به گزارش روز چهارشنبه خبرنگار سیاسی ایرنا، نمایندگان مجلس شورای اسلامی در ادامه رسیدگی به گزارش کمیسیون قضایی و حقوقی در مورد طرح حمایت از مالکیت صنعتی، مواد دیگری از این طرح را بررسی و تصویب کردند.
بر این اساس نمایندگان با رای موافق به ماده ۳۳ تایید کردند که جنبه‌های مادی حقوق ناشی از اختراع یا حق بهره‌برداری انحصاری از آن، متعلق به دارنده گواهینامه اختراع (مالک اختراع) است.
همچنین طبق ماده ۳۴مدت اعتبار گواهینامه اختراع، حداکثر بیست‌سال پس از تاریخ تسلیم اظهارنامه است.
نمایندگان با تصویب ماده ۳۵ مصوب کردند که بهره‌برداری از اختراع ثبت‌شده در ایران، از سوی اشخاصی غیر از مالک اختراع، مشروط به موافقت مالک آن یا نماینده یا قائم مقام وی است.
مالک اختراع ثبت‌شده یا نماینده یا قائم مقام او می‌تواند با رعایت مواد (۳۸) و (۵۸) این قانون علیه هر شخصی که بدون اجازه وی یا نماینده یا قائم‌مقام او، مبادرت به انجام یکی از اعمال مندرج در مواد (۳۶) و (۳۷) این قانون نموده و مرتکب نقض حقوق وی شده است، حسب مورد، دعوا یا شکایت خود را در مرجع صالح قضائی اقامه کند.
بر اساس ماده ۳۶ درصورتی که اختراع به صورت فرآورده باشد، حقوق مادی ناشی از گواهینامه اختراع و بهره‌برداری انحصاری از آن که عبارت است از: ساخت، واردات، عرضه برای فروش، فروش و استفاده از فرآورده، ذخیره به قصد فروش یا عرضه برای فروش یا استفاده از فرآورده در نظر گرفته شود.
همچنین بر اساس تبصره این ماده،بهره‌برداری‌های مندرج در این ماده شامل ریزسازواره(میکروارگانیسم)های دست‌ورزی‌شده موضوع گواهینامه اختراع که با قصد تجاری‌سازی از طریق تکثیر یا تولید مثل به دست آمده و واجد همان ویژگی‌های مورد ادعا در گواهینامه هستند، نیز می‌شود.
بر اساس ماده ۳۷، درصورتی که اختراع به صورت فرآیند باشد، حقوق مادی ناشی از گواهینامه اختراع عبارت است از: استفاده از فرآیند و موارد مندرج در ماده (۳۶) این قانون درخصوص فرآورده‌هایی که به‌طور مستقیم از طریق فرآیند به دست می‌آیند به جز ارقام گیاهی یا دامی.
طبق تبصره ماده ۳۷ در خصوص فرآیندهای زیستی موضوع گواهینامه اختراع که موجب تکثیر ریزسازواره(میکروارگانیسم) دست‌ورزی‌شده مورد ادعا می‌شود، فرآورده‌هایی که به‌طور مستقیم از ریزسازواره(میکروارگانیسم) دست‌ورزی‌شده تکثیرشده به دست می‌آید نیز مشمول این ماده است.
بر اساس ماده ۳۸ حقوق مادی ناشی از اختراع ثبت‌شده و بهره‌برداری از آن، شامل موارد زیر نمی‌شود:
۱- فروش مجدد فرآورده‌هایی که توسط مالک اختراع یا با توافق او در بازار عرضه می‌شود.
۲- واردات فرآورده‌هایی که توسط مالک یا با توافق او در بازار عرضه شده است.
بر اساس تبصره ماده ۳۸ مفاد بندهای (۱ و ۲) این ماده شامل فروش مجدد فرآورده‌هایی که حاوی منبع ژنتیکی قابل تکثیر هستند و توسط مالک اختراع یا با توافق او در بازار ارائه شده‌اند نیز می‌شود، مشروط بر آنکه ماده ژنتیکی به‌دست‌آمده به طور متوالی برای تکثیر یا رویش مجدد به کار گرفته نشود.
استفاده از وسایل موضوع اختراع در هواپیماها، وسائط نقلیه زمینی یا کشتی‌های سایر کشورها که به طور موقت یا به‌طور تصادفی وارد حریم هوایی، مرزهای زمینی یا آبهای کشور می‌شوند. همچنین بهره‌برداری از اختراع که با هدف استفاده در تحقیقات علمی یا آزمایشی یا با اهداف آموزشی و پژوهشی انجام می‌شود.
علاوه بر این بهره‌برداری توسط هر شخصی که به صورت غیرمتقلبانه قبل از تقاضای ثبت اختراع یا در مواقعی که حق تقدم تقاضا شده است، قبل از تاریخ تقاضای حق تقدم همان اختراع، از اختراع استفاده می‌کرده یا اقدامات جدی و مؤثری جهت آماده‌شدن برای استفاده از آن در ایران به عمل آورده است، مشروط بر آنکه آن شخص اثبات نماید دانش اختراع را از طریق افشای اطلاعات در موعد مهلت ارفاقی مخترع که در آن اظهارنامه تسلیم شده است و یا در نتیجه نقض تعهدات خود نسبت به مالک اختراع یا نماینده وی به دست نیاورده است. حقوق استفاده‌کننده قبلی تنها به همراه شرکت یا کسب‌وکار یا به‌همراه بخشی که در آن از اختراع استفاده می‌شده یا مقدمات استفاده از آن فراهم گردیده، قابل انتقال یا واگذاری است.
طبق بندهای این ماده، استفاده شخصی از اختراع بدون مقاصد تجاری، اقدام مقدماتی برای استفاده تجاری از اختراع دارویی، ساخت داروهای ترکیبی تک‌نسخه‌ای و تغییر شیوه کاربرد داروی ثبت‌شده بدون تغییر در ماهیت شامل حقوق مادی ناشی از اختراع ثبت‌شده و بهره‌برداری از آن، نمی‌شود.
نمایندگان در ماده ۳۹ موارد صدور پروانه بهره‌برداری اجباری را مشخص کردند که به این شرح است:
۱- اقتضای مصالح ملی و منافع عمومی:
درمواردی که با نظر بالاترین مقام دستگاه اجرائی مربوط، مصالح ملی و منافع عمومی (مانند امنیت ملی، تغذیه، بهداشت یا توسعه سایر بخش‌های اقتصاد کشور) اقتضاء کند که دستگاه اجرائی یا اشخاص ثالث معین از اختراع بهره‌برداری کنند.
۲- اتخاذ رویه‌های ضدرقابتی:
درصورتی که بهره‌برداری مالک اختراع یا اشخاص مجاز از طرف او، مغایر با رقابت آزاد باشد و بالاترین مقام دستگاه اجرائی مربوط، بهره‌برداری از اختراع را رافع مشکل تشخیص دهد.
۳- کوتاهی بهره‌برداری اختراع در ایران:
هنگامی که سه سال از تاریخ تسلیم اظهارنامه اختراع یا دو سال از تاریخ صدور گواهینامه اختراع گذشته و مخترع، بدون عذر موجه در ایران از آن بهره‌برداری نکرده یا به میزان کافی عرضه نکرده باشد. در محاسبه مهلت حمایت، مهلتی که طولانی‌تر است باید منظور گردد.
۴- وجود اختراعات وابسته:
در مواردی که اختراع مؤخّر که متضمن پیشرفت مهم فنی است و اهمیت اقتصادی قابل‌توجهی دارد بدون استفاده از یک اختراع مقدم، قابل بهره‌برداری نباشد.
طبق ماده ۴۰ که توسط نمایندگان به تصویب رسید، برای تشخیص هریک از موارد مندرج در بندهای (۱) تا (۳) ماده (۳۹) این قانون، موضوع در کمیسیونی مرکب از رییس مرجع ثبت، بالاترین مقام دستگاه اجرائی ذی‌ربط (یا نمایندگان هریک از آنها) و یکی از قضات متخصص در این امر با انتخاب رییس قوه قضاییه، مطرح می‌شود.
درصورت موافقت آن کمیسیون، دستگاه اجرائی یا اشخاص معین، بدون نیاز به موافقت مالک اختراع، از آن بهره‌برداری می‌کنند. به منظور انجام تمام وظایف اداری کمیسیون موضوع این ماده، دبیرخانه‌ای تحت ریاست رئیس مرجع ثبت در آن مرجع تشکیل می‌شود.
بر اساس تبصره یک این ماده تصمیم‌های کمیسیون لازم الاجراء بوده و ظرف مدت بیست‌روز قابل اعتراض در شعب ویژه دادگاه‌های موضوع ماده (۱۴۵) این قانون می‌باشد.
مطابق تبصره ۲ ماده ۴۰ هم پروانه بهره‌برداری اجباری اختراعات دفاعی را که سازمان‌های دفاعی تقاضا کرده‌اند، توسط کمیسیونی به ریاست رییس ستاد کل نیروهای مسلح یا نماینده وی و با عضویت نماینده وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و رئیس سازمان دفاعی متقاضی صادر می‌شود.
بر اساس ماده ۴۱ این طرح، متقاضی پروانه بهره‌برداری اجباری باید توانایی‌های لازم برای بهره‌برداری از اختراع را داشته باشد. درخواست صدور پروانه بهره‌برداری اجباری به دبیرخانه موضوع ماده (۴۰) این قانون تسلیم می‌شود و باید شامل موارد زیر باشد:
۱- نظرات و دلایل متقاضی مبنی‌بر اقتضای مصالح ملی و منافع عمومی یا وجود رویه ضدّرقابتی و یا کوتاهی در به کار بردن اختراع در ایران
۲- دلایل و مدارکی که به موجب آن ثابت شود دستگاه اجرائی یا سایر اشخاص متقاضی، از مالک اختراع درخواست بهره‌برداری نموده، ولی نتوانسته‌اند اجازه بهره‌برداری را در شرایط و مدت زمان متعارف تحصیل نمایند.
۳- دلایل و مدارک مثبته در راستای توانایی استفاده متقاضی پروانه بهره‌برداری اجباری از اختراع
همچنین درخواست‌هایی که از سوی دستگاه‌های اجرائی ارائه می‌شود باید به امضای بالاترین مقام آن دستگاه رسیده باشد.