حمید سوری رئیس کمیته کشوری واکنش سریع اپیدمی کرونا در ادامه این یادداشت می‌نویسد: تنها یک سال از شناسایی طولانی کووید می‌گذرد و هنوز چیزهای زیادی برای یادگیری در مورد آن وجود دارد. سابقه طبیعی سندروم پس از کووید۱۹ چیست و چگونه تظاهرات آن بر اساس سن و در کودکان و زنان باردار متفاوت است؟ شیوع آن در میان گروه‌های مختلف قومی، جنسی، سنی و مانند اینها چقدر است؟ در اغلب موارد بیشتر بیماران مبتلا به کووید۱۹ علائم خفیف تا متوسطی دارند، طول دوره بیماری در اکثر مبتلایان، با دریافت مراقبت‌های مناسب و بموقع، دو هفته و در موارد شدید، بیماری ممکن است تا شش هفته ادامه یابد. ولی اغلب مطالعات متوسط دوره بیماری را شش هفته می‌دانند؛ اما آیا همه افراد مبتلا بعد از این دور بهبودی کامل پیدا می‌کنند؟ پاسخ منفی است و عده‌ای حتی تا ماه‌ها ممکن است دچار کووید طولانی‌مدت شوند.
ما در ایران چقدر در مورد کووید طولانی‌مدت مطالعه کرده‌ایم؟ تحقیقات بیشتری مورد نیاز است تا مشخص شود کدام مداخلات بهترین هستند، نیازهای گروه‌های مختلف چیست، آیا خوشه‌هایی از علائم پاسخ درمانی را پیش‌بینی می‌کنند و آیا مداخلات ورزشی مفید هستند یا خیر؟ در حال حاضر هیچ ابزار غربالگری معتبر وجود ندارد و مشخص نیست که آیا آنها به مدیریت کمک خواهند کرد یا خیر؟
سازمان جهانی بهداشت (WHO) این هفته تعریفی را برای «کووید طولانی‌مدت» منتشر کرد، اصطلاحی که برای توصیف مشکلات بهداشتی مداومی که بر برخی بازماندگان کووید۱۹ تأثیر می‌گذارد استفاده می‌شود. دانشمندان هنوز در حال کار برای درک این سندروم هستند. این چیزی است که آنها تاکنون می‌دانند.
سازمان جهانی بهداشت، کووید طولانی را به‌عنوان وضعیتی با حداقل یک علامت تعریف می‌کند که معمولاً در عرض سه ماه از شروع عفونت تأیید شده یا احتمالی با ویروس کرونا شروع می‌شود، حداقل به مدت دو ماه ادامه می‌یابد و با تشخیص دیگری قابل توضیح نیست. علائم ممکن است در طول عفونت شروع شود یا برای اولین بار پس از بهبودی بیمار از بیماری حاد ظاهر شود. ازجمله شایع‌ترین علائم پایدار می‌توان به خستگی، تنگی نفس و مشکلات شناختی اشاره کرد. سایر موارد عبارتند از: درد قفسه سینه، مشکلات بویایی یا چشایی، ضعف عضلانی و تپش قلب. کووید طولانی‌مدت معمولاً بر عملکرد روزمره تأثیر می‌گذارد.
تعداد دقیق افراد مبتلا به کووید طولانی‌مدت مشخص نیست. مطالعه‌ای که در دانشگاه آکسفورد روی بیش از ۲۷۰۰۰۰ بازمانده از کووید۱۹ انجام شد، حداقل یک علامت طولانی‌مدت را در ۳۷ درصد نشان داد که علائم در بین افرادی که نیاز به بستری شدن در بیمارستان داشتند، شایع‌تر بود. یک مطالعه جداگانه از دانشگاه هاروارد که شامل بیش از ۵۲۰۰۰ بازمانده از کووید۱۹ بود که عفونت آنها فقط خفیف یا بدون علامت بود، نشان می‌دهد که شرایط طولانی کووید ممکن است بیشتر بیماران زیر ۶۵ سال را تحت تأثیر قرار دهد.
در مطالعه‌ای منتشرشده در مجله لنست، محققان چینی گزارش دادند که ۱۲ ماه پس از ترک بیمارستان، ۲۰ تا ۳۰ درصد از بیمارانی که بیماری متوسط داشتند و تا ۵۴ درصد از بیماران بدخیم همچنان مشکلات ریوی داشتند. مطالعه هاروارد همچنین نشان داد که تشخیص‌های جدید دیابت و اختلالات عصبی در بین افرادی که سابقه کووید۱۹ دارند بیشتر از افراد بدون عفونت است. اکثر بازماندگان کووید۱۹ طی یک سال پیگیری بهبود جسمانی و عملکردی خوبی داشتند و به کار و زندگی اصلی خود بازگشته بودند. وضعیت سلامتی در گروه ما از بازماندگان کووید۱۹ در ۱۲ ماهگی همچنان کمتر از جمعیت کنترل بود.
آیا مردم از کووید طولانی بهبود می‌یابند؟
بسیاری از علائم کووید طولانی، صرفنظر از شدت بیماری اولیه کووید۱۹، با گذشت زمان برطرف می‌شوند. براساس مطالعه منتشر شده در مجله لنست، نسبت بیمارانی که هنوز حداقل یک علامت را تجربه می‌کنند، از ۶۸ درصد در ۶ ماهگی به ۴۹ درصد در ۱۲ ماهگی کاهش یافته است. WHO گفت علائم طولانی‌مدت کووید می‌تواند با گذشت زمان تغییر کند و پس از نشان دادن بهبود اولیه بازگردد.
سطح حمایت و توان‌بخشی باید با بیمار توافق شود و شامل توصیه‌هایی در مورد خودمدیریتی و ارجاع مناسب برای مراقبت‌های تخصصی باشد. باید این احتمال را در نظر بگیرد که نیازها در طول زمان تغییر می‌کنند و اینکه اگرچه علائم فردی ممکن است مداخله را ضروری نکند، تأثیر ترکیبی علائم متعدد ممکن است قابل توجه باشد. آیا واکسن‌های کووید۱۹ به کووید طولانی‌مدت کمک می‌کنند؟
مطالعات نشان داده است که برخی افراد مبتلا به کووید طولانی‌مدت پس از واکسینه شدن، بهبود علائم خود را تجربه کردند. تحقیقات بیشتری برای تعیین اثرات واکسیناسیون بر شرایط پس از کووید مورد نیاز است. متأسفانه طی بررسی انجام شده مطالعه منتشر شده‌ای در مورد کووید طولانی‌مدت در کشورمان انجام نشده که می‌تواند موضوعی قابل بررسی برای مراکز دانشگاهی و دانشجویان تحصیلات تکمیلی باشد.