بهنام عسکری دوشنبه در گفت و گو با ایرنا با اشاره به مباحث مطرح در زمینه لزوم طراحی الگوی کشت در استان فارس با توجه به شرایط کم آبی و خشکسالی افزود: باید توجه داشت که الگوی کشت، معلول سایر تصمیمات در حوزه کشاورزی است و تکلیفی و دستوری نمی‌توان با آن مواجه شد.
وی اظهار داشت:هر گونه برخورد شعاری و یا سیاسی گونه به این موضوع راهی به خیر جمعی برای کشاورزان و مردم مصرف کننده مواد غذایی و امنیت غذایی ندارد.
الگوی کشت متأثر از بازار یک محصول است
این فعال حوزه کشاورزی استان فارس یادآور شد: الگوی کشت به معنی جانمایی و زمان بندی کشت ۷۰ گونه تجاری و عمده باغی و زراعی در سطح ۱۶.۵ میلیون هکتار اراضی کشاورزی کشور است.
وی ادامه داد: به عبارت دیگر مفهوم الگوی کشت آن است که چه چیزی را کی ؟ در کجا؟ و چگونه بکاریم تا حداکثر منافع اقتصادی و زیست محیطی به دست آید و بدیهی است اولین عامل تعیین کننده در این حلقه سوالات، بازار محصولات غذایی و کشاورزی است.
مدیرعامل اتحادیه تعاونی های تولید استان فارس خاطرنشان کرد: امروزه به مدد تکنولوژی و فناوری های کشاورزی بر بسیاری محدودیت های منابع و فضای تولید همچون آب و خاک و هوا غالب آمده ایم اما الگوی کشت بیش از هر چیز متأثر و مؤثر بر بازار یک محصول است.
وی افزود: کمبود یک محصول مانند گوجه، پیاز و هویج در یک مقطع و افزایش قیمت آن موجب استقبال کشاورزان در کشت آن محصول در فصل بعد و اشغال سطح بیشتری از آن محصول و کاهش محصولات دیگر است و این کار، گاهی اوقات با بی‌پروایی از محدودیت های منابع انجام می‌شود.
این کارشناس ارشد حوزه کشاورزی گفت: در یک دید کلان، در کشاورزی ایران حدود ۴.۱ میلیون بهره بردار و کشاورز در کشور فعالند که ۲.۵ میلیون بهره بردار در بخش زراعی ، ۱.۵ میلیون بهره بردار دارای فعالیت باغبانی ، ۱.۵میلیون بهره بردار در بخش دام و ۱.۵ میلیون سایر فعالیتها مانند کشت گلخانه، پرورش زنبور عسل و طیور سنتی و ماهی مشغول هستند.
وی یادآور شد: از ۱۶.۵ میلیون هکتار اراضی کشاورزی کشور، در حال حاضر ۱۴.۵ میلیون هکتار معادل حدود ۹۰ درصد در بخش زراعت و ۱۰ درصد به باغ و قلمستان اختصاص دارد.
مدیرعامل اتحادیه تعاونی‌های تولید استان فارس گفت: نتیجه و تجربه این توزیع و تراکنش تولید سالیانه ۱۳۰ میلیون تن محصولات غذایی کشاورزی می‌شود که ۶ درصد سهم ارزش افزوده را شامل می‌شود.
شرایط متزلزل منابع آبی، مانعی در برنامه های الگوی کشت
عسکری در ادامه اظهار داشت: این نکته قابل تاًمل است که در یک برنامه الگویی کشت باید به ۴.۱ میلیون نفر بهره بردار بخش کشاورزی ایران گفت در ۱۶.۵ میلیون هکتار اراضی خود در چه زمانهایی، چه محصولاتی بکارند؟
وی گفت: این در حالی است که همه این آمار دست کم در ۴۰ درصد از سطوح به دلیل منابع محدود آبی شرایط متزلزلی دارد و ۷۰ درصد منابع زیر زمینی ایران مصرف شده اند و فقط ۳۰ درصد ذخایر باقی مانده اند.
این کارشناس ارشد حوزه کشاورزی گفت: با در نظر گرفتن همه این حقایق و واقعیات از قابلیت در ریسکهای کشاورزی و سوابق شکل گیری الگوی کشت فعلی به نظر می رسد تنها رهیافت نیل به یک الگوی کشت بهینه از لحاظ فنی و اقتصادی تنظیم بازار است.
ارتباط مزرعه- بازار، اصل اساسی در تدوین الگوی کشت
مدیرعامل اتحادیه تعاونی‌های تولید استان فارس گفت: وصل کردن تولید در مزرعه به بازار قبل از شروع فرایند تولید و یا اصطلاحاً تولید بر اساس یک سفارش که بعنوان کشت قراردادی فرموله شده است، اصل اساسی در تدوین و شکل گیری الگوی کشت است که تحقق آن نیازمند انعقاد قرارداد با کشاورز با شرایط معین حمایتی و خرید قیمت است.
عسکری با اشاره به محدودیتهای منابع آبی در ایران گفت: گیاهان پر مصرف و آب بر که تولید آن در سایر کشورها اقتصادی تر و تامین آنها از طریق واردات و تولید در اراضی خارج از سرزمینی به صرفه تر است، باید از الگوی کشت داخلی حذف و تولید آنها در کشور غیر اقتصادی شود و کاشت گیاهانی که مزیت نسبی منطقه ای دارند در اولویت کاشت قرار گیرند.
وی تاکید کرد: در حالی نیازمند توسعه ارقام نوین و امید بخش در همه گونه های گیاهی کم آب، مقاوم و پر محصول هستیم که هنوز در بسیاری از این محصولات، در کشور دچار عقب ماندگی هستیم.
لزوم توسعه گلخانه‌ها
مدیرعامل اتحادیه تعاونی‌های تولید استان فارس در بخش دیگری از سخنان خود، حمایت از ورود تکنولوژیهای نوین در کشاورزی را از دیگر راهکارهای پیشنهادی برای بهره‌گیری مطلوب از منابع آبی بخش کشاورزی دانست و گفت: توسعه گلخانه های نوین و یا کشت های حفاظت شده برای حل محدودیتهای منابع، ضرورتی اجتناب ناپذیر است.
ضایعات تولید در کشاورزی به حداقل برسد
این کارشناس ارشد حوزه کشاورزی همچنین گفت: ضایعات تولید در مزارع ایران طبق آمارها نزدیک به ۳۰ درصد میزان تولید است و این بدین معنی است که حدود یک سوم محصولات علیرغم صرف زمان و هزینه و منابع، سالیانه در مزارع از بین می‌روند،به عبارتی جلوگیری از ضایعات به معنی دستیابی به منابع مدیریت تولید است.
وی از توسعه کشت فراسرزمینی به عنوان راهکار دیگر مورد توجه در شرایط کم آبی استان فارس یاد کرد و گفت: هر چند در سالیان گذشته گامهایی در این راستا برداشته شد اما به دلیل مدیریت ضعیف، این شیوه به شکل مطلوب مورد استفاده قرار نگرفته است.
لزوم تغییر ریل
مدیرعامل اتحادیه تعاونی‌های تولید استان فارس در ادامه بر لزوم "تشکل- محورکردن" تولید در بخش کشاورزی به جای "بهره بردار- محور کردن" آن تاکید کرد و گفت: در کشاورزی غالب کشورهای جهان، توسعه تعاونی‌های تخصصی و خدماتی یک راه حل در افزایش بهره وری و تجمیع منابع و نهایتاً دستیابی به سطح مدیریت اقتصادی و جانمایی محصولات است.
وی همچنین تأکیدکرد: قوانین حمایتی و پوششی، بیمه و سایر خدمات معیشتی و رفاهی کشاورزان در قالب برنامه های توسعه روستا باید براساس یک برنامه مشخص تدوین شود تا کشاورزان به دور از هراس از شرایط معیشتی خود به قوانین تولید و شرایط آزاد تمکین کنند.
گفتگو از فرزانه قنبر دزفولی