به «میشل عون» رئیس جمهوری و «نجیب میقاتی» نخست وزیر لبنان تقدیم کرد، درخصوص پذیرفته شدن آن ابراز امیدواری کرده بود.
وی در این استعفانامه اعلام کرد که در راستای تامین منافع عمومی (لبنان) این کار را انجام داده و امیدوار است که این درخواست پذیرفته شود.
قرداحی در این باره گفته بود که «می‌خواهم با استعفایم دری را باز کنم؛ اگر این اقدام حل و فصل بحران میان لبنان و عربستان را آسان‌تر می‌کند».
وی پیشتر در گفت وگو با روزنامه لبنانی «الجمهوریه» با تأکید بر آمادگی خود برای پیشبرد هرگونه راه‌حلی که منافع ملی لبنان را تأمین کند، گفته بود که «اگر استعفای من منجر به پیشرفت در روابط بیروت و کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس شود، آماده ترک فوری وزارت هستم».
وی روز جمعه همچنین با انتشار بیانیه‌ای رسمی اعلام کرد که از سمت خود استعفا کرده است. او در این بیانیه تصریح کرده که استعفایش نه به دلیل خواسته قلبی که با فشار و خواسته فرانسه و رئیس جمهوری این کشور «امانوئل مکرون» صورت گرفته تا باب گفت‌وگو بین سعودیها و لبنان گشوده شود.
قرداحی گفت که ما امروز در برابر تحولات جدیدی قرار داریم، مکرون رییس جمهوری فرانسه برای یک سفر رسمی عازم عربستان است. در دیداری که دو روز پیش بنا به درخواست (نجیب میقاتی) نخست وزیر داشتم، پی بردم که فرانسوی ها مایلند من پیش از سفر مکرون به ریاض استعفا کنم و شاید این موضوع به گشودن باب گفت وگو با مسئولان سعودی درباره لبنان و آینده روابط بیروت – ریاض کمک کند. همچنین با «فرنجیه» (سیاستمدار سرشناس لبنانی) و تمامی همپیمانان درباره این موضوع مشورت کردم و آنان مرا در اتخاذ یک موضع مناسب، آزاد گذاشتند.
وزیر مستعفی لبنانی افزود: از این رو با تفکر عمیق و استفاده از فرصت موجود با مکرون رئیس جمهوری فرانسه، امروز از شما دعوت کردم تا بگویم که نمی پذیرم عاملی را برای آزار لبنان و برادران لبنانی ام در عربستان و کشورهای دیگر خلیج فارس بکار گیرم. من بین ظلم و آزار به مردمم در لبنان و کشورهای شورای همکاری خلیج فارس و بین ظلم به خودم، ترجیح دادم که به خودم ظلم شود، زیرا مصلحت کشور، مردم و دوستانم بالاتر از مصلحت شخصی است.
وی اضافه کرد: از این رو تصمیم به کاره گیری از پست وزارت اطلاع رسانی گرفتم تا در جایگاه دیگری در خدمت میهنم باشم و برای دولت لبنان آرزوی موفقیت و بهترین روابط میان با کشورهای عربی و کشورهای شورای همکاری خلیج فارس را دارم.
وی گفت که مکرون رئیس جمهوری فرانسه در سفر به ریاض موضوع از سرگیری روابط عربستان با لبنان را با سعودیها در میان خواهد گذاشت.
جورج قرداحی در عین حال از گروه ها و جریان های لبنانی که از وی حمایت کردند، تشکر کرده و تاکید کرد، ما همگی یک هدف در لبنان داریم؛ من استعفا کردم، زیرا ابتکار جدیدی وجود دارد که مکرون با عربستان مطرح خواهد کرد و این مستلزم استعفای من بود؛ امیدوارم که طرح فرانسه برای لبنان مثمرثمر باشد.
انتشار مصاحبه‌ای از جورج قرداحی در اوایل آبان ماه سال جاری که قبل از وزیر شدن وی ضبط شده بود، با شبکه «الجزیره» که در آن جنگ یمن را «جنگی پوچ» خوانده بود که باید متوقف شود و تأکید بر اینکه «جنبش انصارالله» همانند «حزب الله» از خود در برابر بمباران ها و حمله خارجی دفاع می‌کند، باعث جنجال آفرینی عربستان علیه لبنان شد.
پس از این سخنان، اعتراضات شدیدی علیه این وزیر آزادی خواه مسیحی لبنانی در کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس آغاز شد و حتی عربستان، امارات، بحرین و کویت، سفیر لبنان در خاک خود را احضار و سفرای شان را از بیروت فراخواندند.
روزنامه «القبس» کویت صبح جمعه نوشته بود: نشستی در داخل گروهی که قرداحی عضو آن است، برگزار خواهد شد تا درباره تشویق او به استعفا کمی قبل از سفر امانوئل مکرون رییس جمهوری فرانسه به ریاض، بحث شود به این شرط که استعفا به شکلی انجام شود که آبروی او حفظ شود و استعفای قرداحی برگ برنده‌ای در دست مکرون در گفت وگو با عربستانی‌ها درباره مساله لبنان باشد.
استقبال نخست وزیر لبنان از استعفای قرداحی
نجیب میقاتی نخست وزیر لبنان عصر جمعه با استقبال از استعفای جرج قرداحی، وزیر اطلاع رسانی این کشور اظهار داشت که استعفای قرداحی پس از بحران پیش آمده بین لبنان و عربستان و سه کشور دیگر عربی حاشیه حوزه خلیج فارس "ضروری" بود و به مثابه گشایش دریچه‌ای برای رسیدگی به مشکلات در روابط با برادران ما در عربستان و کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس پس از انباشت اختلافاتی است که در سال های گذشته رخ دادند.
میقاتی مدعی شده که این استعفا دری به روی حل مشکل روابط با عربستان و سه کشور عربی دیگر خواهد گشود و لبنان تمایل زیادی دارد تا روابط خود با کشورهای عربی را تقویت کرده و از مداخله در هر نوع نزاع عربی دور نگه دارد.
میقاتی که در جمع خبرنگاران سخنرانی می‌کرد، گفت که دولت متبوعش تمایل دارد که روابط خود با عربستان و سه کشور بحرین، امارات و کویت را بر اساس احترام و حفظ حاکمیت هر کشور و امنیت آن عادی سازی کند.
اظهارنظر مکرون درباره استعفای وزیر اطلاع‌رسانی لبنان
رئیس جمهوری فرانسه نیز ضمن استقبال از استعفای وزیر اطلاع‌رسانی لبنان که اظهاراتش موجب ایجاد بحرانی دیپلماتیک میان بیروت و ریاض شده بود، ابراز امیدواری کرد که کابینه لبنان بتواند با حداکثر قوا کار خود را انجام دهد.
امانوئل مکرون در گفت وگویی که در حاشیه سفر خود به امارات با روزنامه «النهار» چاپ لبنان داشت، ضمن استقبال از استعفای قرداحی، گفت که این اقدام عاملی «موثر» در ایجاد آرامش (میان عربستان و لبنان) است، چرا که یکی از عواملی بود که مانع از فعالیت کابینه نجیب میقاتی، نخست وزیر لبنان شده بود و اکنون این مشکل رفع شده پس کابینه میقاتی باید بتواند کار کند.
مکرون در ادامه این گفت وگو ابراز امیدواری کرد که میقاتی بتواند به سرعت جلسه‌ای در کابینه برگزار کرده و با حداثر قوا کار کند. همچنین رئیس جمهوری فرانسه از تمامی گروه‌های سیاسی لبنان خواست به میقاتی در پیشبرد کار دولتش کمک کنند.
او در پاسخ به این سوال که آیا فکر می‌کند بتواند مشابه نشست «سن‌کالو» کنفرانسی با حضور تمامی گروه‌های لبنانی برگزار کند یا نه، گفت: راه‌حل بلند مدت در لبنان از طریق یک اقدام سیاسی و قدرت زنان و مردان جامعه این کشور در مدیریت اهدافشان برای خدمت به آن و نه خدمت به خودشان محقق می‌شود و این مساله نیازمند کمک جامعه جهانی است، ما از ابتدا و با کمکی منطقه‌ای ضمن در نظر گرفتن موقعیت لبنان در منطقه این کار را در پیش گرفتیم و در پایان این سفر به منطقه خلیج فارس خواهیم رسید.
مکرون افزود: من همچنان محتاط هستم، اما امیدوارم در سطح اقتصادی و سیاسی کشورهای حوزه خلیج فارس به کمک به این کشور برای خروج از این وضعیت دوباره متعهد شوند و زمانی که از تلاش برای برقراری صلح و امنیت در منطقه می‌گویم، این یکی از اهداف من از این سفر است و فکر می‌کنم عربستان نقش تاریخی مهمی ایفا می‌کند.
خبرگزاری فرانسه نیز، شامگاه شنبه، اعلام کرد که امانوئل مکرون» رئیس جمهوری این کشور از ابتکاری مشترک با عربستان سعودی به منظور حل بحران روابط بیروت و ریاض خبر داده است.
همزمان با این گزارش، شبکه لبنانی «الجدید» گزارش داد که رئیس‌جمهوری فرانسه (شامگاه شنبه) در جده اعلام کرده که او و «محمد بن سلمان» ولیعهد سعودی با نجیب میقاتی نخست‌وزیر لبنان تلفنی گفت وگو کرده‌اند.
بنابر این گزارش، رئیس‌جمهوری فرانسه مدعی شد که «پاریس و ریاض به کمک به مردم لبنان متعهد هستند».
شبکه الجزیره نیز بخش دیگری از اظهارات مکرون را پوشش داد و به نقل از او نوشت: ما در کنار عربستان سعودی متعهد شده‌ایم که از اصلاحات لبنان و خارج کردن این کشور از بحران و حفظ حاکمیت آن حمایت کنیم.
آیا سفیر عربستان به بیروت باز می گردد؟
با برطرف شدن بخشی از مشکل ریاض با بیروت، اما هنوز از زمان دقیق بازگشت سفیر عربستان به لبنان خبری منتشر نشده، ولی در عین حال نخست وزیر لبنان ضمن تاکید بر لزوم پایبندی به سیاست «خویشتنداری»، از لبنانی‌ها خواست در هیچ یک از موضوعاتی که توهین به کشورهای عربی قلمداد می شود و به ضرر منافع لبنان است، مداخله نکنند.
نجیب میقاتی در گفت وگو با روزنامه "النهار العربی" درباره تماس سه جانبه میان خود، امانوئل مکرون رئیس جمهوری فرانسه و محمد بن سلمان ولیعهد عربستان توضیح داد.
وی اظهار داشت که در این تماس به بن سلمان تاکید کرده که لبنان عزم خود را برای بازگرداندن روابط با عربستان به دوران قبل از بحران جزم کرده است.
میقاتی در ادامه گفت که به بن سلمان درباره اجرای اصلاحات اساسی که راهگشای حمایت از لبنان در این شرایط دشوار و در همه سطوح باشد، اطمینان داده است.
وی ادامه داد: طرف‌های لبنانی باید با دقت شرایط را ارزیابی کنند و در هر موضوعی که به ضرر برادران عرب و لبنانی‌ها است، دخالت نکنند!.
از سوی دیگر نشریه «فایننشال تایمز» به نقل از یک مقام غربی گزارش داد که ریاض با بازگرداندن سفیر خود به بیروت موافقت کرده، ولی زمانی برای آن مشخص نکرده است.
فایننشال تایمز نوشت که ریاض بازگشت تماس‌ها با لبنان را به سفر یکی از رهبران غربی مشروط کرده بود و امانوئل مکرون رئیس جمهوری فرانسه هم با توجه به نزدیک شدن به انتخابات فرانسه، از فرصت استفاده کرده و با تشدید تحرکات در این باره تلاش کرد تا به موفقیتی به نفع خود دست یابد.
آیا استعفای قرداحی سران عربستان را راضی می کند؟
از همان ابتدای شروع بحران ریاض با بیروت معلوم بود که سخنان غیرتمندانه وزیر اطلاع رسانی لبنان درباره اعتراض به جنایات ائتلاف عربی – آمریکایی به سرکردگی عربستان در یمن، بهانه ای برای رژیم سعودی در جهت فشار به دولت جدید لبنان می باشد تا این دولت که پس از یکسال تاخیر تشکیل شد، نتواند اداره امور این کشور بحران زده را به عهده بگیرد.
وزیر امور خارجه عربستان سعودی اواسط آبان ماه در سخنانی پرده از دلیل اصلی اختلاف پیش آمده دیپلماتیک میان ریاض – بیروت برداشت و طی سخنانی تنش اخیر در روابط کشورش با لبنان را فراتر از مساله اظهارات جرج قرداحی وزیر اطلاع رسانی لبنان دانست و مدعی شد که «مشکل اصلی، حزب الله و آنچه تسلط این حزب بر لبنان خواند، می باشد».
«فیصل بن فرحان» در گفت وگو با شبکه «سی ان بی‌سی» آمریکا گفته بود که، «فکر نمی‌کنم بتوان رویدادهای اخیر در روابط عربستان و لبنان را یک بحران نامید؛ ما به این نتیجه رسیده‌ایم که با توجه به تسلط مداوم حزب الله بر صحنه سیاسی لبنان و بی‌میلی که در دولت کنونی این کشور و سیاستمداران آن برای ایجاد اصلاحات و اقدام لازم به منظور قرار دادن لبنان در مسیر تغییر واقعی مشاهده می‌کنیم، فکر می‌کنیم تعامل با لبنان و دولت کنونی آن سازنده و مفید نیست».
رئیس دستگاه دیپلماسی عربستان که کشورش در سال‌های اخیر متهم به تلاش برای ایجاد درگیری‌های داخلی در لبنان است، در سخنانی که از آن‌ها به عنوان دخالت آشکار در امور داخلی لبنان ارزیابی می‌شود، ادعا کرد که فضای سیاسی این کشور تحت تسلط حزب الله است.
وی مدعی شد که حزب الله یک گروه تروریستی است که شبه نظامیان «حوثی» (جنبش انصارالله) را تحت حمایت تسلیحاتی، نظامی و آموزشی خود دارد؛ حال آنکه سعودیها حامی اول گروه های تروریستی همچون «داعش»، «تحریر الشام» و دهها گروه این چنینی است و در عین حال با حمایت آمریکا با ایجاد ائتلاف نظامی متشکل از چند کشور عربی که بیش از ۶ سال قبل به بهانه بازگرداندن «عبدربه منصور هادی» رئیس جمهوری مستعفی و فراری یمن به قدرت، حملات گسترده‌ای را علیه این کشور فقیر آغاز کرده و بر اثر این تجاوز، تاکنون هزاران یمنی شهید شده‌اند و قحطی در این کشور به بزرگ‌ترین فاجعه انسانی در جهان تبدیل شده است.
ادعاهای وزیر امور خارجه عربستان سعودی در حالی بار دیگر علیه حزب الله لبنان بیان می‌شود که سران این حزب و در راس آن‌ها «سید حسن نصرالله» با هوشیاری تمام توانسته‌اند تمام برنامه‌های غرب و سعودیها برای راه اندازی درگیری‌های داخلی و فرقه‌ای در لبنان را از بین ببرند و سدی محکم در برابر این توطئه‌ها بوده اند.
در این پیوند می‌توان به اظهارات دبیر کل حزب الله لبنان در ۲۶ مهر امسال که در خصوص آخرین تحولات مربوط به لبنان از جمله حادثه «الطیونه» بیروت بیان شد، اشاره کرد.
سید حسن نصر الله در بخشی از این سخنرانی با اشاره به اینکه امروز در لبنان «حزب الله» هدف اول است، بصورت غیر مستقیم به تلاش‌های سعودیها برای ایجاد جنگ داخلی در لبنان و ارتباط دیپلمات‌های این کشور با برخی از رهبران سیاسی لبنان اشاره کرد و افزود: حزب «القوات البنانیة» (نیروهای لبنانی) در سال ۲۰۱۷ خدماتی را در زمینه ایجاد جنگ داخلی به «السهبان» وزیر خارجه سابق عربستان ارائه داد.
بر اساس اعلام ناظران سیاسی، سعودیها پیش از تشکیل دولت جدید به نخست وزیری نجیب میقاتی و در طی سال‌های اخیر بارها برای تشکیل دولت لبنان مانع تراشی کرده و به دنبال راه انداختن جنگ داخلی در این کشور بوده اند.
دخالت های عربستان و آمریکا در مسایل داخلی لبنان یکی از عوامل عدم تشکیل دولت در این کشور در یکسال گذشته بود، اقدامی که به بحران داخلی که به دلایل اقتصادی و سیاسی ایجاد شده بود، دامن زد و انتخاب نجیب میقاتی که با موافقت حزب الله نخست وزیر شد، موجب خشم سعودیها و آمریکایی ها گردید، هرچند مقامات عربستان دل خوشی از آن نداشتند که «سعد حریری» دوباره سکان دولت لبنان را به عهده بگیرد و در مجموع نمی خواستند هیچ دولتی در این کشور روی کار بیاید و مشکلات این کشور را حل کند.
دو کشور لبنان و عربستان تاکنون چندین بار تنش‌های دیپلماتیک را تجربه کرده‌اند، اما سوالی که در اینجا مطرح می‌شود این است که چرا با وجود اهمیت کمتر اظهارات یک وزیر لبنانی که در دوران قبل از تصدی سمتش بیان شده است، این همه جنجال در محافل سیاسی و رسانه‌ای جهان عرب ایجاد کرد؟.
برخی از ناظران درباره چرایی تشدید این تنش‌ها می‌گویند که عربستان از این طریق قصد دارد بار دیگر در لبنان خلأ سیاسی ایجاد کند و با حمایت از محاصره این کشور، با حزب‌الله که مانع بزرگی مقابل پروژه‌های آمریکایی - صهیونیستی - سعودی است، مقابله کند؛ به خصوص اینکه طی این سالها در لبنان دیگر قدرت به شکل کامل در اختیار مهره‌های عربستان نبوده و مقاومت نفوذ سیاسی زیادی در لبنان پیدا کرده است.
مانع‌تراشی‌های سعودی در روند تشکیل دولت جدید لبنان گواه بر صدق این ادعا است و ریاض حتی بعد از تشکیل دولت نجیب میقاتی، کوچکترین توجهی به درخواست مکرر نخست وزیر لبنان برای همکاری با عربستان نکرد، چراکه اصولا ریاض با اصل خروج لبنان از بحران که پیروزی مقاومت تلقی می‌شود، مخالف است؛ به ویژه اینکه حزب‌الله در سال های اخیر از محبوبیت بیشتری در میان ملت و محافل سیاسی لبنان برخوردار شده است.
برخی از کارشناسان مسایل منطقه معتقدند، مطمئنا استعفای قرداحی سران سعودی را راضی نخواهد کرد و ریاض دست از دخالت های خود در لبنان برخواهد داشت، همانگونه که وزیر خارجه عربستان به آن اذعان کرده است.