روزنامه ایران دوم دی گزارشی از جزئیات مالیات‌ها در لایحه بودجه ۱۴۰۱ را منتشر کرد و نوشت: پس‌از سال‌ها اتکا به درآمدهای نفتی، چند سالی است که برنامه جایگزینی مالیات به‌عنوان یک درآمد پایدار با نفت در دستور کار قرارگرفته است. این درحالی است که درلایحه بودجه ۱۴۰۱، سهم مالیات از بودجه با یک جهش قابل توجه به بالاترین رقم دربودجه‌های سنواتی رسیده است؛ اقدامی که نوید جدایی بودجه از نفت را که با ریسک‌های مختلفی مواجه است، می‌دهد.
درهمین راستا درنخستین بودجه تدوین شده دولت سیزدهم با تعریف پایه‌های مالیاتی جدید، گام بلندی برای دستیابی به اداره کشور با مالیات برداشته شده است. دراین لایحه درحالی که مالیات برخی از بخش‌ها رشد داشته و معافیت برخی حذف شده است، برای تولیدکنندگان و آسیب دیدگان از کرونا معافیت درنظرگرفته شده است. بنابراین می‌توان گفت، درآمدهای مالیاتی با هدف مالیات ستانی از ثروتمندان و حمایت از تولید و اقشار کم درآمد تدوین شده است.
براین اساس، دولت ۵ درصد مشوق مالیاتی برای تولیدکنندگان درنظرگرفته است. طبق تکلیفی که درماده واحده لایحه آمده است، به منظور حمایت از تولید و صاحبان کسب و کارهای آسیب دیده از کرونا، واحدهای صنفی با درآمد مشمول مالیات کمتر از یک میلیارد ریال در سال ۱۴۰۰ علاوه بر معافیت های قانونی و بخشودگی و مشوق های مالیاتی، برای مالیات بر عملکرد سال ۱۴۰۰ از پنج واحد درصد بخشودگی برخوردار می شوند.
دربودجه ۳۶۳۱ هزارمیلیارد تومانی سال آینده، بیش از ۶۶۴ هزارمیلیارد تومان درآمد پیش‌بینی شده است که با افزودن درآمدهای فروش نفت و گاز و اوراق و اموال مازاد دولت، منابع عمومی دولت به ۱۳۷۲ هزارمیلیارد تومان می‌رسد. دراین لایحه مجموع درآمدهای مالیاتی نیز به بیش از ۵۳۲ هزارمیلیارد تومان رسیده است که نسبت به قانون بودجه سال‌جاری با ۳۲۹ هزارمیلیارد تومان؛ ۶۱.۴ درصد رشد نشان می‌دهد. بدین ترتیب سهم مالیات از بودجه عمومی دولت با رشد حدود ۱۳ درصدی به ۳۸/ ۳۸ درصد رسیده است. این درحالی است که سهم مالیات ازدرآمدهای بودجه به بیش از ۸۰ درصد افزایش یافته است.
مالیات براشخاص حقوقی (شرکت‌ها)
درلایحه بودجه سال آینده درآمد حاصل از مالیات بر اشخاص حقوقی یا همان شرکت‌ها، بیش از ۱۳۴ هزار میلیارد تومان پیش‌بینی شده است که این رقم درمقایسه با ۵۹.۷ هزارمیلیارد تومان قانون بودجه سال‌جاری، ۱۲۵.۸ درصد رشد نشان می‌دهد. با لحاظ این عدد سهم مالیات شرکت‌ها از کل مالیات‌ها به بیش از ۲۵ درصد می‌رسد.
در زیرمجموعه این بند از مالیات‌ها، ۷.۵ هزارمیلیارد تومان به‌عنوان مالیات بر عملکرد شرکت‌های دولتی درنظرگرفته شده است. همچنین مالیات بنگاه‌های اقتصادی، نهادها و بنیادهای انقلاب اسلامی هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان منظور شده است. درهمین راستا مالیات بر شرکت‌ها و مؤسسات وابسته به آستان قدس رضوی (جمعی-خرجی) نیز ۹۰ میلیارد تومان درج شده است. دراین لایحه مالیات اشخاص حقوقی غیردولتی هم بیش از ۱۱۳ هزارمیلیارد تومان از مالیات بر شرکت‌ها را تشکیل می‌دهد.
مالیات بر درآمدها
بخش دوم درآمدهای مالیاتی به مالیات بر درآمدها اختصاص دارد که دولت درلایحه پیشنهادی خود رقم آن را بیش از ۸۵ هزارمیلیارد تومان درنظرگرفته است. مقایسه این عدد با ۵۴.۸ هزارمیلیارد تومانی که درقانون بودجه امسال درنظرگرفته شده است، رشد ۵۵.۲ درصدی را نشان می‌دهد. بدین ترتیب سهم مالیات بردرآمد از کل درآمدهای مالیاتی به حدود ۱۶ درصد رسیده است.
دراین بند، مالیات بر حقوق کارکنان بخش عمومی۲۴.۵ هزار میلیارد تومان و مالیات بر حقوق کارکنان بخش خصوصی ۲۳.۶ هزارمیلیارد تومان پیش‌بینی شده است. این درحالی است که طبق بودجه سال آینده حقوق تا ۵ میلیون تومان معاف از مالیات است در لایحه بودجه سال آینده سقف معافیت مالیاتی ۶۰ میلیون تومان در سال پیش‌بینی شده است. از مبلغ تعیین شده به‌عنوان مالیات بر درآمدها، ۳۳.۸ هزارمیلیارد تومان مالیات بر مشاغل و ۲.۸ هزارمیلیارد تومان مالیات بر مستغلات لحاظ شده است. همچنین معافیت‌های مالیاتی درنظر گرفته شده (جمعی – خرجی) دراین بخش ۲۰۰ میلیارد تومان پیش‌بینی شده است.
مالیات بر ثروت
برخلاف سایر بخش‌ها، مالیات بر ثروت تنها بخشی است که نسبت به قانون بودجه امسال کاهش داشته است. درلایحه سال آینده مالیات بر ثروت ۲۷.۷ هزارمیلیارد تومان درنظرگفته شده است که نسبت به ۲۴.۶ هزارمیلیارد تومان بودجه امسال ۱۹.۶ درصد کاهش داشته است. در زیرمجموعه این بند از مالیات‌ها، مالیات بر ارث ۱.۴ هزارمیلیارد تومان، مالیات اتفاقی ۲۵ میلیارد تومان، مالیات بر نقل و انتقال سرقفلی ۱.۵ هزارمیلیارد تومان پیش‌بینی شده است. همچنین در سال آینده مالیات برنقل و انتقال سهام نیز بیش از ۱۰ هزارمیلیارد تومان و مالیات برنقل و انتقال املاک ۴ هزارمیلیارد تومان لحاظ شده است.
یکی از بخش‌هایی که به تازگی به بودجه افزوده شده است، مالیات برخانه‌ها و خودروهای لوکس و گران قیمت است. درلایحه سال آینده برای مالیات بر واحدهای مسکونی گران قیمت ۷۰۷ میلیارد تومان درنظرگرفته است. بدین ترتیب در سال ۱۴۰۱ واحدهای مسکونی و باغ ویلاهای گران قیمت مشمول مالیات بر دارایی (سالانه) می‌شوند: براین اساس واحدهای مسکونی و باغ ویلاهای گران قیمت(با احتساب عرصه و اعیان) با ارزش روز معادل ۱۰ میلیارد تومان و بیشتر نسبت به مازاد ۱۰ میلیارد تا ۱۵ میلیارد تومان یک در هزار؛ نسبت به مازاد ۱۵ میلیارد تا ۲۵ میلیارد تومان، دو در هزار؛ نسبت به مازاد ۲۵ میلیارد تا ۴۰ میلیارد تومان سه در هزار؛ نسبت به مازاد ۴۰ میلیارد تا ۶۰ میلیارد تومان چهار در هزارو نسبت به مازاد ۶۰ میلیارد تومان به بالا پنج در هزار مالیات تعیین می‌شود.
البته طبق لایحه واحدهای مسکونی و باغ ویلاهای درحال ساخت و واحدهای مسکونی و باغ ویلاهای در حال تملک مشمول مالیات نمی‌شود. همچنین برای انواع خودروهای سواری و وانت‌های دوکابین گران قیمت نیز۵ هزارمیلیارد تومان مالیات پیش‌بینی شده است. در سال ۱۴۰۱ مجموع ارزش انواع خودروی سواری و وانت دوکابین دارای شماره انتظامی شخصی در اختیار مالکین اعم از اشخاص حقیقی (خود و فرزندان کمتر از ۱۸ سال و محجور تحت تکفل) و حقوقی بیش از یک میلیارد تومان مشمول مالیات سالانه خودرو است.
براین اساس تا مبلغ ۱.۵ میلیارد تومان نسبت به مازاد یک میلیارد تومان یک درصد؛ تا مبلغ ۳ میلیارد تومان نسبت به مازاد ۱.۵میلیارد تومان دو درصد؛ تا مبلغ ۴.۵ میلیارد تومان نسبت به مازاد ۳ میلیارد تومان ۳ درصد ونسبت به مازاد ۴.۵ میلیارد تومان چهار درصد مالیات تعیین شده است. علاوه براین، خانه‌های خالی از سکنه یکی دیگر از پایه‌های مالیاتی است که درسال آینده عملیاتی می‌شود. درلایحه ۱۴۰۱ مالیات این بخش ۲ هزارمیلیارد تومان پیش‌بینی شده است.
مالیات بر واردات
دولت درلایحه خود درآمد مالیاتی حاصل از واردات را ۷۹.۹ هزارمیلیارد تومان منظور کرده است. بدین ترتیب درمقایسه با رقم پیش‌بینی شده درقانون بودجه امسال که ۵۵.۹ هزارمیلیارد تومان است، مالیات این بخش درسال آینده ۴۲.۶ درصد افزایش یافته است و سهم این بخش را از کل درآمدهای مالیاتی به ۱۵ درصد رسانده است.
مالیات بر کالاها و خدمات
اصلی‌ترین منبع درآمدهای مالیاتی در سال آینده مالیات بر کالاها و خدمات است که شامل مالیات بر ارزش افزوده می‌شود. درلایحه سال آینده بیش از ۲۰۵ هزارمیلیارد تومان درآمد برای این بخش درنظر گرفته شده است که نسبت به رقم ۱۲۴.۹ هزارمیلیارد تومان سال‌جاری، ۶۴.۲ درصد رشد دارد و درمجموع ۳۹ درصد از درآمدهای مالیاتی را تأمین می‌کند.
دراین بند، مالیات بر فروش فرآورده‌های نفتی و مالیات بر بنزین ۶ هزارمیلیارد تومان، عوارض خروج مسافر از کشور هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان و مالیات بر سیگار ۲.۳ هزارمیلیارد تومان پیش‌بینی شده است. ازسوی دیگر، مالیات بر نقل و انتقال خودرو ۳.۹ هزارمیلیارد تومان و مالیات بر شماره‌گذاری خودرو ۲.۲ هزارمیلیارد تومان لحاظ شده است. مالیات بر ارزش افزوده نیز درسال آینده به رقم ۱۴۹ هزارمیلیارد تومان رسیده است که نسبت به عدد ۸۹.۲ هزارمیلیارد تومانی امسال، رشد ۶۷.۵ درصدی را نشان می‌دهد.