به گزارش خبرنگار گروه علم و آموزش، علی خیرالدین روز دوشنبه در برنامه جشنواره پژوهش و فناوری در دانشگاه علم و صنعت به سهم اعتبارات پژوهش در تولید ناخالص ملی که چهار دهم درصد است، اشاره کرد و افزود: قرار بود سهم اعتبارات پژوهش و فناوری از تولید ناخالص ملی سه درصد باشد اما چهار دهم درصد است و به نیم درصد هم نمی‌رسد و در سال‌های مختلف به صورت نزولی بوده است.
وی ادامه داد: در بحث درآمدزایی دانشگاه ها در کشورهای مختلف بودجه‌های مشخصی دارند. به عنوان نمونه بودجه دانشگاه استنفورد در سال ۲۰۱۴ حدود ۱۲ میلیارد دلار بود و شرکت‌هایی که از این دانشگاه زایش می‌کردند، ۱۸ میلیارد دلار به دانشگاه کمک می کردند. این درحالی است که بعد وابستگی دانشگاه های ایران به بودجه بسیار بالا است و از نظر بودجه ۹۰ درصد به دولت وابسته هستیم و نتوانستیم تحقیقات را به خوبی به فروش و علم را تجاری سازی کنیم.
خیرالدین معتقد است: باید ریل‌گذاری جدیدی شروع شود. اکنون با قانون همسان سازی حقوق امور مالی دانشگاه ها تعطیل شده و همه بودجه به پرداخت حقوق کارکنان اختصاص می یابد و دانشگاه ها کار خاصی انجام نمی‌دهند. اکنون هشدار می دهم با این ریل گذاری دانشگاه ها به انزوا کشیده می‌شوند.
معاون فناوری و نوآوری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به نسل‌های دانشگاه ها نیز اشاره کرد و اظهار داشت: نسل اول آموزش محور، نسل دوم پژوهش محور، نسل سوم کارآفرین و نسل چهارم اگر کارآفرینی می کنیم باید مسئولیت اجتماعی را هم ملاک قرار دهیم و باید جامعه محور باشد.
وی ادامه داد: در حال حاضر ایران ۸۰۰ هزار دانشجوی ارشد و دکتری دارد و تعداد زیادی پایان نامه و رساله دکتری داریم اما از این امکانات و پتانسیل استفاده نشده است. از نظر نوآوری به عنوان مثال در کشور آمریکا از هر ۵۰۰ پژوهش یک نوآوری ایجاد می کند اما عدد ایران خیلی بالاست و از ۱۷۰ هزار مقاله یک نوآوری با ارزش ایجاد می کند و این نشان می دهد که ما در این بخش موفقیت مطلوبی نداشتیم.
۵۰ هزار فارغ‌التحصیل در شرکت‌های دانش‌بنیان فعالیت دارند
معاون فناوری و نوآوری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری گفت: ۵۰ هزار فارغ‌التحصیل در شرکت‌های دانش بنیان فعالیت دارند و این آمارها نشان می‌دهد که فناوری می‌تواند جایگاه خوبی برای بحث اشتغال ایجاد کند.
وی افزود: ما باید دانشجویان را برای بازار کار به خوبی آماده کنیم و باید تمرکز روی کارآفرینی باشد چون کارآفرینی مبحث فرهنگ سازی شده برای مهارت آموزی است. اکنون بیش از ۴۰ درصد بیکاران ما فارغ التحصیلان دانشگاهی هستند که باید به آن توجه شود.
خیرالدین ادامه داد: پیشنهاد می شود مدرسه اشتغال در تمام دانشگاه ها ایجاد شود. با توجه به اینکه اکنون در دانشگاه صنعتی شریف این مدرسه ایجاد شده و بسیار موفق بوده است، می‌توان در دیگر دانشگاه ها هم آن را ایجاد کرد، البته ایجاد یک مرکز هدایت شغلی در دانشگاه ها نیز باید برنامه ریزی شود تا زمان ورود دانشجویان به دانشگاه ها آینده درخشانی داشته باشند.
اغلب پژوهش‌های ما بنیادی است
خیرالدین به موضوع تحقیقات نیز اشاره کرد و افزود: از نظر تحقیقات بنیادی ۲۵ درصد، تحقیقات کاربردی ۵۰ درصد و تحقیقات توسعه ای هم ۲۵ درصد باید باشد، یعنی از هر چهار کار پژوهشی باید سه مورد آن به قرارداد منجر شود در صورتی که اکنون همه فعالیت های ما به صورت پژوهش های بنیادی است.
معاون وزیر علوم ادامه داد: ما نمی گوییم کار بنیادی نباشد اما باید تعادل در این زمینه برقرار باشد. در این زمینه باید تحقیقات کاربردی شود تا تولید ثروت صورت بگیرد و استقلال مالی دانشگاه ها رقم بخورد؛ اکنون ما مقاله محور شده‌ایم و به بحث‌های فناوری و شرکت‌های دانش بنیان کمتر پرداخته می‌شود.
وی اضافه کرد: با توجه به اینکه در وزارت علوم معاونت فناوری و نوآوری شکل گرفته است و در گذشته جای این معاونت خالی بود و روی بحث فناوری سرمایه گذاری نشده بود اما امیدواریم با تشکیل این معاونت، گفتمان فناوری را نهادینه کنیم و معتقدیم کسانی که کار فناوری انجام می‌دهند، باید بازار را فراموش نکنند و محصولات را با کیفیت بالا به فروش برسانند.
خیرالدین اضافه کرد: ۴۹ پارک علم و فناوری داریم که از این تعداد چهار پارک مربوط به وزارتخانه های نیرو، نفت و جهاد کشاورزی و ارتباطات است. پارک وزارت ارتباطات فعال است اما فعالیت پارک های سه وزارتخانه دیگر هنوز به صورت جدی پیگیری نشده است.
وی در ادامه به وجود ۲۲۳ مرکز رشد اشاره کرد و اظهار داشت: اکنون بحث اشتغال دانشجویان به عنوان یک مشکل جدی مطرح است و دانشجویان آینده خوبی برای خودشان تصور نمی‌کنند زیرا ما اشتغال خوبی برای دانشجویان فراهم نکردیم.
معاون فناوری و نوآوری وزارت علوم به تشکیل سه اتاق فکر در وزارت علوم و نظام ایده ها و نیازها تحت عنوان «نان» اشاره کرد و گفت: این نظام بسیار جالب است زیرا سامانه ای ایجادشده که ۸۰ میلیون ایرانی نیازهای خود را در این سامانه مطرح کنند و هرکس می تواند ایده ارایه دهد. در این سامانه ایده و نیاز داریم و سرمایه گذاران می توانند روی این ایده ها و نیازها برنامه ریزی کنند و در شهرهای مختلف می توان نیازها و ایده ها را رصد کرد تا مشخص می شود که در هر شهری چه مشکلی وجود دارد و چه اندیشمندانی برای حل مشکلات فعالیت دارند.
دانشگاه علم و صنعت پارک علم و فناوری ندارد
وی با طرح این موضوع که چرا دانشگاه علم و صنعت، پارک علم و فناوری ندارد، اظهار داشت:اکنون همه دانشگاه ها پارک علم و فناوری دارند و اگر مسئولان دانشگاه تقاضای آن را ارایه دهند، در شورای گسترش با ایجاد پارک علم و فناوی این دانشگاه هم موافقت می‌شود و مجوز آن صادر خواهد شد.
خیرالدین تصریح کرد: در هفته پژوهش یک روز را به توسعه مرجعیت و دیپلماسی علمی اختصاص داده‌اند تا بتوانیم در توسعه علم و فناوری پیشتاز باشیم.
وی به برخی از برنامه‌های هفته پژوهش اشاره کرد و افزود: قرار است نمایشگاهی از فردا سه‌شنبه تحت عنوان تقاضای ساخت و تولید ایرانی (تستا) و همچنین ۲ نمایشگاه دیگر در زمینه دستاوردهای علم و فناوری وزارت علوم و نمایشگاه فناوری های نوپدید و آینده نگر افتتاح شود. نمایشگاه تستا یک بستر بسیار خوبی برای ارایه محصولات پارک های علم و فناوری شرکت های دانش بنیان است و دانشگاه هایی که امکانات و تجهیزات آزمایشگاهی نیاز دارند، می توانند در این نمایشگاه حضور پیدا کنند.
منصور انبیا رییس دانشگاه علم و صنعت نیز در این برنامه اظهار داشت: شعار آرمانی این دانشگاه، "سرآمد در علم و فناوری، پیشرو در کارآفرینی دانش بنیان"، الهام گرفته از چشم انداز دانشگاه در برنامه استراتژیک است همچنان مدنظر ماست اما بطور خاص در دوره جدید شعار "توسعه فناوری و تعاملات صنعتی با روحیه جهادی" را انتخاب کرده ایم که ملهم از ماموریت های دانشگاه در برنامه راهبردی است.
وی سه مولفه کلیدی این شعار را چنین تبیین کرد: اداره دستاوردهای اساتید دانشگاه از طریق ثبت واگذاری اختراع یا تاسیس شرکت های فناوری و دانش بنیان به عنوان یک ضرورت. در واقع بکارگیری دانش در مراحل ساخت همان فناوری است البته بدیهی است یک بخش از توسعه فناوری معطوف به تعاملات صنعتی است اما در عین حال نمی توان تعاملات صنعتی را تنها به توسعه فناوری گره زد. بلکه طیف متعددی از نشست و برخاست های سازنده با اهالی صنعت با هدف تبادل دانش و اطلاعات می تواند راهگشا باشد و مسیر ارتباط دانشگاه با صنعت را هموار کند.
رییس دانشگاه علم و صنعت ادامه داد: توسعه فناوری پر اهمیت است و نتیجه می گیریم که همه پیشرفت ها زمانی در جامعه حاصل می شود که توسعه فناوری در آن جامعه اتفاق بیافتد. توسعه فناوری البته پیش از آنکه یک مقوله فناورانه باشد، یک مقوله فرهنگی است.
وی در سخنان خود هدف از برگزاری جشنواره پژوهش و فناوری در این دانشگاه را چنین شرح داد: یکی از اهداف گفتمان سازی درباره جایگاه پژوهش و ایفای نقش دانشگاه در حل مسائل کشور است. گفتمان سازی به این مفهوم که فکر جمعی برای مسئولیت پذیری عالمانه در برابر نیازهای کلیدی کشور ایجاد شود. در گفتمان سازی توجه به اسناد بالادستی و برنامه راهبردی دانشگاه دارای اهمیت است البته لازمه فراهم شدن تحقق نقشه راه، الگوسازی از بزرگان دانشگاه است. تحول علم منوط به تکریم عالم است.
انبیا به چالش های پیش روی فناوری در کشور و دانشگاه پرداخت و اظهار داشت: تجربه به ما می گوید پژوهش مستمر نیاز همه جامعه است اما تحقق این امر با چالش های درونی و محیطی دانشگاه ها روبروست. موتور مولد رشد اقتصادهای توسعه یافته نوآوری های فناورانه است یک سنجه مهم برای سنجش قدرت این موتور سهم هزینه کرد. تحقیق و توسعه نسبت به تولید ناخالص ملی است که این سهم در کشور ما کمتر از یک درصد است با فاصله قابل توجهی با کشورهای توسعه یافته و اهداف در نظر گرفته شده در اسناد بالادستی ملی است.
وی افزود: چالش بعدی عدم انطباق برنامه های پژوهش و فناوری دانشگاه با نیازهای صنعت و جامعه است. سرعت بالای تغیرات در صنعت مخاطرات این عدم تطابق را تشدید می کند.
رییس دانشگاه علم و صنعت ادامه داد: چالش دیگر این است که موفق نشده ایم زیرنظام های آموزش، پژوهش و فناوری را ایجاد کنیم و بنابراین فلات های ما هم افزایی نخواهد داشت. به طور خواص در حوزه پژوهش با خلاء نظام ارزیابی واحدهای پژوهش دانشگاه مواجهیم.
انبیا از طیفی از موانع فرهنگی و ساختاری در دانشگاه به عنوان علل دور شدن پژوهش های گروهی و بین رشته ای از دسترس دانشگاهیان نام برد و گفت: ضمن اینکه باید توجه داشته باشیم مسائل واقعی در حوزه صنعت ماهیت و مولفه ای موثر و مقوم خاص خود را دارد و به سختی در انقیاد تخصص های علمی ما درمی‌آیند. این ما هستیم که باید در مقام محقق راه مهار آنها را بیابیم.
وی دانشگاه علم و صنعت را یکی از خوش نامترین دانشگاه ها در حوزه ارتباط با صنعت نام برد و از نام این دانشگاه و دانش آموختگان و اساتید این عرصه به عنوان یک دارایی مهم نام برد و توضیح داد: مثلا مجله بین المللی عمران این دانشگاه بالاترین رتبه را در میان مجلات تخصصی کشور در نمایه های بین المللی به خود اختصاص داده است. و از حیث محققان برتر نیز ۱۷ نفر از اساتید این دانشگاه در زمره یک درصد دانشمندان پراستناد دنیا قرار دارند و ۵۴ نفر هم جزو ۲ درصد برتر دنیا هستند.
انبیا در اشاره به برخی از فعالیت های علمی این دانشگاه به ساخت ۳ ماهواره نوید، مبین و ظفر نام برد و ادامه داد: مرکز مهندسی فناوری های عصبی، موسسه کامپوزیت، انستیتوی توربین گاز که با حمایت وزارت نفت و شرکت ملی گاز ساخته شده و هم اکنون ساخت توربین گاز ملی را در دستور کار خود دار، انستیتوی اندازه گیری مایعات و گازها، انستیتوی ازدیاد برداشت با حمایت نفت در استحصال نفت، ۲ دانشکده مهندسی راه آهن و خودرو که در خاورمیانه منتحصر به فرد است و دانشکده مدیریت، اقتصاد و مهندسی پیشرفت که بخشی از مواردی هستند که نقش دانشگاه علم و صنعت را در راستای تامین نیازهای صنعتی و مدیریتی از سایر دانشگاه ها متفاوت و بارز می کند و این دانشگاه را به یک دانشگاه کار آفرین و جامعه محور مبدل می سازد.
وی دیگر مزیت مهم این دانشگاه را زیرساخت های تحقیقاتی گسترده ای عنوان کرد که در قالب واحدی های فیزیولوژی و فناوری ایجاد شده است و افزود: بیش از ۱۲۰ آزمایشگاه تحقیقاتی شناسنامه دار و ۳۰ پژوهشکده و ۳ انستیتو مرتبط با فناوری صنعت نفت و گاز و ۶ مرکز نوآوری و پنج مرکز فناوری در حال تاسیس در کنار مجتمع خدمات فناوری در حال ساخت دانشگاه از جمله واحدهایی هستند که به مثابه پلی برای ارتباط دادن نخبگی دانشگاهی با مهارت و تجربه صنعتی عمل می کنند.
رییس دانشگاه علم و صنعت این سوال را مطرح کرد که آیا مراکز دانشگاهی و پژوهشی کشور با فرض برطرف شدن همه چالش ها از جمله رشد چند برابری بودجه های فناوری مهیای ارتقای نقش خود در حل مسائل ملی هستند؟ قطعا برای انجام این مهم نیازمند طراحی مدل ها و الگوهای جدید و تحول آفرین و البته به همراه تغییر رویکرد خودمان هستیم.در اهداف راهبردها و اقدام های اجرایی نیاز به بازنگری اساسی داریم شیوه سنتی پژوهش و ارتباط با صنعت پاسخگوی نیازهای آینده و حتی فعلی کشور نیست.
انبیا گفت: مطابق برنامه ما ثقل اصلی فعالیت های حوزه پژوهش دانشگاه به سه گانه توسعه زیرساخت ها و نظام های پژوهش فناوری، پژوهش ماموریت های ملی و زیست بوم نوآوری و کارآفرینی اختصاص یابد.
وی تصریح کرد: در حوزه توسعه زیرساخت ها و نظام های پژوهش و فناوری، به روز رساندن زیرساخت های فیزیکی و راه اندازی مراکز جدید متناسب با ماموریت های جدید چابکی در ساختار پژوهش و فناوری به ویژه ساختار دفتر ارتباط با صنعت و توانمندسازی اعضای هیات علمی برای ایفای نقش محوری از مهمترین موارد است.
انبیا با بیان اینکه در حوزه پذیرش ماموریت های کلان و ملی به ایجاد سازوکارهای اثربخش کارآمد و توسعه فرهنگ کارگروهی و شبکه ای نیاز داریم، در حوزه زیست بوم نوآوری و کارآفرینی، پرداختن به توسعه مراکز فناوری خودگردان و بهره مندی از ساختارهای نوین مانند پردیس فناوری و پارک علم و فناوری. حمایت از استارتاپ ها و شرکت های زایشی و دانش بنیان را حائز اهمیت دانست.