به گزارش روز جمعه گروه علم و آموزش ایرنا، همه ساله روز پنجم دی ماه، سالروز زلزله غم انگیز بم به عنوان روز ایمنی در برابر زلزله و کاهش اثرات آن گرامی داشته می شود؛ زلزله ای که با وقوعش، قلب تک تک مردم ایران جریحه دار شد و تا به امروز هنوز خاطره تلخ آن در یادها باقی مانده است.
بامداد پنجم دی ۱۳۸۲ ساعت ۵ و ۲۶ دقیقه و ۲۶ ثانیه، زمین لرزه ای به قدرت ۶.۶ ریشتر بم در استان کرمان را با چنان شدتی تکان داد که امواج آن تا ۲۰۰ کیلومتری نیز محسوس بود.
طبق آخرین آمار رسمی، زمین‌لرزه بم ۴۲ هزار قربانی، ۵۰ هزار مجروح و بیش از یکصد هزار بی‌خانمان بر جای گذاشت. در اثر این حادثه ۹۰ درصد از سازه‌های شهر بم به کلی تخریب شدند. ارگ بم که با ۲۵۰۰ سال قدمت بزرگترین سازه گلی جهان بود و میراث گرانبهای تاریخی به شمار می‌رفت، به کلی ویران شد.
این فاجعه بزرگ صحنه‌هایی از همدلی و هماهنگی مردمی را در پی داشت و سیل کمک‌های دولتی، مردمی و خارجی به سوی این شهر سرازیر شد.
کانون زمین لرزه بر اساس اطلاعات کسب شده از لرزه اصلی و پس لرزه ها توسط لرزه نگارها و شتابنگارهای مستقر در بم، در محدوده شهر بم گزارش شد. بر اساس بررسی های انجام شده بخشی از گسل بم که از کنار شهر بم عبور می کند، در این زلزله فعال شده بود.
شهر بم در استان کرمان، یکی از بزرگترین استان های کشور با مساحت ۱۸۶ هزار و ۴۲۲ کیلومتر مربع است. جمعیت بم هنگام زلزله ۱۳۸۲ حدود یکصد هزار نفر تخمین زده می شد.
در این میان، طبق هشدار کمیته اضطراری فجایع طبیعی (دی ای سی)، در سال های اخیر اکنون بیشترین نگرانی های سازمان های امدادرسان جهان در مورد وقوع زلزله در شهرهای بزرگ جهان از جمله تهران، استانبول در ترکیه و کاتماندو در نپال است.
نگاهی گذرا به مطالعات مربوط به لرزه‌خیزی فلات ایران و گسل‌های متعدد موجود در تهران، این هشدار را به ما می‌دهد که پایتختی که از ۱۹۱ سال گذشته تاکنون دچار آسیب شدیدی بر اثر زلزله نشده، هر لحظه ممکن است تنوره‌های این دیو خاموش دامنگیرش شود.
فلات ایران شامل گسل های فعال و ارتفاعات آتشفشانی جوان در طول کمربند زلزله های آلپ - هیمالیا است. مطالعات لرزه زمینساختی ایران نشان می دهند که این منطقه دارای چگالی بالایی از گسل های فعال و جدید است؛ بنابراین مناطق زیادی در این گستره در خطر زلزله های مخرب قرار دارند.
گستره شهری تهران روی رسوباتی بنا شده است که سنگ توف سخت، پی آن را تشکیل می دهد. بر اساس داده های زمین لرزه های تاریخی، تهران زمین لرزه های بزرگی را در گذشته دور تجربه کرده است.
داده های موجود نشان می دهد، از سال ۱۲۰۹ شمسی تاکنون زلزله مخربی این شهر را تحت تاثیر قرار نداده و به این دلیل زلزله شناسان وقوع زلزله ای ویرانگر را در آینده برای تهران پیش بینی می کنند. پیشینه شتاب گرانش افقی زمین (PGA) در زلزله سال ۲۳۴ شمسی مشاهده شده است و به ترتیب زمین لرزه های سال ۳۳۶ و ۱۲۰۹ شمسی در درجات بعدی قرار دارند. همچنین زلزله های ۱۰۴۴ شمسی را به گسل مشا و رویدادهای ۳۳۶ و ۵۴۹ را به گسل شمال تهران نسبت داده اند. همچنین زمین لرزه سال ۲۳۴ شمسی به گسل ری منتسب شده ولی فعالیت گسل شمال تهران مبهم است.
گروه علم و آموزش ایرنا با توجه به اهمیت موضوع وقوع زلزله احتمالی در پایتخت و به مناسبت روز پنجم دی «روز ایمنی در برابر زلزله و کاهش اثرات بلایای طبیعی» برنامه گفتگوی علمی با عنوان «بررسی میزان آسیب پذیری سازه های مناطق مختلف کشور در برابر زلزله» را با همکاری رادیو گفت و گو به صورت صوتی و تصویری برگزار می‌کنند.
در این گفتگوی علمی دکتر مهدی زارع استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله و دکتر فریبرز ناطقی الهی بنیانگذار مقاوم سازی و مدیریت بحران در ایران و استاد پژوهشکده مهندسی سازه موضوعات مختلف از جمله عوامل کمبود و نواقص رایج در طراحی و اجرای ساختمان ها هنگام وقوع زلزله، اصول ساخت خانه های ایمن برای مواجهه با زلزله، بهسازی لرزه‌ای ساختمان های تاریخی، مدل سازی خطرپذیری و ارزیابی خسارات، تبعات اجتماعی – اقتصادی و فرهنگی زلزله در ایران، روش های نوین پیش یابی زلزله در ایران، ساماندهی مهندسی زلزله و مدیریت بحران و مدیریت خطرپذیری و بحران در میراث فرهنگی و بافت های قدیمی شهری را بررسی و راهکارهای برون رفت از مشکلات موجود را ارایه می دهند.