بیم و امیدها برای کرسی ریاست میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اصفهان
چه کسی قرار است بر مسند ریاست اداره کل میراث فرهنگی ، گردشگری و صنایع‌دستی استان اصفهان بنشیند؟! این دغدغه بسیاری از فعالان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهری است که هم آثار تاریخی و میراث فرهنگی ارزشمندی را در دل دارد و هم جایگاه آفرینش آثار فاخر صنایع‌دستی است و درمجموع از ماحصل این ۲ حوزه، یکی از مهم‌ترین شهرهای گردشگری ایران شکل‌گرفته است؛ ازاین‌رو اهمیت یک انتخاب شایسته و بجا برای بسیاری از کارشناسان هر سه حوزه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی بسیار حائز اهمیت است.
آنها می‌گویند دیگر وقت آزمون‌وخطا برای اصفهان به سرآمده است و باید به دور از انتخاب‌های شتاب‌زده،سیاسی یا غیرتخصصی، کسی را بر مسند ریاست اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی نشاند که تعهد و تخصص داشته باشد؛ همه تقاضای فعالان میراث فرهنگی گردشگری و صنایع‌دستی در دیدارشان باعزت الله ضرغامی، وزیر میراث فرهنگی گردشگری و صنایع‌دستی جامه عمل پوشاندن به این خواسته بود. تصمیمی در سایه یک انتخاب اصولی‌تر که بتواند تا حدودی مشکلی از مشکلات آنها را حل کند. آنها معتقدند در سال‌های گذشته، مدیریت نه‌چندان مرتبط با میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی اصفهان ، آبشخور برخی از مشکلات و چالش‌ها در این سه حوزه بوده است.
گفته می‌شود، به‌زودی قرار است ریاست اداره کل میراث فرهنگی گردشگری و صنایع‌دستی استان اصفهان انتخاب و اعلام شود؛ گزینه‌هایی هم برای این انتخاب روی میز است اما هنوز معلوم نیست کدام گزینه نهایی شود. تعداد زیادی از فعالان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی اصفهان پیشنهادشان را به وزیر میراث فرهنگی داده‌اند اما نتیجه همچنان نامشخص است.
برخی کارشناسان و فعالان میراث فرهنگی بر این باورند برای شهری که آثار تاریخی و میراث فرهنگی ارزشمندی دارد، اهمیت حفاظت از این آثار بسیار با اهمیت است و باید کسی سکان ریاست میراث فرهنگی این شهر را بر عهده بگیرد که احاطه کافی به مسائل حفاظت از آثار و ابنیه تاریخی داشته باشد؛ چرا که میراث ارزشمند این شهر یکی پس از دیگری براثر نگاه غیر کارشناسی و نبود تعهد کافی تهدید خواهد شد. از سوی دیگر، برخی بر این باورند که باید ریاست اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی را کسی بر دوش بکشد که دستکم دریکی از سه حوزه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی تخصص، احاطه، تعهد و عرق کافی داشته باشد.
به گفته کارشناسان و فعالان میراث فرهنگی اصفهان، در سال‌های گذشته، آثار تاریخی براثر مرمت‌های غیراصولی و یا نبود شور و مشورت کافی در معرض آسیب‌های احتمالی قرارگرفته‌اند و از این دیدگاه، برای شهری که به تعبیر آنها شهر موزه خوانده می‌شود و باید به نسل‌های آینده تحویل داده شود، نگرانند. آنها می‌خواهند به دیدگاه و نظرات آنها برای انتخاب مدیری که بر کرسی ریاست میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی می‌نشیند احترام بگذارند؛ چراکه آنها در قلب مشکلات و مسائل میراث فرهنگی و گردشگری قرار دارند و دیگر فرصتی برای آزمون خطا نمی‌بینند.
الفبای ریاست بر مسند میراث اصفهان
دراین‌ارتباط لیلا پهلوان‌زاده کنشگر میراث فرهنگی و معماری به ایرنا گفت: نباید برای انتخاب مدیریت میراث فرهنگی ، گردشگری و صنایع‌دستی شهری با اهمیت اصفهان، نگاه سیاسی غیرتخصصی وجود داشته باشد. باید اجازه بدهند کارشناسان واجد صلاحیتِ مستقل و نهادهای مردمی در انتخاب مدیریت میراث فرهنگی اصفهان دخیل باشند.
وی یادآور شد: میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی سه رکنی است که باید در نگاه جامع به آنها توجه شود چراکه میراث تاریخی و صنایع‌دستی تضمین‌کننده رونق صنعت گردشگری به شمار می‌رود.
این فعال حوزه میراث فرهنگی افزود: بر اساس آنچه ریاست جمهوری گفتند، کارشناسان واجد صلاحیتِ مستقل و نهادهای مردمی، باید بتوانند در انتخاب مدیران دخیل باشند و از این رو باید مقامات استانی و کشوری نظرات ما را دخیل بدانند. نکته مهم این است که مدیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی اصفهان نمی‌تواند ناآشنا با این سه حوزه و یک مدیرغیرمرتبط باشد.
پهلوان‌زاده خاطرنشان ساخت: شاید اینکه بگوییم مدیری انتخاب شود که به هر سه حوزه آشنا باشد؛ مدینه فاضله باشد، اما حداقل اگر به یک حوزه هم آشنا و به ۲ حوزه دیگر تعهد و عرق داشته باشد، بتوان مشکل را حل کرد؛ اما اگر با هیچ‌کدام از این سه حوزه آشنایی نداشته باشد، میراث فرهنگی اصفهان بیشتر و بیشتر دچار مشکلات اساسی خواهد شد.
از نگاه این پژوهشگر میراث فرهنگی، تجربه‌های پیشین در مدیریت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان اصفهان نشان داده است، کسانی که الفبای اولیه هیچ‌کدام از این سه حوزه را نداشته باشند، نمی‌توانند از پَس ِحفظ، حراست و مدیریت چنین سکوی مهمی آن‌هم در شهر اصفهان بربیایند.
وی با اشاره به اندک افراد متعهد در بدنه کارشناسی میراث فرهنگی اصفهان در سال‌های اخیر، گفت: افرادی باید در بدنه میراث فرهنگی استخدام شوند که کمک و یاری‌رسان مدیریت میراث فرهنگی باشند وگرنه هر مدیری با تعداد اندک کارشناسان متعهد و با بدنه کارشناسی ضعیف، غیرازاین که رزومه آن مدیر خراب شود، هیچ نتیجه‌ای نمی‌تواند داشته باشد.
عضو هیات مدیره نظام‌مهندسی ساختمان، بزرگ‌ترین مشکل میراث فرهنگی اصفهان را در حوزه مرمت دانست و افزود: یکی از اهداف ما این است که پیمانکاران مرمت را زیر مجموعه سازمان نظام‌مهندسی کنیم، چراکه متأسفانه هیچ نظارتی بر کار پیمانکاران مرمت نیست و اگر بنایی تهدید و تخریب شود؛ کسی نمی‌تواند آنها را بازخواست و بر کارشان نظارت اصولی کند.
وی با انتقاد از نحوه عملکرد بسیاری از پیمانکاران غیر متعهد هنگام مرمت بناهای تاریخی به‌ویژه بناهای ثبت‌شده در فهرست میراث جهانی، گفت: بناهای ثبت جهانی صفحه آزمون و خطای پیمانکاران غیرمتبحر نیست و باید در اسرع وقت، راهکار و تدابیر نظارتی سخت گیرانِ ای برای این گروه که مرمتِ آثار و نشانه‌های هویتی شهر اصفهان را در دست خوددارند، اندیشید.
امانتدار خوبی برای میراث اصفهان باشیم؛ آب رفته نیاید به جوی
در این پیوند، مرتضی فرشته نژاد یکی از پیشکسوتان میراث فرهنگی و مرمت اصفهان نیز به ایرنا گفت: میراث فرهنگی امانتی است که به دست ما رسیده است و باید امانت دار خوبی باشیم و آن را به درستی تحویل آیندگان دهیم.
از نگاه وی اگر بخواهیم میراث فرهنگی اصفهان حفظ شود و در سایه قرارنگیرد باید نسبت به ۲ حوزه دیگر در اولویت قراربگیرد؛ دلیل وی این است که حوزه صنایع دستی و گردشگری اگر درست هدایت شود، می تواند خوش بدرخشد یا بعد از بحران‌ها دوباره جان بگیرد اما اگر مرمت آثار تاریخی و حفاظتِ آنها در اصفهان به درستی انجام نشود، باید در انتظار از بین رفتن و تهدید این آثار ارزشمندی باشیم که در واقع سرمایه اصلی گردشگری هستند.
وی افزود: سه حوزه با هم ادغام شده اند و هر کدام از آنها دریایی است اما باید گفت، گردشگری و صنایع دستی می توانند در بستر فراهم برای گردشگری رشد کنند یا آسیب‌ها را جبران کنند اما آسیب در بخش میراث فرهنگی و بناهاهای تاریخی جبران ناپذیر است.
فرشته نژاد احاطه مدیریت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به حفاظت از آثار تاریخی را دارای اولویت دانست و گفت: اگر آثار تاریخی خراب شود، دیگر جایگزین نخواهد داشت. آن هم آثاری مثل گنبد شیخ لطف الله یا گنبد مسجد جامع عباسی که در تمام دنیا بی نظیر است. کسی باید بر مسند میراث فرهنگی اصفهان بنشیند که هم اعتقاد به حفاظت آثار تاریخی و هم علم آن را داشته باشد.
به یک مدیر قاطع نیاز داریم
از دیگر سو مهدی شیردل رییس اتحادیه صنایع دستی استان اصفهان نیز معتقد است که مسوولان باید به انتخاب کارشناسان و فعالان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اصفهان احترام بگذارند و کسی را بر کرسی ریاست این سه حوزه بنشانند که با مشکلات و مسائل هر سه حوزه آشنا باشد.
وی به ایرنا گفت: خیلی از مسائل که در حوزه میراث فرهنگی اصفهان اتفاق افتاده است، از جمله مرمت برخی آثار جهانی که با انتقادهایی همراه شد یا بناهایی که بدون اجازه یا با اجازه میراث فرهنگی تخریب شد یا مسائل و مشکلاتی که ما در حوزه صنایع دستی با آنها مواجه هستیم، همه اینها نشان دهنده این است که ما در این شرایط به یک فرد مدیر و مدبر و قاطعی نیاز داریم که بتواند مجموعه مسائل میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی اصفهان را مدیریت کند.
دیگر فرصت آزمون و خطا نداریم
کریم بیگی رییس جامعه هتلداران نیز خواستار شنیدن صدای بخش خصوصی و تشکل‌های گردشگری شد و گفت: برای انتخاب مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی اصفهان، دیگر فرصت آزمون‌وخطا نداریم؛ درزمانی قرارگرفته‌ایم که باید به انتخاب اصلح برسیم و کسی باید مدیرکل شود که سوابق و تجارب کاری و شناخت کافی از توانایی‌ها و استعدادهای استان داشته باشد.
از نگاه وی اگر کسی ناآشنا با مسائل و مشکلات امروز استان اصفهان در حوزه میراث فرهنگی ، صنایع‌دستی و گردشگری بر مسند ریاست بنشیند، هیچ اتفاقی در جهت بهبود شرایط درهر سه حوزه نخواهد افتاد.
وی یادآور شد: در شهری که با کمبود آب و فرونشست و همچنین با آلودگی هوا دست‌وپنجه نرم می‌کند، تنها نگهدارندِه و نجات‌دهنده این استان و شهر اصفهان بخش گردشگری است. ازاین‌رو مقامات استانی باید نقطه نظرات ما را بشنوند چراکه با مشکلات عجین هستیم سال‌ها در این حوزه کارکرده‌ایم.
بیگی افزود: نقطه نظراتمان را در جلسه با وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی داده‌ایم و تأکید کرده‌ایم که در انتخابشان دقت کنند چراکه اصفهان قدرت ضربات دیگر را در پی ضرباتی که تاکنون در حوزه گردشگری متحمل شده، ندارد. امیدواریم با همدلی بین مقامات استانی و وزارت‌خانه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شاهد اتفاقات خوبی برای انتخاب مدیرکل میراث فرهنگی ، گردشگری و صنایع‌دستی اصفهان باشیم.
وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی پایان هفته‌ای که گذشت، به‌منظور بازدید از آثار تاریخی وضعیت اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی اصفهان به این شهر سفر کرد.
عزت‌الله ضرغامی در این سفر با نمایندگان مردم اصفهان در مجلس شورای اسلامی و برخی از فعالان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی دیدار و گفت‌وگو کرد.
یکی از دغدغه‌های فعالان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری اصفهان انتخاب مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی بود که در دیدار با وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی مطرح و قرار شد در روزهای آینده با اجماع نظر کارشناسان هر سه حوزه، مدیرکل میراث فرهنگی اصفهان اعلام شود.
استان اصفهان به‌عنوان یکی از قطب‌های گردشگری کشور بیش از ۲۲ هزار بنا و اثر تاریخی دارد که یک هزار و ۸۵۰ مورد آن به ثبت ملی و هفت اثر آن شامل میدان امام (نقش‌جهان)، کاخ چهل‌ستون، باغ فین کاشان، مسجد جامع و سه قنات به ثبت جهانی رسیده است.
اصفهان حدود ۱۵۰ هتل، ۴۴۴ اقامتگاه بومگردی، ۷۰ هتل سنتی، ۱۵۰ خانه مسافر و ۲۳۰ مهمان‌پذیر و افزون بر ۳۵ هزار تخت دارد.
همچنین اصفهان عنوان دومین شهر جهانی صنایع‌دستی را دارد. از ۶۰۲ رشته صنایع‌دستی شناسایی‌شده در دنیا ۲۹۹ مورد مربوط به ایران و از این تعداد ۱۹۶ رشته مربوط به استان اصفهان است که تاکنون ۴۰ هزار نفر شاغل در این بخش ساماندهی شدند.