روزنامه ایران ۲۰ دی از اهمیت تعاملات اقتصادی دو کشور ایران و افغانستان گزارش می‌دهد: معنای دولت فراگیر این است که همه اقوام و گروه‌های سیاسی در آن دولت احساس نقش کنند و این دولت هم بتواند نمایندگی از همه ملت افغانستان داشته باشد و این موضوع می‌تواند آینده افغانستان را رقم بزند.» این موضع رسمی جمهوری اسلامی ایران در مورد مسائل افغانستان است که توسط رئیس جمهور کشورمان آیت‌الله سیدابراهیم رئیسی عنوان شده بود.
تشکیل «دولت فراگیر» همواره به عنوان خواست ملت افغانستان و همسایگان این کشور مورد مطالبه قرار گرفته و دولت سیزدهم درخصوص همین موضوع دیپلماسی فعالی را به نمایش گذاشته است. این مسأله را می‌توان در میزبانی دومین نشست وزرای امور خارجه همسایگان افغانستان که پنجم آبان ماه برگزار شد یا انتخاب حسن کاظمی قمی به عنوان نماینده ویژه رئیس جمهور در امور افغانستان در هفته‌های اول شروع به کار دولت جدید کشورمان مشاهده کرد.
از آن جهت که افغانستان در دوران ۲۰ ساله اشغال توسط امریکایی‌ها بشدت عقب نگه داشته شد، مردم این کشور در سختی فراوان قرار دارند. به عنوان نمونه امریکایی‌ها اعلام کرده‌اند که روزانه حدود ۳۰۰ میلیون دلار در افغانستان هزینه کرده‌اند. اما این هزینه خرج فعالیت‌های تروریستی و ویرانگری این کشور شده است، تا جایی که افغانستان در حوزه انرژی که یکی از زیرساخت‌های هر اقتصادی است، وضعیت فاجعه‌باری دارد.
افغانستان اکنون تنها ۳۰۰ مگاوات تولید برق دارد. این کشور سالانه ۲۸۰ میلیون دلار برای خرید برق از کشورهای همسایه هزینه می‌کند اما با این وجود حدود ۶۵ درصد مردم افغانستان به برق دسترسی ندارند. آنگونه که چند هفته قبل حکمت‌الله نورزی، سخنگوی شرکت دولتی برق افغانستان (برشنا) اعلام کرده، همکاری‌های تهران و کابل رو به فزونی نهاده است. وی گفته: «بر اساس توافقنامه‌ای که میان افغانستان و جمهوری اسلامی ایران امضا شده است، صد مگاوات برق از ایران وارد می‌شود و این میزان برق برای تأمین انرژی مورد نیاز استان‌های حوزه غرب افغانستان به مصرف می‌رسد.»
این وضعیت لزوم همکاری بیشتر کشورهای همسایه برای عبور ملت افغانستان از این دوران بخصوص در فصل زمستان را مضاعف کرده است. با توجه به این مسأله که امریکایی‌ها تلاش دارند تا افغانستان را به منبع صادرکننده گروه‌های تروریستی و منشأ ناامنی تبدیل کنند و از این طریق کشورهای دیگر بخصوص ایران و چین را به باتلاق جنگ و درگیری بکشانند ارتباط با دولت موقت در افغانستان ضرورت جدی‌تری می‌یابد. همکاری‌های ایران و افغانستان می‌تواند منجر به مقابله با زمینه‌های افراطی‌گری در این کشور و سوء استفاده کشورهای غربی و بیگانه از این وضعیت در منطقه شود.
این مهم را در سفر نماینده ویژه رئیس جمهور به این کشور در هفته‌های اخیر و همچنین دیدارهای حاشیه‌ای مقامات کشورمان همچون وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران با وزیر خارجه هیأت سرپرستی افغانستان در حاشیه اجلاس همکاری اسلامی در اسلام آباد نیز می توان مشاهده کرد. اکنون دو کشور تلاش دارند تا منافع اقتصادی و تجاری جدیدی را برای این کار تعریف کنند. همکاری‌های بانکی، بازارچه‌های مرزی، معدن، تجارت و همکاری‌های ورزشی از جمله این مباحث است.
سفر «امیرخان متقی» به تهران
در همین راستا شنبه ۱۸ دی‌ماه وزیر خارجه دولت موقت طالبان به‌منظور گفت‌وگو با مقامات جمهوری اسلامی ایران درباره مسائل مختلف، وارد تهران شد. همزمان با این سفر اعلام شد که قرار است این هیأت با مقام‌های ایرانی درباره همکاری‌ها میان دو کشور و مسائل اقتصادی گفت‌وگو کند. عبدالقهار بلخی سخنگوی وزارت خارجه طالبان در توئیتی نوشت که امیرخان متقی در این سفر با مقامات ایرانی درباره مسائل سیاسی، اقتصادی، ترانزیتی و مهاجران افغان در جمهوری اسلامی ایران بحث و تبادل نظر خواهد کرد.
برخی رسانه‌ها با انتشار عکس ورود هیأت طالبان در فرودگاه مهرآباد و استقبال از آن، به نقل از منابع نامعلوم ادعا کردند که دولت ایران سفارت افغانستان در تهران را تحویل طالبان می‌دهد. اما سخنگوی وزارت امورخارجه کشورمان با رد اینگونه مطالب مطرح شده درخصوص فعالیت‌های آینده سفارت افغانستان در تهران به این موضوع واکنش نشان داد.
وی اظهار داشت: «فعالیت‌های دیپلماتیک سفارت افغانستان در تهران همانند تمامی سفارتخانه‌های خارجی در چارچوب اصول و قواعد تعریف شده در خصوص روابط دیپلماتیک قرار دارد.» سعید خطیب زاده، سخنگوی وزارت امورخارجه با رد برخی مطالب مطرح شده درخصوص فعالیت‌های آینده سفارت افغانستان در تهران، اظهار داشت: «فعالیت‌های دیپلماتیک سفارت افغانستان در تهران همانند تمامی سفارتخانه‌های خارجی در چارچوب اصول و قواعد تعریف شده کنوانسیون ۱۹۶۱ وین درخصوص روابط دیپلماتیک قرار دارد و هیچ گونه تغییر و تحولی خارج از آن ممکن نیست.»
توضیحات وزارت خارجه درباره این سفر
حواشی این اتفاق باعث شد روز گذشته ۱۹ دی‌ماه روابط عمومی وزارت امور خارجه اطلاعات تکمیلی را برای رفع شائبه‌ها اعلام کند. بر اساس اعلام این وزارتخانه سرپرست وزارت امور خارجه افغانستان در رأس یک هیأت اقتصادی و سیاسی وارد تهران شده و سرپرستان وزارتخانه‌های اقتصاد و صنعت، تجارت افغانستان و معاونان چندین وزارتخانه اقتصادی جهت مذاکره درخصوص همکاری‌های اقتصادی بین دو کشور به تهران سفر کرده‌اند.
در جریان این سفر قرار است در موضوعات مختلف اقتصادی و تجاری چون همکاری‌های بانکی، بازارچه‌های مرزی، معدن، تجارت و همکاری‌های ورزشی توافقاتی حاصل شود. روابط عمومی وزارت خارجه تأکید کرد: «جمهوری اسلامی ایران همواره بر ضرورت حفظ روابط اقتصادی و تجاری دو کشور در راستای منافع مردم کشور همسایه خصوصاً در شرایط کنونی تأکید دارد.»
اهمیت مسأله افغانستان باعث شده تا موضوع این کشور همواره یکی از موضوعات مهم در گفت‌وگوهای مقامات ایران با کشورهای همسایه باشد. در آخرین نمونه نیز وزیر امور خارجه در گفت‌وگوی تلفنی باهمتای هندی از همکاری جمهوری اسلامی ایران برای انتقال کمک‌های بشردوستانه هند در قالب گندم، دارو و واکسن کرونا به افغانستان خبر داد.
امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در تماس تلفنی اخیر با «سوبرامانیام جایشانکار» وزیر امور خارجه هند درباره افغانستان نیز بر ضرورت تشکیل دولت فراگیر در این کشور تأکید کرد.
همه این موارد نشان می‌دهد که ایران با نگاه به مسأله مهم و راهبردی «تشکیل دولت فراگیر در کابل»، همکاری با هیأت سرپرستی این کشور را برای کاهش مشکلات مردم افغانستان و تقویت روابط اقتصادی دو کشور در راستای توسعه دیپلماسی اقتصادی و تقویت روابط تجاری به طور جدی در دستور کار دارد. همچنین دولت سیزدهم تلاش دارد تا با عمق بخشی به روابط با افغانستان مانع از دخالت‌ها و توطئه‌های دشمنان افغانستان شود و در سایه همکاری با دیگر همسایگان، پروژه بی ثبات سازی منطقه توسط امریکایی‌ها را خنثی کند.