این روزها بازارهای گیلان مملو از انواع آجیل ها و میوه های رنگارنگ و پر مصرف شب چله همچون انار، هندوانه، ازگیل و به است؛ اما خالی از غلغله مردمیست که سالیان نه چندان دور از نمایشگاههای شب یلدا و فروش های فوق العاده و بازارها با دستان پر و لبهای خندان باز می گشتند.
دشواری های اقتصادی ناشی از تحریم های ناجوانمردانه اگرچه در افزایش قیمت کالاها و بازار در کشور تاثیر گذار بوده اما این گرانی بیش از آنچه که بهره ای برای کشاورزان و تولید کنندگان داشته باشد به نفع واسطه ها و سودجویان است .
در آستانه شب چله، افزایش قیمت ها، حلاوت این شب را که از قدیم با آیین های شاد و گردهم آمدن خانواده ها همراه بود ، به تلخی و خالی ماندن دست بسیاری از اقشار متوسط و پایین جامعه سوق داده است ؛ سفره های یلدا روز به روز خالی تر از میوه ها و خوراکی هایی می شود که نسل به نسل در این شب طبق آیینی بر سر این سفره گذاشته می شد؛ اکنون مردم در بازار یا همچون رهگذران بی تفاوت از کنار میوه فروشی ها و خشکباری ها عبور می کنند و یا بیشتر نظاره گر هستند تا با توجه به برگه درج قیمت ها روی هر محصول ، توانایی خریدشان را برای این محصولات بسنجند.
آجیل هم که روزی جزو محصولات پرمصرف عیدهای باستانی به شمار می رفت، امروز جزو خوراکهای تجملاتی قرار گرفته به طوری که اگر قیمت انواعی از خشکبار و آجیل هم نسبت به سال گذشته تغییری هم نیافته باشد اما بازهم جهش های قیمت در برخی از انواع آجیل در سال های اخیر به اندازه ای بوده که عدم تغییر قیمت ها مشوق خوبی برای خرید نیست و با توجه به دشواری های اقتصادی، دیگر یک ضرورت و اولویت به شمار نمی آید و خشکباری ها و فروشندگان نیز رغبتی به عرضه آن بدلیل عدم تقاضا در بازار ندارند.
در همین ارتباط مدیر واحد بازرسی و نظارت اتاق اصناف مرکز گیلان گفت: سال گذشته آجیل فروشان رشت به دلیل گرانی قیمت آجیل، فروش کمی داشته و متضرر شدند.
مهدی شریفی افزود: با توجه به قیمت ها پیش بینی می شود امسال هم مانند سال گذشته میزان خرید آجیل افزایش نباید؛ البته مردم گیلان نوعی آجیل سنتی دارند که در شب یلدا برای مصرف و تزئین سفره شب یلدا آن را تهیه می کنند و سال گذشته استقبال خوبی نیز از آن شد.
در مشاهدات میدانی خبرنگار ایرنا ، هر کیلوگرم پسته اکبری بین ۲۹۰ تا ۳۵۰ هزار تومان و فندقی ۲۸۰ هزار تومان ، بادام هندی ۴۵۰ تا ۵۰۰ هزار تومان ، بادام زمینی ۱۱۰ تا ۱۲۰ هزار تومان و تخمه کدو تا ۱۴۰ هزار تومان عرضه می شود.
در میان چند قلم میوه پر مصرف شب چله ؛ هندوانه با قیمت کیلویی بین ۷ تا ۱۰ هزار تومان نسبت به هفته قبل بی تغییر بوده و هر کیلوگرم انار که هفته گذشته قیمتی بین ۲۰ تا ۳۲ هزار تومان را تجربه می کرد طی هفته جاری بین ۲۰ تا ۳۵ هزار تومان عرضه می شود.
همچنین قیمت هر کیلوگرم ازگیل که طی هفته گذشته بین ۱۵ تا ۳۰ هزار تومان به فروش می رفت در هفته جاری با قیمت ۱۵ تا ۳۵ هزار تومان عرضه می شود؛ پرتقال نیز از حدود ۱۰ هزار تومان به کیلویی تا ۱۵ هزار تومان در این هفته افزایش یافته است.
یک شهروند رشتی در این ارتباط به خبرنگار ایرنا گفت: در حال حاضر، اقشار حقوق بگیر و مشاغل آزاد و خدماتی که عرضه محصولات و خدمات آنها با قیمت های مصوب است و با نوسانات بازار محصولات و خدمات شان افزایش نمی یابد ، برای گذران زندگی روزمره شان با مشکل روبرو هستند .
شهرام حیدری افزود: شب چله از آیین های زیبای ایرانی برای جمع شدن به دور هم با هدف محبت ، احترام به بزرگسالان و به جا آوردن صله رحم است که در اسلام نیز بر تمامی این موارد تاکید شده است که نباید بگذاریم در پس دشواری های اقتصادی کمرنگ و به فراموشی سپرده شود.
وی اظهار داشت: متاسفانه عده ای سودجو بدون توجه به مقوله هایی به نام انسانیت و وجدان فقط به فکر منافع خود هستند و در زمانی که شور و تقاضای مردم را برای خرید برخی از اقلام می بینند ، قیمت ها را افزایش می دهند که انتظار داریم دولت خود بر این مقوله نظارت داشته باشد.
یک شهروند دیگر نیز گفت: گاهی اوقات مسئولان اعلام می کنند که در صورت مشاهده تخلف، مردم به سازمان های مربوطه اعلام کنند تا رسیدگی شود اما مشکل اینجاست وقتی که روزانه قیمت ها در حال افزایش است ، مصرف کننندگان چگونه متوجه شوندکه افزایش کدام محصول قانونی و کدامیک غیر قانونی است تا آن را به عنوان افزایش قیمت گزارش دهند.
طرح های نظارتی شب چله با قوت در گیلان اجرا می شود
مدیر واحد بازرسی و نظارت اتاق اصناف مرکز گیلان نیز با اشاره به اقدامات انجام شده اظهار داشت: طرح نظارتی شب یلدا از بیست و پنجم در رشت آغاز شده و تا سی ام آذرماه به مدت ۶ روز در مرکز استان ادامه دارد که در راستای اجرای این طرح ۱۰ بازرس در مرکز استان و ۶۲ بازرس در سطح استان مشارکت خواهند داشت.
مهدی شریفی افزود: در همین راستا، طی سال گذشته در قالب طرح شب یلدا ۲ هزار و ۱۶۸ بازرسی انجام شد که طی آن ۱۱۱ پرونده تخلف به ارزش ۷۲۰ میلیون ریال تشکیل و برای رسیدگی به تعزیرات حکومتی ارسال شد.
وی با اشاره به اقدامات انجام شده از سوی بازرسی اتاق اصناف مرکز گیلان گفت: بازرسی و نظارت واحدهای صنفی با هدف طرح و قیمت های مصوب اعلامی تشدید یافته و با تخلفات صنفی بویژه گرانفروشی ، درج نکردن قیمت ، عدم صدور فاکتورر کم فروشی و جلوگیری از افزایش قیمت های غیر قانونی کالا و خدمات با هماهنگی اتحادیه های مربوطه برخورد قانونی شود.
شریفی اجرای طرح های نظارتی میوه و تره بار با تاکید روی قیمت میوه های پر مصرف در شب یلدا نظیر هندوانه انار، ازگیل، به ، کدو ، سیب ، پرتقال ، نارنگی ، موز، لبو و لیمو ، طرح نظارتی آجیل و خشکبار ، شیرینی و شکلات، خواربار ، کالای اساسی ، تنقلات، مواد پروتئینی ، مرغ فروشی و ماهی فروشی را از جمله نظارت ها و اقدامات انجام شده دفتر نظارت و بازرسی اتاق اصناف عنوان کرد.
مدیر واحد بازرسی و نظارت اتاق اصناف مرکز گیلان ادامه داد: همچنین نظارت بر توزیع صحیح کالاهای اساسی در فروشگاههای مربوطه ، برگزاری گشت های مشترک با سازمان های مربوطه ، بازرسی و نظارت بر مراکز عمده فروشی و پر ازدحام شهر همچون میادین میوه و تره بار، بازار عمده فروشان ، بازارچه ها ، بازارهای محلی ، محلات و مسیرها و اماکن پر تردد از اماکن از دیگر اقدامات انجام شده در اجرای طرح نظارت هاست.
وی اظهار داشت: برای انجام این نظارت ها نیروها اعم از بازرس و اداری به صورت نوبت کاری در ساعات غیر اداری و روزهای تعطیل منتهی به شب یلدا نیز حضور دارند و به صورت روزانه از کالاهای پر مصرف اساسی در سطح بازار و میادین عرضه عمده کالا، قیمت گیری و به مراجع نظارتی در راستای تامین کالا و تنظیم بازار منعکس می کنند.
شریفی افزود : درحال حاضر، گزارش ها و شکایات مربوط به کالای هدف شب یلدا با اختصاص گروه های ویژه به منظور بررسی دقیق تر و سریعتر در اولویت قرار گرفته است.
وی ادامه داد: همچنین در آستانه شب یلدا در راستای حمایت از مصرف کنندگان برای رفاه حال شهروندان تخفیفات ویژه ای در فروشگاههای بزرگ زیر مجموعه اتاق اصناف به مشتریان داده می شود.
شریفی اظهار داشت: انتظار می رود که مسئولان مربوطه در جهت حمایت از اصناف تمهیدات ویژه ای بیاندیشند تا حمایت های بیشتری برای فروش بیشتر برای بازاریان استان فراهم شود.
مدیر واحد بازرسی و نظارت اتاق اصناف مرکز گیلان خاطرنشان کرد مردم می توانند از طریق تماس با سامانه ۱۲۴ بازرسی سازمان صمت گیلان و اتاق اصناف رشت تخلفات بازار را گزارش دهند .
نگاهی به برخی از آیین های مردم گیلان در شب چله:
در شب چله از تنقلاتی مانند هندوانه، آب ازگیل یا آب کونوس، برشته برنج و سه میوه محلی پرتقال، گلابی محلی به نام «خوج» و لیمو استفاده می‌شود.
در گیلان معتقدند که هر کس در شب چله هندوانه بخورد در تابستان احساس تشنگی نمی‌کند و در زمستان سرما را حس نخواهد کرد.
همچنین مردم شهرها و روستاهای شرق گیلان در شب یلدا هنگام بریدن هندوانه شعری را با مضمون «امشب شب چله / خانم جیر (زیر) پله / چاقو بزنیم / هندانه کله (سر)» می‌خوانند.
«آوکونوس» یکی دیگر از خوردنی‌هایی است که در این منطقه در شب یلدا رواج دارد و به روش خاصی تهیه می‌شود. در فصل پاییز، ازگیل خام را در خمره می‌ریزند، خمره را پر از آب می‌کنند و کمی نمک هم به آن می‌افزایند و در خم را می‌بندند و در گوشه‌ای خارج از هوای گرم اطاق می‌گذارند. ازگیل سفت و خام، پس از مدتی پخته و آبدار و خوشمزه می‌شود.
در گیلان در خانواده‌هایی که در همان سال پسرشان را داماد یا نامزد کرده‌اند رسم است که طبقی برای خانواده نوعروس می‌فرستند.
در این طبق میوه‌ها و خوراکی‌ها و تنقلات ویژه شب چله به زیبایی در اطراف آراسته می‌شود و در وسط طبق هم یک ماهی بزرگ (معمولا ماهی سفید) تازه و خام همراه با تزیین سبزیجات قرار می‌گیرد که معتقدند باعث خیر و برکت و فراوانی روزی زوج جدید و همچنین سلامت و باروری نوعروس می‌گردد.
۳۰ آذرماه به عنوان طولانی ترین شب سال شب چله نام دارد.