در ادامه گزارش ۲۱ دی روزنامه فرهیختگان آمده است: آنچه آمارها نشان می‌دهد سنگینی به‌نفع افزایش سالن در شهر تهران است و ظرفیت سالن‌های سینما در ۱۷ استان کشور تغییر نداشته است. در ۶ استان، یک سالن نمایش، در یک استان دو سالن نمایش، در یک استان، سه سالن نمایش، در دو استان پنج سالن و در سه استان بیش از ۱۰ سالن اضافه شده است.
در روزگاری که شاید خیلی هم دور نبود، همراه با فامیل همگی یک فیلم را انتخاب می‌کردیم و به سینما می‌رفتیم انگار از این اتفاق سال‌ها گذشته است و خیلی از آن فضا دور شده‌ایم. از روزگاری که تفریح مردم انتخاب فیلم و رفتن به سینما بود و چقدر برایشان مهم بود که حتما بخشی از تفریحات، فرهنگی در ماه داشته باشند. اما در این روزها گفتن از اینکه مردم باید سینما بروند، کتاب بخوانند، تئاتر ببینند شاید کمی خنده‌دار باشد، آنقدر هزینه‌های زندگی زیاد شده است که دیگر مردم نمی‌توانند این مدل هزینه را برای خانواده خود داشته باشند. اما باز هم ما در این گزارش خانواده چهارنفره‌ای را در نظر گرفته‌ایم و برایشان این پیش‌فرض را داشتیم که حداقل هزینه فرهنگی که می‌توانند در سبد خانوار خود داشته باشند، چقدر است؟
هزینه‌های یک خانواده در ماه
برای اینکه این گزارش را شروع کنیم اول سراغ این رفتیم که متوسط هزینه ماهانه یک خانواده برای زندگی در تهران و شهرستان چقدر است، مطمئنا تا چندسال پیش هزینه زندگی کمتر بود و می‌شد کمی آن را مدیریت کرد اما به‌دلیل مشکلات شدید اقتصادی، پرداخت هزینه‌ها دیگر از عهده یک نفر خارج است و به‌نظر می‌رسد باید همه اعضای خانواده او را در این کار همراهی کنند.
با توجه به آماری که مرکز آمار ایران منتشر کرده است، میانگین هزینه‌کرد ماهانه خانوارهای شهری در سال ۱۳۹۹ حدود پنج‌میلیون و ۱۷۸ هزار تومان بود و با رشد ۳۱ درصدی امسال این آمار، ماهیانه ۶ میلیون و ۷۸۳ هزار تومان است، البته در تهران با توجه به هزینه‌های بالا، این هزینه می‌تواند در ماه بین ۱۰ تا ۱۲ میلیون تومان متغیر باشد. براساس این آمار رقم درج‌شده شامل دو بخش هزینه‌های خوراکی و غیرخوراکی هستند.
۷۴ درصد از کل هزینه‌های یک‌خانواده چهارنفره به بخش غیرخوراکی اختصاص می‌یابد. جایی که در ترکیب انواع هزینه‌های سالانه خانوار شهری، سهم تفریحات، سرگرمی‌ها و خدمات فرهنگی حدود ۳ درصد است. این درحالی است که هزینه «مسکن، سوخت و روشنایی» با ۴۵ درصد بیشترین سهم را از بخش غیرخوراکی‌ها می‌برد.
این درحالی است که در سال ۱۳۹۹ مجموع درآمد ماهانه هر خانوار شهری در کشور ۶ میلیون و ۲۲۳ هزار تومان بوده که با رشد ۳۱ درصدی امسال به هشت‌میلیون و ۱۵۲ هزار تومان رسیده است. براساس آخرین آمار در تهران در این سال، درآمد ماهانه خانوار شهری ۹میلیون و ۱۵۱ هزار تومان بوده که با رشد ۳۱درصدی به ۱۱میلیون و ۹۸۸ هزار تومان می‌رسد.
حالا می‌خواهیم یک حساب سرانگشتی انجام دهیم از اینکه مبلغ پرداختی برای سبد فرهنگی یک خانواده ایرانی چقدر می‌تواند باشد. اگر همان خانواده چهارنفره تهرانی -که در ابتدا گفته شد- بخواهند در یک‌ماه، دوبار به سینما بروند، هر نفر سه کتاب بخرند، یک نمایش تئاتر ببینند و یک کنسرت موسیقی بروند، چقدر باید هزینه کنند؟ این رقم هزینه‌ها طبیعتا حدودی است. در این مجال دو برنامه برای خانواده‌ها محاسبه شده است؛ نوع الف و نوع ب، با حداقل و حداکثر استفاده از کالاهای فرهنگی.
سینما
در سال ۱۴۰۰ شاید خیلی‌ها فکر می‌کردند که با توجه به شرایط شیوع ویروس کرونا، دیگر قیمت بلیت سینما تغییری نکند اما باز هم با توجه به خواست اهالی سینما، قیمت بلیت تا ۳۰ هزار تومان افزایش یافت، البته نظر تهیه‌کنندگان سینما بر قیمت ۴۰ هزار تومان بود. اما همین قیمت هم به نسبت سال ۱۳۹۸ (در سال ۱۳۹۹ بلیت سینما تغییر قیمت نداشت) حدود ۵۰ درصد افزایش قیمت داشته‌ایم و مطمئنا در این اوضاع اقتصادی می‌تواند فشار بیشتری را به مردم وارد کند. با توجه به رده‌بندی سینماها در تهران و شهرستان ۱۵ هزار تومان برای شهرستان و ۳۰ هزار تومان برای تهران درنظر گرفته شده است. طبق اطلاعاتی که در گزارش‌های مختلف گفته‌ایم، در سال ۱۳۹۷ طبق آمارها، تعداد ۷۶ سالن نمایش و ۹۹۸۷ صندلی به مجموع گنجایش سالن‌های نمایش در کشور اضافه شده است. این افزایش ظرفیت اما در استان‌های مختلف به میزان متفاوت رخ داده است.
آنچه آمارها نشان می‌دهد سنگینی به‌نفع افزایش سالن در شهر تهران است و ظرفیت سالن‌های سینما در ۱۷ استان کشور تغییر نداشته است. در ۶ استان، یک سالن نمایش، در یک استان دو سالن نمایش، در یک استان، سه سالن نمایش، در دو استان پنج سالن و در سه استان بیش از ۱۰ سالن اضافه شده است. این درحالی است که در همین مدت در استان تهران، ۲۶ سالن نمایش به ظرفیت این شهر اضافه شده است، ضمن اینکه پرفروش‌ترین استان، تهران و کم فروش‌ترین استان کهگیلویه‌وبویراحمد است، پرتماشاگرترین استان تهران و کم تماشاگرترین باز هم کهگیلویه‌وبویراحمد است. درکنار این باید سهم فروش بلیت سینماها در تهران و شهرستان هم درنظر بگیریم که تهران حدود دوسوم یعنی حدود ۶۴ درصد و بقیه این سهم برای شهرستانی‌هاست. در تهران هم سه سالن سینما بیشترین فروش بلیت را دارند، پردیس کورش، ایران‌مال و سینما آزادی.
بعد از این توضیحات برسیم به این موضوع با این فرض که خانواده چهارنفره‌ای می‌خواهند دوبار در ماه برای دیدن فیلم به سینما بروند، اگر بلیت سینما را ۳۰ هزار تومان درنظر بگیریم هزینه آن ۲۴۰ هزار تومان است، حالا فکر کنید که این خانواده برای صرف یک وعده شام هم هزینه کند که تقریبا رقمی بین ۳۰۰ تا ۵۰۰ هزار تومان می‌شود.
باید درنظر بگیریم که اگر در تهران هر خانواده بخواهد در سه سینمایی که بیشترین مخاطب را دارند فیلم ببیند باید مثلا از مرکز شهر تا ایران‌مال -که در غربی‌ترین نقطه تهران است- برود و اگر با ماشین خودشان باشد باید هزینه بنزین را هم درنظر بگیریم و اگر با اسنپ بروند رفت‌وبرگشت اسنپ را که حدودا ۱۵۰ هزار تومان می‌شود هم حساب کنیم، یعنی یک خانواده چهارنفره برای یک سینما رفتن باید متوسط حدود ۶۰۰هزار تومان هزینه کند.
کتاب
با توجه به این وضعیت اقتصادی شاید به‌سختی بتوانیم کتاب را در سبد فرهنگی خانواده‌ها قرار دهیم اما باز هم این را درنظر می‌گیریم که اگر خانواده چهارنفره فرضی بخواهند در ماه چندکتاب برای خودشان و فرزندان‌شان خریداری کنند، طبق آخرین آماری که توسط خانه کتاب و ادبیات ایران منتشر شده هزینه متوسط برای خرید کتاب کودک و نوجوان برای هر جلد کتاب حدود ۴۰ هزار تومان و برای کتاب‌های عمومی بزرگسال حدود ۹۰ هزار تومان است. حال اگر سه کتاب برای بچه‌ها و سه کتاب برای بزرگسالان درنظر بگیریم، این خانواده حدود ۴۰۰ هزار تومان به‌صورت متوسط باید برای خرید کتاب هزینه کنند. البته ممکن است بخواهند برای بچه‌ها هزینه کتاب آموزشی هم داشته باشند، هزینه متوسط خرید هر کتاب کمک درسی و آموزشی حدود ۱۱۰ هزار تومان است.
تئاتر
بحث تئاتر را باید از سه منظر نگاه کنیم؛ تئاترهای لاکچری که در این چندسال زیاد از آنها شنیده‌ایم. هزینه بلیت این تئاترها از ۱۵۰ هزار تومان به بالاست. تئاترهای دانشجویی که قیمت بلیت کمتری دارند و از ۲۰ تا ۵۰ هزار تومان برای آنها قیمت‌گذاری می‌شوند. تئاترهای کمی بالاتر از تئاترهای دانشجویی -که حتما کارگردان یا بازیگر معروفی در آن حضور دارد- قیمت‌شان از ۵۰ هزار تومان تا ۹۰ هزار تومان قابل‌تغییر است. مدل دیگری هم از جنگ‌های شادی است که به‌سختی می‌توان آن را در بین هنرهای نمایشی قرار داد اما تعداد این مدل جنگ‌ها و کنسرت‌های خنده افزایش یافته و هزینه بلیت‌شان بین ۷۰ تا ۳۰۰ هزار تومان است، یعنی به‌طور متوسط یک خانواده چهارنفره اگر در ماه بخواهد یک تئاتر لاکچری ببینند باید ۶۰۰ هزار تومان، تئاتر دانشجویی با کمترین بلیت ۸۰ هزار تومان، تئاتر معمولی ۲۰۰ هزار تومان و اگر بخواهد کنسرت‌های خنده را با متوسط بلیت ۱۵۰ هزار تومان ببیند، حدودا ۶۰۰ هزار تومان باید هزینه کنند.
شبکه نمایش خانگی
در این چندسال یکی از سامانه‌های اینترنتی که به کمک فضای نمایشی و تصویری آمده است، پلتفرم‌های شبکه نمایش خانگی است. فیلیمو و نماوا ازجمله این پلتفرم‌های مشهوری هستند که با تبلیغات فراوان سریال‌هایشان توانسته‌اند به دل خانه‌های ایرانی راه پیدا کنند. این جنس پلتفرم‌ها این امکان را برای مخاطبان فراهم می‌کنند که با خرید اشتراک و هزینه‌های اینترنت ماهانه به گنجینه‌ای از فیلم و سریال دسترسی یابیم و شاید برای همین است که مردم از این پلتفرم‌ها بسیار استقبال کرده‌اند. حالا ببینیم اگر کسی بخواهد اشتراک ماهیانه این پلتفرم‌ها را بخرد، چقدر باید هزینه کند. فیلیمو برای اشتراک ماهانه ۹۹ هزار تومان دریافت می‌کند و البته برای کسانی که بار اول است می‌خواهند این برنامه را داشته باشند تخفیفی دارد و حدود ۴۹ هزار تومان باید پرداخت کنند. اشتراک سه‌ماهه حدودا ۲۹۷ هزار تومان و با تخفیف حدود ۱۴۷ هزار تومان و اشتراک ۶ ماهه حدودا ۳۴۸ هزار تومان است.
نماوا دیگر پلتفرمی است که در شبکه نمایش خانگی فعالیت می‌کند. اشتراک ماهانه در نماوا حدود ۹۵ هزار تومان است و با تخفیف ۷۱۲۵۰ تومان باید هزینه شود، اشتراک سه‌ماهه ۲۷۵ هزار تومان و با تخفیف حدود ۱۹۲۵۰۰ تومان است. اشتراک ۶ ماهه حدود ۳۹۵ هزار تومان است. در این بخش باید هزینه‌های اینترنت را هم درنظر بگیریم که به‌طور متوسط ماهیانه حدود ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار تومان در هر خانواده برای اینترنت هزینه می‌شود.
کنسرت
با این اوضاعی که وجود دارد تقریبا کنسرت رفتن محال به‌نظر می‌رسد اما بگذارید خیال کنیم این خانواده چهارنفره ما بخواهند در ماه یک‌بار هم به کنسرت بروند باید برای هر بلیت به‌طور متوسط بین ۲۰۰ تا ۴۰۰ هزار تومان پرداخت کنند و اگر کمترین این بلیت‌ها را هم درنظر بگیریم این خانواده چهارنفره باید حدودا ۸۰۰ هزار تومان هزینه کنند. حالا اگر کنسرتی باشد که هزینه بلیت بالاتری داشته باشد این هزینه ۸۰۰ هزار تومانی بیشتر هم خواهد شد.