فیسبوک به بهانه رفع اتهامات مبنی بر کمک به گسترش تبلیغات سیاسی تروریست‌ها و جلوگیری از ترویج افراد مجرم و گروههای خشونت‌گرا، آزادی بیان را منع کرده است. این پلتفرم در سال ۲۰۱۲ به دلیل هشدارهای کنگره و سازمان ملل درباره جذب تروریست به صورت آنلاین، به وضع یکسری تحریم برای برخی افراد و سازمان‌ها پرداخت. اینترسپت گزارشی ارائه داده که نشان میدهد علاوه بر فهرست مخفی فیسبوک، نحوه اداره محتوای این شبکه اجتماعی می‌تواند باعث رواج خشونت در خارج از پلتفرم شود. جنایت پاکسازی قومی مسلمانان میانمار و شورش در کاپیتول هیل، به فیسبوک مرتبط میشوند. منتقدان مدعی هستند که سایر اقدامات برای محدودسازی آزادی‌های فردی تحت عنوان «مبارزه با تروریسم» فقط افراد و گروههای خاصی را پوشش میدهد. اینترسپت فهرستی چهار هزار نفری از سیاستمداران، نویسندگان، خیریه‌ها، بیمارستان‌ها، صدها اثر موسیقی و شخصیت‌های برجسته تاریخی که قبلاً فوت کرده‌اند -که شامل تحریم فیسبوک شده‌اند - منتشر کرده است. تعدادی از محققان حقوقی و آزادیخواهان مدنی خواستار افشای این لیست شده‌اند تا کاربران به صورت دقیق بدانند چه موقع پست و حساب کاربری آنها پس از حمایت از این دسته از افراد و گروه‌ها، حذف یا مسدود خواهد شد. فیسبوک بارها از انجام این کار خودداری کرده و ادعا دارد که موقعیت کارمندانش را به خطر خواهد انداخت و زمینه را برای دور زدن سیاست‌هایش فراهم می‌سازد.
مبارزه با تروریسم بهانه است
فایزا پاتل، یک فعال مدنی آمریکایی معتقد است: «فیسبوک با گفتن اینکه افراد و سازمان‌های تروریستی را شناسایی می‌کند اما اطلاعات آنها را نمی‌تواند فاش کند، کاربران را در وضعیت مبهم و پیچیده‌ای قرار میدهد». جالب است که به گفته کارشناسان، فیسبوک تحریم‌های کمتری علیه شبه نظامیان سفید پوست که مخالف دولت هستند، نسبت به تروریست‌های سیاه پوست، لاتین‌تبار، غرب آسیا، آسیای جنوبی و مسلمانان در نظر می‌گیرد.
به گفته کارشناسان، فیسبوک تحریم‌های کمتری علیه شبه نظامیان سفید پوست که مخالف دولت هستند، نسبت به تروریست‌های سیاه پوست، لاتین‌تبار، غرب آسیا، آسیای جنوبی و مسلمانان در نظر می‌گیرد.
آنجل دیاز، مدرس دانشکده حقوق یوسی‌ال‌ای اظهار کرد: «قوانین مذکور برخی از جوامع را تحت فشار قرار میدهد و حتی برای بعضی از آنها، اقدامات سختگیرانه‌تری در نظر می‌گیرد».
برایان فیشمن، مدیر اجرایی سیاست‌های مبارزه با تروریسم فیسبوک در بیانیه‌ای کتبی می‌گوید: «ما فهرست را مخفی نگه می‌داریم و ضمن اینکه امنیت را در اولویت قرار می‌دهیم، تا حد امکان موضوعات را شفاف‌سازی می‌کنیم تا از بروز تهدیدات و دور زدن قوانین، جلوگیری نماییم.» او می‌افزاید: «تیمی متشکل از ۳۵۰ متخصص بر توقف سازمان‌ها و از بین بردن نفوذ آنها متمرکز شده‌اند. در حال حاضر، هزاران سازمان از جمله بیش از ۲۵۰ گروه برتریطلب سفیدپوست را در لیست قرار داده‌ایم و به صورت مداوم خط مشی‌ها و سازمان‌های تروریستی را به‌روزرسانی می‌کنیم.»
فیسبوک سه رده‌بندی برای نحوه برخورد با محتوای به اشتراک گذاشته‌شده در پلتفرم خود در نظر گرفته است. صرف نظر از طبقه‌بندی‌های مذکور، کاربران اجازه ندارند خود را به عنوان اعضای گروههای لیست شده معرفی کنند. فیسبوک بیشتر اطلاعات تروریست‌ها را مستقیماً از دولت آمریکا، لیست تحریم‌ها، کنسرسیوم تحقیق و تحلیل تروریسم، پایگاه داده خصوصی مبتنی بر اشتراک خشونت افراط‌گرایی، وب‌سایت، سازمان‌های شناخته شده به عنوان تروریست توسط ایالات‌متحده، فهرست تحریم‌های وزارت خزانه‌داری که توسط جورج دبیلو بوش بلافاصله پس از حملات ۱۱ سپتامبر ایجاد شد، دریافت می‌کند. در اکثر موارد، اطلاعات شامل شماره گذرنامه و تلفن موجود در فهرست رسمی گروههای تروریستی میگ‌ردد که مستقیماً کپی میشوند.
مایکل شوئر، عامل سابق سیا، در سال ۲۰۰۶ به نیویورکر گفت: «یک کلمه عربی می‌تواند چهار یا پنج معنی مختلف در ترجمه داشته باشد.»
مسلمانان، از نظر فیسبوک خطرناکند
به نظر می‌رسد فیسبوک با رقبای خود برای جمع‌آوری لیست سیاه همکاری کرده باشد. فایزا پاتل خاطرنشان کرد که صدها گروه شبه‌نظامی راست‌گرا سفیدپوست که شبیه گروههای خشونت‌طلب به نظر می‌رسند، با کمترین سطح محدودیت، در لیست سیاه قرار گرفتند. دسته دیگری که بازیگران غیردولتی تشکیل می‌دهند، شامل نیروهای مسلح که دولت‌ها را هدف قرار می‌دهند و جناح‌هایی که در حال حاضر در سوریه درگیر جنگ داخلی هستند، می‌شود. دسته آخر که اکثراً شبه‌نظامیان بدون خشونت و راستگرای ضد دولتی آمریکا هستند، به طور مرتب از سخنان نفرت‌انگیز استفاده می‌کنند و قوانین فیسبوک را نقض خواهند کرد. کاربران در رابطه با این دسته از گروه می‌توانند به طور آزاد اظهارنظر کنند.
پاتل در ایمیلی به اینترسپت نوشت: «به نظر می‌رسد این فهرست‌ها دو سیستم متفاوت ایجاد کنند و مجازات‌های سنگینی برای مسلمانان در نظر بگیرند». مقایسه دسته اول و سوم نشان میدهد که فیسبوک نیز همانند آمریکا، مسلمانان را خطرناک‌ترین افراد می‌داند.
پاتل خاطرنشان کرد: «گروههای نفرت که به عنوان گروههای نفرت ضد مسلمانان نامیده شده‌اند، در لیست فیسبوک قرار ندارند».
مقامات اطلاعاتی در اوایل سال جاری به این نتیجه رسیدند که شبه‌نظامیان ضد دولتی به طور جدی آمریکا را تهدید می‌کنند، دیدگاهی که اکثر محققان غیر دولتی نیز با آن موافق هستند. در واقع، شبه نظامیان داخلی سرمایه سیاسی محسوب میشوند و حمایت قابل توجهی از جناح‌های راست آمریکایی می‌کنند.
آنجل دیاز از دانشکده حقوق یوسی‌ال‌ای معتقد است: «به نظر می‌رسد که جنبش‌های اجتماعی در پاسخ به سازمان‌های قدرتمند و گروههای قومی که قوانین را زیر پا می‌گذارند، ایجاد شده‌اند. فیسبوک در واکنش به این گونه اقدامات، قوانین و تحریم‌هایی را در نظر گرفته تا تاثیر گروههای پرنفوذ سیاسی را محدود کند. به عنوان مثال، «جنبش راست افراطی بوگالو» که در حال آماده‌سازی جنگ داخلی دوم در آمریکا هستند، جزء دسته سوم در نظر گرفته شده‌اند».
در پاسخ به این انتقادات، سخنگوی فیسبوک هرگونه حمایت از گروههای راست افراطی را قاطعانه رد کرد و گفت: «گروه‌ها براساس رفتارشان طبقه‌بندی میشوند و در مواقعی که گروههای آمریکایی اقدامات تروریستی انجام دهند، به عنوان سازمان تروریستی معرفی می‌گردند و زمانی که اقدامات خشونت‌آمیز انجام دهند، به عنوان سازمان‌های خشونت‌گرا توصیف خواهند شد.۹۰۰ گروه لیست سیاه که اطلاعات آنها جمع‌آوری شده است، جزء قدرتمندترین گروه‌ها در جهان هستند».
او در مورد نژادپرستی، برتری سفیدپوستان و قرار گرفتن آنها در دسته اول افزود: «تمرکز بر این بخش کمی گمراه‌کننده و پیچیده است. رویکرد ما نسبت به گروههای مروج نفرت سفیدپوست و سازمان‌های تروریستی، تهاجمی‌تر از سایر دولت‌ها است. تعریف ما از تروریسم گسترده است و اکثر سازمان‌های مستقر در خاورمیانه، جنوب آسیا، آمریکای شمالی و اروپای غربی از جمله حزب ناسیونالیسم ملی، ارتش جمهوریخواه ایرلند، گروه ویژه اقدام ملی را به عنوان تروریسم اعلام کرده‌ایم».
دانشگاه علوم پزشکی ایران در فهرست تروریستی فیسبوک
در مجموع، سازمان ملل متحد، اتحادیه اروپا، ایالات‌متحده، بریتانیا، کانادا، استرالیا و فرانسه تنها سیزده گروه برتریطلب سفیدپوست را شناسایی کرده‌اند. با این حال، تعداد گروههای تروریستی فهرست شده مستقر در آمریکای شمالی یا اروپای غربی به بیش از هزار نفر می‌رسد. اگرچه فهرست شامل گروهی از فرماندهان داعش و شبه‌نظامیان القاعده می‌شود اما برخی از آنها هیچ تهدیدی نخواهند داشت. با توجه به تحریم‌های فدرال که برای دشمنان خارجی در نظر گرفته شده است، سیاست فیسبوک شرکت صنعتی تراکتورسازی ایران و صندوق امداد و توسعه فلسطینیان که در بریتانیا مستقر است، نیز تهدیدی جدی تلقی می‌کند و آنها را با گروههای تروریستی خطرناک مانند الشباب در دسته اول قرار میدهد.
سیاست فیسبوک شرکت تراکتورسازی ایران و صندوق امداد و توسعه فلسطینیان که در بریتانیا مستقر است، تهدیدی جدی تلقی می‌کند و آنها را با گروههای تروریستی خطرناک مانند الشباب در دسته اول قرار میدهد.
جیلیان یورک، مدیر بخش آزادی بیان در بنیاد مرزهای الکترونیکی که اسناد منتشرشده را نیز بررسی کرده، معتقد است: «وقتی یک پلتفرم بزرگ و جهانی سیاست‌های خود را با آمریکایی که سال‌ها بر اکثر نقاط جهان به ویژه مسلمانان هژمونی اعمال کرده است، هماهنگ می‌کند، صرفاً تفاوت قدرت میان گروه‌ها و سازمان‌ها را بازسازی می‌کند و جمعیت آسیب‌پذیر را از بین می‌برد».
فهرست سیاه حتی شامل مدسر رشید پارای سرباز ۱۴ ساله کشمیری، بیش از ۲۰۰ اجرای موسیقی، شبکه‌های تلویزیونی، استودیوی توسعه‌دهنده بازی‌های ویدئویی، خطوط هوایی، دانشگاه علوم پزشکی ایران که بر روی واکسن کووید-۱۹ کار می‌کند و بسیاری از شخصیت‌های تاریخی مانند جوزف گوبلز و بنیتو موسولینی که فوت کرده‌اند، می‌شود. مطالب داخلی به مدیران در فرآیند سانسور هرگونه اظهارنظر و صحبت درباره افراد و گروه‌هایی که در لیست سیاه هستند، کمک می‌کند.
مارتا دارک، مدیر فاکس گلاو گفت: «کاربران می‌توانند در مطالب داخلی در مورد سازمان‌هایی که جزء دسته اول قرار دارند، نظرات مثبتی داشته باشند؛ اما از اقداماتی که باعث مشروعیت بخشیدن به آنها می‌شود، به شدت جلوگیری خواهد شد».
پاتل معتقد است که قوانین و سیاست در نظر گرفته شده، بحث‌های سیاسی، آزادی بیان و جهان اسلام را که اکثراً در لیست سیاه قرار دارند، به خطر خواهند انداخت.
فیسبوک، در خدمت منافع آمریکاست
به گفته یورک، فیسبوک سیاستی که دنبال می‌کند، فقط برای رسیدن به هدف و منافع آمریکا باشد. از نظر فیسبوک، خشونت‌گرایان کسانی هستند که دست به اقدامات غیرانسانی مانند اعمال خشونت‌های خیابانی علیه غیر نظامیان یا مجریان قانون، آتش‌زدن، غارت و تخریب اموال خصوصی یا عمومی می‌زنند. همانطور که گفته شد، این سیاست به فیسبوک اجازه میدهد تا سازمان‌های خبری را هر کجا که صلاح دید سانسور کند و اخباری را که صلاح می‌داند منتشر کند. براساس تمجیدی که از این شبکه اجتماعی برای کمک به «بهار عربی» شد، نکته قابل‌توجه اینجاست که معترضان مصری که در سال ۲۰۱۱ میدان تحریر قاهره را تصرف کردند، طبق قوانین سال ۲۰۲۱، یک «جنبش اجتماعی-نظامی خطرناک» تلقی شده‌اند.
اجرای قوانین و سیاست‌ها برای این شبکه اجتماعی که ادعا می‌کند حامی آزادی بیان است، نتایج غیر قابل‌قبولی به همراه دارد. در ماه ژوئیه، رینا خالک، تحلیلگر لبنانی_آمریکایی، عکسی از بیلبورد سردار قاسم سلیمانی و ابومهدی المهندس معاون حشد الشعبی که در ۱۳ دی ۱۳۹۸ به دست جنایتکاران آمریکایی ترور شدند، در اینستاگرام خود منتشر کرد و بلافاصله پست او پس از بارگذاری به علت نقض قوانین تحت عنوان «خشونت یا سازمان‌های تروریستی خطرناک» حذف شد.
خالد در ایمیلی به اینترسپت گفت: «هدف من از ارسال عکس این بود که اطرافم را نشان دهم و این واقعیت که بیلبورد در فرودگاهی که آنها ترور شدند به طور برجسته نمایش داده می‌شود، بیانگر ادای احترام مقامات عراقی است».
فیسبوک در حال حاضر خود را در موقعیتی می‌بیند که نه تنها رهبران سیاسی را سانسور می‌کند، بلکه محدودیت‌های جدی برای بحث در مورد آنها ایجاد کرده است. در ماه مه، پست‌های فلسطینیانی که سعی داشتند جنایات رژیم غاصب صهیونیستی را در مسجد الاقصی به تصویر بکشند، حذف کرد. در ماه گذشته نیز حساب کاربری یک فرد مصری را به علت انتشار مقاله‌ای درباره گردان‌های عزالدین قسام شاخه نظامی حماس، مسدود کرد. با توجه به اتفاقات اخیر در سراسر جهان متوجه می‌شویم که فیسبوک در موقعیتی قرار دارد که تنها از سیاست‌های آمریکا تبعیت نمی‌کند و حتی فراتر نیز می‌رود. باید به این مسئله مهم نیز اشاره داشت که مارک زاکربرگ، یکی از موسسان فیسبوک و کسی که به جز مدیر بودن سِمت دیگری بر عهده نداشته است، کسی انتخاب نکرد.