به گزارش ایرنا مساله تولید داخلی آن قدر حائز اهمیت است که رهبر معظم انقلاب در چند سال اخیر شعارهای سال را به‌طور متوالی بر محور رونق و جهش تولید نامگذاری کردند و سال ۱۴۰۰ نیز به عنوان سال «تولید؛ پشتیبانی‌ها، مانع‌زدایی‌ها» نامگذاری شد.
مسلم است هر سال نامگذاری سال‌ها یک وظیفه اجرایی مشخص را بر دوش دولت و دستگاه‌های اجرایی می‌گذارد و از طرفی جنس این کار بیش از آن که دولتی باشد، اجتماعی است و به همین دلیل آحاد جامعه و فعالان اقتصادی نسبت به آن وظیفه دارند.
دولت سیزدهم از زمان آغاز به‌کار رسمی در شهریور امسال یکی از اولویت‌های جدی خود را فعال‌سازی ظرفیت‌های تولید داخلی برای تامین نیازهای کشور و در نتیجه بی‌نیازی از واردات اعلام کرد زیرا پرواضح است طی سالیان گذشته واحدهای تولیدی و صنعتی زیادی در سراسر کشور از جمله استان مرزی خراسان جنوبی به دلایل متعدد از چرخه تولید خارج شدند؛ طرح‌هایی که میلیاردها تومان منابع مالی کشور را در خود بلعیدند.
بنا بر اعلام سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران واگذاری به سرمایه‌گذار جدید، تامین منابع مالی، اخذ شریک سرمایه‌گذار، تامین مواد اولیه، اجاره به شرط تملیک، حل مشکل اختلاف شرکا، انتقال فناوری و بهینه کردن خط تولید، رفع مشکلات حقوقی و زیرساختی، تولید محصول جدید و رفع مشکل بازار با همکاری دستگاه قضایی، شبکه بانکی، استانداری و کارگروه‌های تسهیل و رفع موانع تولید از جمله روش‌های راه‌اندازی مجدد واحدهای صنعتی به بهره‌برداری رسیده غیرفعال در استان‌ها اعلام شده است.
البته در همه این سال‌ها برای فعال‌سازی این واحدها و بازگشت مجدد نیروی انسانی آنها به کار در سطح ملی و استانی تلاش‌هایی صورت گرفته و حتی فراتر از دستگاه اجرایی، زمانی که آیت الله رییسی در کسوت ریاست قوه قضائیه فعالیت داشت، بازدید از واحدهای تولیدی فعال، نیمه‌فعال و تعطیل یکی از برنامه‌های ثابت سفرها و بازدیدهای رئیس عدلیه بود و جلوگیری از صدور حکم تعطیلی کارخانه‌ها در دستور کار قرار گرفت.
این تلاش‌ها ادامه داشت تا اینکه با روی کار آمدن دولت سیزدهم و آغاز سفرهای استانی، احیا و فعال شدن حداکثری ظرفیت‌های راکد و غیرفعال تولیدی و صنعتی در مناطق مختلف کشور، به‌دلیل کم‌هزینه‌تر بودن و صرف زمان کمتر در مقایسه با راه‌اندازی بنگاه‌های جدید اقتصادی، در زمره اولویت‌های اصلی دولت مردمی قرار گرفت و با همکاری دستگاه‌های متولی، در حال پیگیری است.
تاکید رئیس جمهور بر فعال شدن پروژه‌های نیمه‌فعال
نوزدهم شهریور امسال رئیس جمهور بعد از استان‌های خوزستان و سیستان و بلوچستان سومین سفر استانی خود را به خراسان جنوبی اختصاص داد و در این سفر بر فعال‌سازی پروژه‌های نیمه‌فعال استان تاکید کرد.
آیت الله سید ابراهیم رییسی در سفر به خراسان جنوبی گفت: پروژه‌های نیمه فعال در استان باید در راستای اشتغالزایی فعال شود و برخی پروژه‌ها مشکل کمبود اعتبار دارند که با تزریق بودجه، گره آنها باز خواهد شد.
وی اظهار داشت: اگر مساله پروژه‌های نیمه فعال در خراسان جنوبی حل شود، هم مشکل استان حل می‌شود و هم هزاران شغل در این زمینه ایجاد می‌شود و این موضوع یکی از اولویت‌هایی است که باید حتما دنبال شود.
رئیس جمهور با اشاره به موضوع نبود کارخانه شیر در خراسان جنوبی که در جلسات داخل استان مطرح شد، گفت: از طرفی اعلام شد که کارخانه شیر داریم اما تعطیل است و استاندار خراسان جنوبی مورد و علت تعطیلی این کارخانه را بررسی کند و مشخص شود که مشکل کارخانه چیست تا مشکل آن رفع و فعال شود.
وی با تاکید بر اینکه جذب سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی به این استان از جمله کارهایی است که باید در عمل دنبال شود اضافه کرد: این به عنوان برنامه کفایت نمی‌کند و باید دنبال کرد که کارآفرینان و سرمایه‌گذاران به استان جذب شوند و این استان سرمایه‌گذاران خوبی می‌تواند داشته باشد و باید حمایت شوند تا سرمایه‌گذاری کنند.
آیت الله رییسی با اشاره به ظرفیت معدنی خراسان جنوبی به‌ویژه معادن زغال‌سنگ طبس گفت: اگر زیرساخت‌های این معادن تکمیل شود، چند برابر نیروی اشتغال امروز می‌توانیم در این معادن شغل ایجاد کنیم و از طرفی نیاز کشور به واردات در این زمینه برطرف شود.
وی افزود: چرا زمانی که چنین ظرفیت‌های غنی در کشور داریم، واردات انجام دهیم و این واردات بی‌رویه مراکز تولیدی داخل کشور را دچار مشکل می‌کند.
این در حالی است که بنابر آمار شرکت شهرک‌های صنعتی خراسان جنوبی در حال حاضر بیش از ۳۶۳ واحد صنعتی در ۲۳ شهرک و ناحیه صنعتی استان مستقر است که بر اساس آخرین عارضه‌یابی انجام شده در استان، از این تعداد ۲۶ درصد تعطیل، ۲۵ درصد زیر ۴۰ درصد ظرفیت، ۳۴ درصد بین ۴۰ تا ۷۰ درصد ظرفیت و ۱۵ درصد بالای ۷۰ درصد ظرفیت فعالیت می‌کنند.
بازگشت به تولید ۲۳ واحد تولیدی در سال جاری
سال گذشته ۱۹ واحد تولیدی و در سال جاری تاکنون ۲۳ واحد تولیدی تعطیل استان به چرخه تولید بازگشتند که ۱۱ مورد از این واحدها در همین چند ماه فعالیت دولت سیزدهم فعال شده است.
مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی خراسان جنوبی در این باره گفت: امسال تعهد داریم که ۱۹ واحد صنعتی تعطیل در شهرک‌ها و نواحی صنعتی و پنج واحد مستقر در خارج از نواحی صنعتی مجدد به چرخه تولید بازگردد.
مهدی پارسا در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: این در حالی است که تاکنون زمینه برای فعالیت مجدد ۲۰ واحد تولیدی در شهرک‌های استان فراهم شده که ۵۰ درصد معادل ۱۰ واحد توسط سرمایه‌گذار جدید فعال شده است.
وی بیان کرد: عمده این واحدها در حوزه سنگ‌های ساختمانی، کودهای مکرونیزه، مصنوعات چوبی ساختمان، صنایع غذایی و خدماتی بوده است.
سرمایه‌گذاری ۶۰ میلیارد تومانی در واحدهای تولیدی
مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی خراسان جنوبی مجموع سرمایه‌گذاری انجام شده در واحدهای جدید را ۶۰ میلیارد تومان اعلام کرد و گفت: اشتغال مجوزی این واحدها ۲۶۰ نفر بوده اما چون در آغاز کار هستند تاکنون ۹۸ نفر به‌صورت مستقیم مشغول به‌کار شده‌اند.
وی گفت: در شهرک‌ها و نواحی صنعتی بیرجند هشت واحد، سربیشه، فردوس، قاین، سرایان هر کدام ۲ واحد، نهبندان، خضری، خوسف و بشرویه هر کدام یک واحد مجدد به چرخه تولید بازگشتند.
پارسا عنوان کرد: این واحدها به سرمایه‌گذار جدید واگذار شده یا از سوی بانک‌ها به سرمایه‌گذار قبلی برگردانده شده و یا اینکه در نوع تولید آن تغییراتی ایجاد شده است.
وی کمبود نقدینگی، تغییر الگوی مصرف و فقدان بازار را عمده دلیل تعطیلی این واحدها برشمرد و افزود: یکی از اقدامات مهمی که در این پروسه انجام دادیم اینکه به جای واگذاری زمین که سبب طولانی شدن فرایند کار برای سرمایه‌گذار جدید می‌شود ابتدا به سمت واحدهای تعطیل سوق داده و این واحدها را در اختیار سرمایه‌گذار قرار دادیم.
مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی خراسان جنوبی گفت: این اقدام ۲ حُسن داشت از جمله اینکه تعداد واحدهای راکد در شهرک‌ها و نواحی صنعتی کاهش یافت و اینکه هرچه زمین در اختیار سرمایه‌گذار قرار دهیم باید ابتدا زیرساخت‌های لازم نیز فراهم شود که برای دولت هزینه‌بر است.
وی عنوان کرد: به‌هرحال واحدهای صنعتی تعطیل شده هم سرمایه‌های ملی هستند و اینکه به جای واگذاری زمین جدید این واحدها را مجدد در اختیار سرمایه‌گذار جدید قرار دهیم یک اقدام شاخص است.
اطلاعات واحدهای تعطیل در اختیار دستگاه‌های اجرایی است
پارسا افزود: اطلاعات واحدهای تعطیل و راکد شهرک‌ها و نواحی صنعتی در اختیار دستگاه‌های اجرایی استان نیز قرار گرفته تا در صورت مراجعه سرمایه‌گذار بتوان از این ظرفیت استفاده کرد.
وی گفت: واحدهای تعطیل شده مستقر در نواحی و شهرک‌های صنعتی با هزینه پایین‌تر در اختیار سرمایه‌گذار قرار می‌گیرد و اکنون واحدی در تملک بانک نداریم.
مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی خراسان جنوبی اظهار داشت: امسال کمک بلاعوض برای پرداخت تسهیلات به واحدهای تولیدی نداشته‌ایم اما بخشی از هزینه‌های واحدها از جمله ۸۰ درصد هزینه‌های حضور در نمایشگاه، ارائه مشاوره به واحدهای تولیدی، ارائه طرح‌های توجیهی، کمک هزینه برای اخذ استانداردهای مختلف برای محصولات، پیش مطالعات سرمایه‌گذاران خارجی، ایجاد کنسرسیوم، شرکت مدیریت صادرات برای کمک به فروش از جمله حمایت‌های شرکت شهرک‌ها است.
وی با بیان اینکه بسیاری از واحدهای تولیدی استان هنوز به‌صورت سنتی مشغول به‌کار هستند گفت: اکنون فضای تولید جدید شده و باید سرمایه‌گذاران این واحدها در مسیر جدید حرکت کنند.
پارسا افزود: اکنون سه طرح تولیدی تیپ توسط سازمان صنعت، معدن و تجارت استان و مرکز خدمات سرمایه‌گذاری به ما اعلام شده که پس از بررسی درخصوص سرمایه‌گذاری اقدام خواهد شد.
وی یکی از مشکلات واحدهای تولیدی را تامین زیرساخت‌ها ذکر کرد و گفت: در این زمینه از اعتبارات ملی و استانی استفاده می‌کنیم اما هزینه‌ها خیلی زیاد شده است.
مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی خراسان جنوبی اظهار داشت: کمبود نقدینگی، فقدان بازار، تامین مواد اولیه، فرسودگی ماشین‌آلات و سوء‌مدیریت به ترتیب بیشترین مشکل واحدهای تولیدی استان است.
عارضه‌یابی ۱۲۰ واحد صنعتی در خراسان جنوبی
مدیر توسعه صنعتی و کارآفرینی شرکت شهرک‌های صنعتی خراسان جنوبی هم با اشاره به انجام عارضه‌یابی واحدهای تولیدی مستقر در شهرک‌ها و نواحی صنعتی توسط سازمان بسیج مهندسی صنعتی استان گفت: سال گذشته طرح «صنعت یار» به عنوان طرح اعتلای بسیج مهندسین صنعت و معدن ابلاغ شد.
مهدی جهانی‌کیا افزود: براساس اعلام سازمان بسیج مهندسین صنعت و معدن خراسان جنوبی در قالب این طرح باید طی یک برنامه سه ساله، عارضه‌یابی و حل مشکلات واحدهای تولیدی انجام شود.
وی سهمیه استان خراسان جنوبی را ۳۰۰ واحد صنعتی و معدنی اعلام کرد و گفت: بنابر اعلام بسیج مهندسی تاکنون برای ۱۲۰ واحد صنعتی و ۱۳۹ واحد معدنی استان عارضه‌یابی انجام شده است.
مدیر توسعه صنعتی و کارآفرینی شرکت شهرک‌های صنعتی خراسان جنوبی اظهار داشت: در حال حاضر بیش از ۳۶۳ واحد صنعتی در ۲۳ شهرک و ناحیه صنعتی استان مستقر است.
وی افزود: همچنین کلینیک صنعت استان سال قبل درخصوص اجرای طرح رونق تولید و ارائه خدمات مشاوره رایگان به صاحبان واحدهای تولیدی به منظور بهبود شرایط کسب و کار، فعالیت دوباره واحدهای نیمه‌فعال یا راکد و رفع معضلات واحدهای مشکل‌دار راه‌اندازی شد.
جهانی‌کیا افزود: کلینیک صنعت استان از مشاوران مجرب و متخصص و اساتید دانشگاهی تشکیل و طبق برنامه‌ریزی انجام شده، عارضه‌یابی واحدهای صنعتی و تولیدی به‌خصوص راکد و نیمه‌فعال را انجام می‌دهد تا شاهد تولید و اشتغال در این واحدها باشیم.
وی بیان کرد: یکی دیگر از سیاست‌های شرکت شهرک‌های صنعتی حمایت از تولیدات داخل استان است که در این زمینه نمایشگاه دائمی محصولات داخل استان در ساختمان کلینیک و مشاوره شهرک صنعتی بیرجند راه‌اندازی شده و فرصتی مهم برای معرفی هرچه بهتر و بیشتر این محصولات است.
مدیر توسعه صنعتی و کارآفرینی شرکت شهرک‌های صنعتی خراسان جنوبی یکی از مشکلات واحدهای کوچک و متوسط برای دریافت تسهیلات از بانک‌ها را نبود وثیقه عنوان کرد و گفت: وزارت صمت از طریق صندوق ضمانت‌نامه سرمایه‌گذاری صنایع کوچک در مناطق محروم در قبال محل اجرای طرح، سفته، چاه و موارد دیگر، ضمانت‌نامه صادر می‌کند.
وی اظهار داشت: حمایت از مطالعات پیش امکان‌سنجی (PFS) به منظور جذب شریک خارجی برای واحدها در دستور کار قرار دارد که تاکنون سرمایه‌گذار خارجی برای واحد لبنیات آنا و کاشی ترنج اعلام شده و می‌تواند بسیار کمک‌کننده باشد.
واحد تعطیل با سرمایه‌گذار جدید فعال شد
نماینده هیات مدیره کارخانه برش انواع سنگ گرانیتی در نهبندان یکی از سرمایه‌گذاران جدید در واحدهای تعطیل استان است که اوایل امسال این واحد را خریداری کرد.
علیرضا اکبریان گفت: این واحد در گذشته توسط یک سرمایه‌گذار دیگر اداره می‌شد که از سال ۹۷ به دلیل مشکلات مالی تعطیل شد و الان با حداکثر ظرفیت مشغول به فعالیت هستیم.
وی افزود: برای خریداری و تعمیر این واحد ۱۰ میلیارد تومان سرمایه‌گذاری کرده‌ایم و زمینه اشتغال ۱۱ نفر نیز به‌صورت مستقیم فراهم شده است.
این سرمایه‌گذار بیان کرد: در نهبندان چند مشکل از جمله نبود نیروی کار ماهر، امکانات و قطعات یدکی و کمبود زیرساخت‌ها در شهرک صنعتی را داریم و درخصوص روشنایی شهرک و جمع‌آوری زباله مشکل داریم.
وی گفت: انتظار داریم تعامل شرکت نیروی برق با ما بیشتر باشد، همچنین هنوز این مجموعه گازرسانی نشده و با توجه به فصل سرما باید از نفت استفاده کنیم که برای تامین نفت نیز مشکل داریم.
نماینده هیات مدیره کارخانه برش انواع سنگ گرانیتی در نهبندان عنوان کرد: پروانه بهره‌برداری این واحد آبان ماه صادر شد اما از شهریورماه تولید آزمایشی را آغاز کرده بودیم.
وی یادآور شد: مسوولان برخی مقررات را باید در منطقه تسهیل کنند، هر چند فرماندار شهرستان، شرکت شهرک‌های صنعتی و سازمان صمت دلسوزانه ما را حمایت می‌کنند اما برای اینکه شهر نهبندان صنعتی شود نیاز به تلاش مضاعف دارد.
واگذاری واحد تولیدی به جای زمین
مدیر کارخانه مصنوعات چوبی ساختمانی یکی دیگر از سرمایه‌گذارانی است که برای احداث کارخانه در شهرک صنعتی به دنبال زمین بوده و با هدایت و حمایت شرکت شهرک‌های صنعتی خراسان جنوبی واحدی در اختیارش قرار گرفته است.
علی جمهوری گفت: قیمت‌ها در شهرک صنعتی بیرجند مناسب و شرایط از لحاظ زیرساختی برای کار به‌خوبی فراهم شده است.
وی بیان کرد: برای راه‌اندازی کارگاه مصنوعات چوبی ساختمانی پنج میلیارد تومان هزینه کردیم و زمینه اشتغال ۱۰ نفر به‌صورت مستقیم فراهم شده است.
این سرمایه‌گذار افزود: از ۲ هفته گذشته شروع به کار کردیم و منتظر دستگاه جدید هستیم که برای ارسال محصولات تولیدی به سایر استان‌ها حتی خارج از کشور هم برنامه‌ریزی کرده‌ایم.
ادامه پیگیری برای فعال‌سازی واحدهای تولیدی
این روند فعال‌سازی ادامه دارد و به گفته معاون امور صنایع سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان جنوبی در راستای اجرای دستور رئیس جمهور و وزیر صنعت، معدن و تجارت، این سازمان پیگیری برای راه‌اندازی واحدهای تولیدی و استفاده از ظرفیت خالی واحدهای نیمه‌فعال را سرلوحه کار قرار داده است.
حامد حسن‌نژاد افزود: سال گذشته تعداد ۱۹ واحد تولیدی به چرخه تولید بازگشتند و برنامه وزارتخانه در سال جاری بازگشت ۲۴ واحد در داخل و خارج شهرک‌ها و نواحی صنعتی استان بوده که تاکنون ۲۰ واحد در داخل شهرک‌ها و سه واحد در خارج از شهرک‌ها به چرخه تولید بازگشته است.
وی بیان کرد: در مجموع تاکنون ۴۲۴ پروانه بهره‌برداری صنعتی در خراسان جنوبی صادر شده است و طبق آخرین پایش انجام شده از این واحدها، ۱۶۷ واحد بالای ۷۰ درصد، ۹۷ واحد بین ۳۰ تا ۷۰ درصد، ۷۸ واحد زیر ۳۰ درصد ظرفیت فعال و ۸۲ واحد نیز تعطیل و راکد هستند.
معاون امور صنایع سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان جنوبی گفت: برای واحدهای نیمه‌فعال یا تعطیل استان از ظرفیت ستاد تسهیل و رفع موانع تولید درخصوص فعال‌سازی واحدهای تعطیل یا استفاده از ظرفیت خالی واحدهای نیمه‌فعال با برگزاری جلسات متعدد استفاده شده است.
وی اضافه کرد: با روش‌های مختلف نظیر تامین سرمایه در گردش، حل مشکلات بانکی و مالیاتی و تامین اجتماعی، امکان تامین مواد اولیه مورد نیاز واحدها به‌ویژه واحدهای مصرف‌کننده مواد پتروشیمی، استفاده از تسهیلات بازسازی و نوسازی برای بهبود ماشین‌آلات و تجهیزات، حل مشکلات سهامداری و مالکیتی یا تغییر در نوع محصول تولیدی در همین زمینه استفاده شده است.
نقش مهم صنایع کوچک در اشتغالزایی
اما مدیر مرکز مطالعات اقتصادی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی بیرجند در گفت و گو با خبرنگار ایرنا به نقش صنایع کوچک و متوسط در ایجاد فرصت‌های شغلی، تقویت شبکه صنعتی، بازاریابی و توسعه صادرات اشاره کرد و گفت: اگر صنعت را عامل تعیین‌کننده در توسعه استان مرزی خراسان جنوبی بدانیم باید اقدامی انجام دهیم که موانع سر راه توسعه و تولید برداشته شود.
مهدیه ضیائیان افزود: از جمله موانعی که بر سر راه صنعت استان قرار گرفته، مالیات‌های سنگین است که منجر به تعطیلی واحدهای تولیدی در خراسان جنوبی شده است.
وی گفت: کارشناسان زیادی معتقدند با وجود اینکه استان خراسان جنوبی ثروتمند و دارای ظرفیت‌های منحصر به‌فرد است اما از نظر دارا بودن صنایع و واحدهای تولیدی هنوز توسعه‌نیافته است.
رییس کمیته پژوهش انجمن اقتصاد استان خراسان جنوبی تاکید کرد: با توجه به محدودیت‌ها و مشکلاتی که در خراسان جنوبی وجود دارد، به توسعه سرمایه‌گذاری و حمایت از سرمایه‌گذاران باید توجه ویژه شود.
به گفته وی باید تلاش شود از ظرفیت‌های موجود در صندوق توسعه ملی و سایر مشوق‌ها در خراسان جنوبی استفاده کرد.
ضیائیان افزود: بیشتر کارخانه‌های استان صادرات‌محور هستند که مشکل نقدینگی دارند و تامین سرمایه در گردش می‌تواند کمک بزرگی به واحدهای تولیدی خراسان جنوبی باشد.
وی گفت: سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف استان به‌ویژه صنعت و تجارت یکی از راه‌های توسعه اقتصادی، ایجاد درآمد و افزایش فرصت شغلی در منطقه است که با فعال بودن چرخ‌های صنعت و فراهم بودن زیرساخت لازم محقق می‌شود.
این کارشناس اقتصادی افزود: نبود نقدینگی، بازار فروش و اخذ مالیات‌های سنگین از واحدهای نوپا از عوامل موثر در غیرفعال شدن برخی واحدهای مستقر در شهرک‌های صنعتی استان بوده که نیازمند توجه ویژه مسئولان کشوری و استانی برای رفع نواقص است.