به گزارش روز چهارشنبه ایرنا به نقل از روابط عمومی دانشگاه شهید شهید چمران اهواز دکتر محمدرضا سیاهپوش با بیان اینکه کشور ایران با قرارگرفتن در منطقه خشک و نیمه‌خشک در آینده به‌شدت از مقوله گرمایش جهانی متاثر خواهد بود، بیان کرد: به‌منظور مطالعه اثر گرما بر تولیدات کشاورزی کشور، پژوهشی چندساله درباره گیاه استراتژیک گندم کشت‌شده در اهواز (به‌عنوان یکی از گرم‌ترین مناطق کره زمین) انجام شده است.
نتایج پژوهش‌ها در اهواز
وی با اشاره به اجرای این پژوهش در مزرعه‌های آزمایشی گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز، ادامه داد: در این پژوهش آزمایش‌هایی بر روی ارقام تجاری گندم نان در ۲ شرایط عادی و تنش گرما انجام، و در آن میزان تولید دانه، شاخص‌های تحمل نسبت به گرما و خصوصیات کیفی آرد ارقام تجاری گندم نان در چندین سال بررسی شد و نتایج این تحقیق نشان داد تنش گرما ممکن است تا حدود ۵۰ درصد میزان تولید دانه گندم را کاهش دهد.
سیاهپوش، ادامه داد: در این پژوهش "آنالیزهای آماری چندمتغیره بر مبنای شاخص‌های تحمل به گرما" نشان داد که ارقام تجاری گندم نان تحمل متفاوتی نسبت به گرما دارند و پایداری تولیدشان در شرایط گرما متفاوت است.
عضوهیات علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران گفت: همچنین تنش گرما منجر به افزایش برخی ویژگی‌های کیفی آرد گندم می‌شود و میزان پروتیین، حجم رسوب زلنی و جذب آب آرد افزایش می‌یابد؛ اما آزمون‌ها نشان می‌دهد که بر سختی دانه تاثیر زیادی ندارد.
وی اضافه کرد:این موضوع نشان می‌دهد کیفیت آرد گندم چندان متاثر از تنش گرما نیست و حتی تا حدی ناشی از تنش گرما افزایش نیز می‌یابد.
سیاهپوش، خاطرنشان کرد: آنالیز آماری نشان می‌دهد در شرایط عادی و یا تنش گرما تفاوت‌های ژنتیکی زیادی میان ارقام تجاری گندم از نظر کیفیت آرد وجود دارد و این موضوع یکی از عوامل اصلی اختلاف کیفیت آرد استان‌های مختلف کشور است.
دانشیار گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی دانشکده ی کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهوازبیان کرد: گرمایش جهانی مقوله مهمی است که سلامت و امنیت غذایی نسل‌های آینده به‌ویژه کشورهای جهان سوم و درحال‌توسعه را تهدید می‌کند و بهبود وضعیت و شرایط زیست‌محیطی نیاز به تصمیمات جهانی برای تمامی کشورها به‌ویژه کشورهای صنعتی دنیا دارد.
وی گفت: گرمایش جهانی موجب افزایش ناگهانی میانگین دمای سطح زمین شده است، زیرا مقدار زیادی از انرژی (گرما) که از خورشید به زمین می‌رسد در جو محصور شده و به فضا بازتابش نمی‌شود.
سیاهپوش با اشاره به اینکه جو زمین در جذب گرمای خورشید مانند گلخانه عمل می‌کند، ادامه داد: سطح زمین گرمای خود را از انرژی خورشید می‌گیرد و در یک واکنش تنظیمی، زمین بخشی از این انرژی را به فضا باز می‌گرداند، در شرایط طبیعی، گازهای گلخانه‌ای جو زمین (بخارآب، دی‌اکسید کربن و سایر گازها) مقداری از انرژی خروجی را به دام می‌اندازند و گرما را تا حدودی مانند صفحه‌هاای شیشه‌ای گلخانه نگهداری می‌کند.
عضو هیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز افزود: طی میلیون‌ها سال به دلیل وجود گازهای گلخانه‌ای در جو زمین، دمای متوسط زمین به ۱۵.۶ درجه سانتیگراد معادل با ۶۰ درجه فارنهایت رسیده است. بدون تأثیر گازهای گلخانه‌ای طبیعی، دمای کره زمین بسیار پایین‌تر از دمانی کنونی بود و در چنین شرایطی زندگی به شکل امروزی امکان‌پذیر نبود اما با این‌حال افزایش بیش از حد غلظت گازهای گلخانه‌ای در اتمسفر زمین مشکلاتی را به وجود آورده است.
مهمترین عوامل گرمایش زمین
وی بیان کرد: از آغاز انقلاب صنعتی غلظت دی‌اکسید کربن در اتمسفر حدود ۳۰ درصد، اکسید نیتروژن حدود ۱۵ درصد و متان به بیش از ۲ برابر افزایش یافته است.
سیاهپوش، ادامه داد: دی‌اکسید کربن از طریق سوزاندن سوخت‌های فسیلی (زغال‌سنگ، گاز طبیعی و نفت)، زباله‌های جامد، درختان و سایر مواد بیولوژیکی و همچنین در نتیجه واکنش‌های شیمیایی خاص مانند تولید سیمان وارد جو می‌شود؛ در چرخه طبیعی گیاهان دی‌اکسید کربن را به‌عنوان بخشی از کربن بیولوژیک توسط گیاهان جذب و از اتمسفر حذف می‌کنند؛ اما غلظت بیش ازحد دی‌اکسید کربن مهمترین عامل گرمایش زمین است.
عضوهیات علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز از گاز متان به‌عنوان یکی دیگر از گازهای تشدیدکننده گرمای زمین نام برد و افزود: متان در زمان استحصال و حمل‌ونقل زغال‌سنگ، گاز طبیعی و نفت، فعالیت‌های مرتبط با دامداری و گاهی نیز کشاورزی و تجزیه زباله‌های آلی در محل‌های دفن زباله‌های جامد شهری تولید می‌شود. اکسید نیتروژن دیگر گاز تشدیدکننده گرمای زمین با انجام فعالیت‌های کشاورزی، صنعتی و سوخت‌های فسیلی و پسماندهای جامد و همچنین در هنگام تصفیه فاضلاب منتشر می‌شود.
وی با بیان اینکه گازهای فلوئوردار، گازهای گلخانه‌ای مصنوعی و قدرتمندی هستند که از انواع فرآیندهای صنعتی ساطع می‌شوند، گفت: این گازها در مقادیر کم اما با شدت زیاد منتشر می‌شود و به آنها گازهای بالقوه گرمایش جهانی گفته می‌شود.
سیاهپوش، ادامه داد: بر اساس بررسی صورت گرفته نیروگاه‌های تولید گرما و برق ۲۵ درصد، کشاورزی، جنگل‌داری و فعالیت‌های مرتبط ۲۴ درصد، فعالیت‌های صنعتی ۲۱ درصد، حمل‌ونقل ۱۴ درصد، فعالیت‌های ساختمانی و منازل ۶ درصد و دیگر فعالیت‌ها ۱۰ درصد در تولید گازهای گلخانه‌ای و گرمایش زمین مؤثر هستند.
وی گفت: "افزایش بهره‌وری انرژی"، "افزایش استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر"، "رصد، اندازه‌گیری و کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای"، "کاهش تولید زباله و افزایش بازیافت"، "تقویت بازار فناوری‌های پایدار و محصولات و خدمات برتر از نظر زیست‌محیطی"، "اصلاح ژنتیکی ارقام متحمل به گرما در محصولات مختلف کشاورزی" و... از اقداماتی هستند که می‌تواند به کاهش روند افزایشی تولید گازهای گلخانه‌ای، پایداری و ثبات محیطی و تامین امنیت غذایی منجر شود.
وی بیان کرد: اقلیم جهانی شبکه‌ای متصل به یکدیگر است و تأثیرات تغییرات آب‌وهوا در تمامی کره زمین احساس می‌شود. بالا آمدن سطح آب‌ها، ذوب‌شدن یخچال‌ها، بارش‌های سیل آسا و توفان‌های بسیار شدید، موج گرما و خشکسالی، تغییرات شدید و سریع اکوسیستم‌ها، به‌خطرافتادن سلامت انسان از طریق تغییر در عوامل بیماری‌زا و کاهش امنیت غذایی از عواقب گرمایش جهانی است.
سیاهپوش، بارزترین تاثیر افزایش دما و گرمایش زمین را در حوزه کشاورزی دانست و گفت: این تاثیرات در کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه گرمسیری متفاوت است. بهره‌وری تولید محصولات کشاورزی در صورت افزایش دما کاهش می‌یابد. به‌عنوان‌مثال بهره‌وری برنج، غذای اصلی بیش از یک‌سوم جمعیت جهان، با هر یک درجه سانتیگراد افزایش دما، ۱۰ درصد کاهش می‌یابد.
عضو هیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز با اشاره به اینکه بر اساس مطالعات صورت گرفته تولید برنج جهان تا سال ۲۰۵۰ ممکن است تا ۲۵ درصد کاهش یابد، توضیح داد: پیش‌بینی می‌شود تا این سال سه میلیارد نفر به جمعیت جهان افزوده شود؛ بنابراین میزان تولیدات کشاورزی کشورهای در حال توسعه باید بیش از ۲ برابر شود تا بتوان برای آیندگان رژیم غذایی مشابه رژیم کنونی را تامین کرد و این در حالی است که به دلیل گرمایش جهانی، تولیدات کشاورزی به‌شدت کاهش خواهد یافت.