به گزارش ایرنا، قزوین با حدود یک درصد از خاک میهن اسلامی و با جمعیت حدود ۱.۵ میلیون نفر در فاصله ۱۴۰ کیلومتر غرب پایتخت واقع شده و در گذشته نیز از آن به استانی سبز با تولید فراورده های کشاورزی متنوع یاد شده است.
این استان اما رفته رفته با تنش های آبی ایجاد شده طی دهه های گذشته با مباحث چالش برانگیزتری چون فرونشست و رانش زمین روبه رو شد و وقوع حوادثی چون زلزله، سیل و حتی آتش سوزی در سال های گذشته خسارت های جبران ناپذیری را به ساکنان این استان وارد آورده است.
براساس تحقیقات صورت گرفته از ۴۳ حادثه غیرمترقبه شناخته شده در سطح جهان، کشور ما تاکنون ۳۲ مورد آن را تجربه کرده و زمینه وقوع ۲۶ مورد آن نیز در استان قزوین ثبت شده که مهمترین آنها خشکسالی، زلزله، سیل، فرونشست، سوانح جاده ای، رانش زمین، آتش سوزی مراتع و آفات موجود در حوزه کشاورزی و دامی بوده است.
این در حالی است که بحث پیشگیری و مقابله با چنین حوادث غیرمترقبه همواره مورد تاکید مسوولان عالی کشور و همچنین دستگاه های اجرایی این استان بوده که پرداختن به آن در قالب برگزاری کمیته ها و نشست های تخصصی و در نهایت صدور مصوبات مربوط به آن همواره حایز اهمیت بوده است.
یکی از راه های کاهش اینگونه حوادث در کنار موضوعاتی چون آموزش، بدون تردید افزایش سطح توانمندی و توسعه دستگاه های متولی در این حوزه از جمله مدیریت بحران و بخش های خدماتی مختلف چون هلال احمر است.
به منظور بررسی آخرین وضعیت وقوع حوادث غیرمترقبه و میزان خسارت آنها و همچنین راهکارهای مقابله با این پدیده خبرگزاری جمهوری اسلامی مرکز قزوین میزگردی را با حضور قدرت الله مهدیخانی، مدیرکل مدیریت بحران استان، اصغر گونجی مدیرکل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی و حسن آصفی مدیرعامل جمعیت هلال احمر استان قزوین برگزار کرده که مشروح آن به شرح زیر است.
میانگین خسارت حوادث ناشی از حوادث غیرمترقبه در استان قزوین سالانه حدود ۲ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان است
مدیرکل مدیریت بحران استان قزوین در این رابطه اظهار داشت: قزوین طی دهه های گذشته همواره مورد تهدید حوادث بی شماری بوده که اگر بخواهیم به ترتیب آنها را دسته بندی کنیم سیل، سرمازدگی، زلزله، آتش سوزی در واحدهای صنعتی، فرونشست و رانش مهمترین آنها هستند که همواره منطقه را مورد تهدید قرار داده اند.
قدرت الله مهدیخانی با بیان اینکه به طور متوسط اینگونه بلایا و حوادث سالانه حدود ۲ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان به استان خسارت وارد می کند، تصریح کرد: با توجه به شیوع ویروس کرونا، تعداد حوادث غیرمترقبه ثبت شده در قزوین به عدد ۲۶ رسیده که بیشترین خسارت ها نیز تاکنون مربوط به حوزه کشاوری بوده و در عین حال نیز در موضوع فرونشست نیز جزو ۶ استان کشور به شمار می رود.
وی ادامه داد: این در حالی است که در بخش رانش زمین نیز شاهد اتفاقاتی در منطقه رودبار الموت هستیم که در این رابطه ارتباط نزدیکی با بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، به عنوان متولی امور روستایی نیز داریم و تاکنون ۱۳ روستای منطقه با این موضوع درگیر هستند.
پیشگیری، موضوع اصلی در هر بحران
مهدیخانی، مهمترین موضوع در حوزه بحران را بحث پیشگیری دانست و گفت: این مساله یکی از مراحل چهارگانه مدیریت بحران را تشکیل می دهد تا جایی که پرداختن به این موضوع و اقدامات صورت گرفته در آن می تواند تا حد زیادی در کاهش تلفات و خسارت ها موثر باشد.
وی اضافه کرد: متاسفانه موضوع پیشگیری یکی از مسایل مغفول مانده در حوزه بحران است تا جایی که علاوه بر دستگاه های متولی و اجرایی، از سوی مردم نیز این مساله مورد توجه چندانی قرار نگرفته در حالی که اگر در این بخش کارها به درستی انجام شود در زمان وقوع حادثه نباید زیاد نگران باشیم و این در حالی است که ما به مولفه یاد شده توجهی نداریم تا جایی که بیشتر اوقات منتظریم اتفاقی صورت بگیرد تا دستگاه ها ورود پیدا کرده و وظایف خود را انجام دهند.
این مسوول حوزه بحران افزود: به عنوان مثال، یکی از موضوعات مهم استان، بحران فرونشست ۲ تا ۱۷ سانتی متری دشت قزوین است تا جایی که براساس گزارش نقشه برداری کشور ۵۰ درصد این دشت با این پدیده روبه رو شده و این مساله نیز به خاطر بی توجهی های صورت گرفته در گذشته از سوی دستگاه های اجرایی و مردم بوده است.
به گفته وی، بعد از زلزله سال ۴۱ بویین زهرا و به علت برداشت های بی رویه صورت گرفته از منابع آبهای زیرزمینی منطقه علاوه بر فروچاله در جنگل های فتح آباد، میانگین افت آب در چاه های آب تا ۶۰ متر و در برخی نقاط حتی به ۲۰۰ متر نیز رسیده است.
۱۵۵ منطقه برای اسکان اضطراری شهرستان های استان
مهدیخانی با بیان اینکه برای اسکان اضطراری در شهر قزوین طی ۲ سال گذشته شهرداری مطالعات لازم را در این شهر به انجام رسانده و مکان های خاص را نیز در نظر گرفته، تصریح کرد: برای پنج شهرستان دیگر استان قزوین نیز براساس اعتبارات تامین شده و قراردادی که با یک شرکت دانش بنیان صورت گرفت، ۱۵۵ نقطه در نظر گرفته شد تا در صورت بروز هرگونه حادثه، اسکان اضطراری شهروندان در آنها صورت گیرد.
راهکارهای مهم حوزه پیشگیری در زمان وقوع حادثه
مدیرکل مدیریت بحران استان قزوین با اشاره به راهکارهای اساسی برای پیشگیری از وقوع حوادث غیرمترقبه، خاطرنشان کرد: به عنوان مثال در بخش سرمازدگی که خسارت ها به صورت مالی است باید در گام نخست تغییرات الگوی کشت را مورد توجه قرار داد یا اینکه در بخش سیل، با وجود بازدیدهای میدانی صورت گرفته از رودخانه های سطح استان از سال ۹۸ به بعد، با وجود طول ۲۷۰۰ کیلومتری آنها، ۲۲۴ نقطه حادثه خیز شناسایی شده تا در زمان وقوع حادثه در مکان های یاد شده استقرارهای لازم صورت گیرد.
وی اضافه کرد: در حوزه رانش زمین نیز سال گذشته پیگیری های لازم از سوی کارشناسان پژوهشکده سوانح طبیعی جهت شناسایی مناطق درگیر این موضوع به انجام رسید و در بخش فرونشست نیز نتایج ارایه شده از سوی سازمان نقشه برداری کشور در اختیار این مدیریت قرار داده شده است.
مهدیخانی ادامه داد: در حوزه زلزله نیز تاکنون توانسته ایم تعداد شتاب نگارهای موجود در استان را به ۳۲ دستگاه و لرزه نگارها را نیز به پنج دستگاه افزایش دهیم.
این مسوول حوزه بحران خاطرنشان کرد: بدون تردید پذیرفته ایم که در کشور و استانی زندگی می کنیم که حادثه خیز است تا جایی که به عنوان مثال در بحران کرونا طی ۲ سال گذشته قبول کرده ایم که صبح ها وقتی از منزل خارج می شویم، ضمن استفاده از ماسک، فاصله گذاری های اجتماعی را رعایت کنیم.
وی با اشاره به اینکه در حوزه آموزش طی سال های گذشته اقدامات خوبی در این زمینه به شهروندان قزوینی ارایه شده است، اظهار داشت: اعتقاد داریم اولین امدادگر در زمان وقوع حادثه بازماندگان حادثه دیده هستند و به همین لحاظ مردم در این زمینه باید همواره مطالبه گر از دستگاه های متولی باشند.
برای کاهش تلفات نیازمند مقاوم سازی در ساخت و سازهای روستایی هستیم
مدیرکل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان قزوین در این رابطه اظهار داشت: در حوزه بحران همواره با سه مولفه، یعنی پیشگیری قبل از بحران، اقدامات لازم هنگام بحران و بعد از بحران روبه رو هستیم.
اصغر گونجی با بیان اینکه برای پیشگیری از بحران ابتدا باید مطالعات و بررسی های لازم در خصوص منازل روستایی را از قبل داشته باشیم، افزود: اینکه هر روستا با وجود خطرپذیری که دارد، چه خطری آن را تهدید و چه آسیب هایی ممکن است به آن برسد مهم بوده تا بر مبنای آن بتوان تامین اعتبار کرده و برای پیشگیری و ایمن سازی هم نیازمند انجام مطالعات ابتدایی هستیم.
شناسایی ۱۸۴ روستای در معرض خطر
این مسوول اضافه کرد: در بازدید کارشناسان این نهاد طی سال های ۹۸ و ۹۹ از ۸۴۴ روستای دارای سکنه استان، ۱۸۴ روستای در معرض خطر شناسایی شد که نیاز به بهسازی دارند و از این میان ۳۳ روستای با خطر رانش روبه رو بودند که از این میان ۹ روستا با چالش اساسی مواجه هستند و نیازمند رسیدگی فوری می باشند.
گونجی یادآور شد: در حوزه مسکن روستایی از ۹۴ هزار واحد مسکن روستایی موجود در سطح استان، ۵۳ هزار و ۵۰۰ واحد، یعنی حدود ۵۴ درصد آن مقاوم سازی شده و در برابر حوادث به وقوع پیوسته نیز مقاومت لازم را داشته تا جایی که در زلزله ۵.۴ ریشتر در مقیاس سال ۹۸ شهرستان آوج هیچ حادثه خاصی صورت نگرفت و دلیل آن نیز بهسازی های صورت گرفته در منازل روستایی بود.
تا ۱۰ سال آینده تمامی منازل روستایی قزوین مقاوم سازی می شوند
وی با بیان اینکه براساس برنامه ریزی انجام شده جهت بهسازی و مقاوم سازی واحدهای روستایی استان تا ۱۰ سال آینده حتی یک واحد مسکونی روستایی فرسوده نباید داشته باشیم، گفت: با توجه به سهمیه سالانه برای مقاوم سازی منازل روستایی که چهار هزار واحد است، تا سال ۱۴۱۰ مشکل مقاوم سازی در روستاهای استان مرتفع خواهد شد.
به گفته مدیرکل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان قزوین، ساخت و ساز در روستاها به صورت مهندسی بوده و ۳۰ دفتر فنی و مهندسی و ۱۶۰ ناظر فنی نیز وظیفه نظارت بر ساخت این واحدها را برعهده دارند و در عین حال نیز درصدد افزایش تعداد دفاتر و ناظران هستیم.
در حوزه جا به جایی روستاهایی که با خطر رانش روبه رو هستند، مشکل داریم
گونجی ، مقاوم سازی بناهای مسکونی را در کاهش حوادث غیرمترقبه بسیار موثر دانست و گفت: حوزه ساخت و ساز در روستاها برای این نهاد به عنوان متولی امور روستایی بسیار مهم بوده تا جایی که با تخصیص اعتبارات لازم و تشویق روستاییان به انجام این امر، طی پنج سال گذشته اقدامات خوبی در سطح استان صورت گرفته است.
وی، رانش زمین را یکی از مشکلات موجود در این استان دانست و افزود: با توجه به کمبود زمین، برخی روستاها مانند خوبکوه با این مساله روبه رو بوده و برخی روستاها مانند توان، اوانک و سفید آب نیازمند ایمن سازی می باشند.
آموزش، مهمترین اولویت در امر پیشگیری است
مدیرعامل جمعیت هلال احمر قزوین در این رابطه گفت: با توجه به اینکه دستگاه های خدمات رسان مانند جمعیت هلال احمر در زمان وقوع بحران زیرمجموعه مدیریت بحران اقدام به ارایه خدمات می کنند، یکی از وظایف مهم ما در حوزه پیشگیری، آموزش است.
حسن آصفی ادامه داد: اجرای طرح خادم با عنوان خانواده آماده در برابر حوادث و بحران ها، از سوی این جمعیت در حال انجام بوده چرا که معتقدیم برای هر حادثه ابتدا باید پیشگیری کرد و مهمترین رکن در راستای این کار، آموزش است و اگر به درستی بتوان آن را اجرا کرد به طور قطع آمار تلفات و حتی خسارت ها نیز کاهش می یابد.
به گفته وی، تاسیس و ایجاد خانه های هلال در ۹۰ روستا و نواحی کم برخوردار استان قزوین از سوی این جمعیت با هدف ارایه آموزش در نواحی یاد شده از جمله اقدامات صورت گرفته است.
این مسوول با اشاره به ارایه آموزش حوادث غیرمترقبه از سوی موسسه علمی کاربردی هلال و معاونت آموزشی جمعیت هلال احمر، خاطرنشان کرد: آموزش های ارایه شده از سوی مراکز یاد شده به صورت عمومی و تخصصی هستند که در بخش عمومی به عنوان مثال اگر فردی در هر حادثه ای قلبش دچار مشکل شد با انجام یک سی پی آر ساده توسط فرد آموزش دیده می توان عملیات احیای قلب را در مدت سه تا پنج دقیقه به انجام رساند در حالی که گاهی اوقات امکان حضور نیروهای امدادی در این فاصله وجود ندارد.
ارایه آموزش در زمان کرونا نیز ادامه یافت
آصفی با اشاره به اینکه به طور قطع شیوع ویروس کرونا در طول ۲ سال گذشته آموزش های ما را نیز تحت شعاع خود قرار داد، افزود: با وجود این مساله همه شرایط را طوری قرار دادیم تا با شرایط موجود آموزش های خود را طوری نوسازی کنیم تا بتوانیم با همین شرایط ادامه دهیم و به همین منظور بیشتر آموزش ها از طریق فضای مجازی ادامه پیدا کرده و در حال جریان است و در جاهایی که امکان برگزاری آموزش به صورت حضوری نیز بوده، نسبت به انجام آن نیز اقدام شد.
وی اضافه کرد: حتی برای نوسازی و مقاوم سازی اماکن روستایی در برابر حوادث غیرمترقبه و طبیعی هم می توان از طریق ارایه آموزش های لازم اقدام به عمل آورد و همچنین باید خود مردم به دنبال آن باشند تا در مکانی امن و ایمن زندگی کنند تا هنگام وقوع حادثه کمتر آسیب ببینند.
این مسوول تصریح کرد: متاسفانه هنگام وقوع حوادث، همه کارها از دولت خواسته می شود اما اگر آموزش های لازم داده شود آن وقت می توان انتظار داشت بسیاری از کارها در این گونه مواقع توسط مردم انجام شود.
تفاهم نامه های جمعیت هلال احمر قزوین در حوزه آموزش با بسیاری از دستگاه ها صورت گرفته است
آصفی یادآور شد: برهمین اساس، تفاهم نامه های بسیاری با سازمان ها از جمله نیروهای مسلح از ارتش، سپاه و نیروی انتظامی منعقد شده و براساس آن به سربازانی که دوره سربازی را فرا می گیرند آموزش کمک های اولیه و امداد و نجات داده می شود و در همه مدارس استان نیز خانه های هلال راه اندازی شده تا تمامی دانش آموزان و معلمان آموزش مربوط به حوادث غیرمترقبه را فرا بگیرند.
به گفته وی، در دانشگاه های استان کانون دانشجویی فعال داریم و به ادارات دولتی آموزش های عمومی رایگان ارایه می کنند و در حوزه جوانان نیز ۴۰ هزار عضو داریم که همگی کمک های اولیه را فرا گرفته تا در حوزه امداد و نجات در تیم های عملیاتی ما ورود پیدا کنند.
حضور تیم های خاص در حوادث جاده ای استان
این مسوول خاطرنشان کرد: ۲۵ پایگاه ثابت و یک پایگاه هوایی برای حوادث جاده ای جهت امداد رسانی به مردم وجود دارد و با توجه به اینکه تیم های ما در این حوزه خاص می باشند، برای هر پایگاه سه تیم به صورت نوبتی فعالیت دارند و در عین حال نیز سه تیم واکنش سریع و ۲ تیم واکنش سریع توانا داریم که اگر حادثه بزرگتر از حدی باشد که یک پایگاه نتواند آن را پوشش دهد، برای کمک به آن مکان اعزام می شوند.
آصفی با بیان اینکه در حال حاضر زمان حضور تیم های امدادی برای حوادث جاده ای در کشور هفت دقیقه می باشد، گفت: این زمان در استان قزوین از هفت دقیقه و ۴۰ ثانیه به ۶ دقیقه و ۲۸ ثانیه رسیده که اتفاق خوبی است، هرچند با میانگین جهانی فاصله داریم اما اگر بتوانیم این زمان را به کمتر از پنج دقیقه برسانیم به طور قطع آمار تلفات جاده ای را می توان بسیار کاهش داد.
آموزش و هماهنگی بین دستگاهی در کاهش حوادث غیرمترقبه موثر است
مدیرعامل جمعیت هلال احمر قزوین آموزش و هماهنگی بین دستگاهی را در کاهش حوادث طبیعی و غیرمترقبه موثر دانست و گفت: مهمترین اقدام برای پیشگیری از حوادث غیرمترقبه ارایه آموزش های عمومی و سپس تخصصی برای شهروندان و نیروهای هلال احمر است.
به گفته وی، هماهنگی بین دستگاهی نیز از ضرورت های لازم برای امر پیشگیری از حوادث است که با کمک مدیریت بحران و برگزاری کارگروه های امداد و نجات به صورت ماهانه صورت می پذیرد.
وی با اشاره به هماهنگی با استان های معین، برای اینکه بتوان تیم های عملیاتی آنها را هنگام وقوع حادثه به منطقه هدایت کرد،افزود: آنان باید از قبل آشنایی های لازم را با منطقه داشته باشند تا بتوانند مدت زمان رسیدن خود به مناطق آسیب دیده را به حداقل ممکن کاهش دهند.
مدیرعامل جمعیت هلال احمر استان قزوین گفت: حادثه اگر تبدیل به بحران می شود به خاطر ناآگاهی و کم اطلاعی خود ما است و اینکه از قبل ظرفیت سازی لازم انجام نشده و به همین جهت باید آموزش های لازم ارایه شود، هر چند طی سال های گذشته برای رفع کمبود امکانات نیز تلاش هایی صورت گرفته اما هنوز نیازمند تامین چنین موضوعاتی در سطح استان هستیم .