به گزارش خبرنگار ایرنا، ۲۱ دی ماه روز ملی خون های نادر است، ایران به عنوان تنها کشور مسلمان در جمع ۲۳ کشور عضو مجمع بین المللی خون های نادر در جهان است و در سال های اخیر توانسته است با شناسایی افرادی که در سراسر کشور دارای گروه های خونی نادر هستند، شرایطی را ایجاد کند که با ذخایر خون های اهدایی این افراد در سردخانه های پشتیبان کننده به بیماران با گروه های خونی در صورت نیاز کمک کند.
گروه های خونی نادر
افرادی که حداقل در گروه خونی اصلی(O، A، B، AB) قرار نداشته باشند در رده بندی گروه های خونی نادر قرار می گیرند. اهداکنندگان گروه های خونی نادر به دو گروه تقسیم می شوند، گروه اول (اهداکنندگان نادر) افرادی هستند که در خون آنها چند آنتی ژن منفی وجود دارد و گروه دوم (اهداکنندگان بسیار نادر) که از افرادی تشکیل شده است که یک آنتی ژن با شیوع بالا در خون آنها منفی است، افراد دارای گروه خون‌های نادر، افرادی هستند که مشابه خون آنها فقط در هر پنج تا ۱۰ هزار نفر جمعیت جغرافیایی جامعه موجود است.
گروه های خونی نادر گاهی به صورت تصادفی در بین اهداکنندگان خون شناسایی می شوند، عده ای از افرادی که دارای گروه های خونی نادر هستند نیز در بیمارستان ها به علت بیماری، سقط جنین، عمل جراحی یا برخی حوداث که نیاز به خون دارند اما برای تامین خون به اشکال بر می خوردند، شناسایی می شوند. پس از شناسایی افراد دارای گروه خونی نادر تشکیل پرونده می شود، بعد از انجام تست های تکمیلی، این خون های اهدایی در بانک خون ذخیره تا درمواقع لازم برای بیماران و متقاضیان این گروه های خونی استفاده شود.
جمهوری اسلامی ایران از سال ۱۳۸۹ به عضویت انجمن بین المللی خون های نادر دنیا درآمده و ایران به عنوان تنها کشور اسلامی عضو این انجمن است که دارای برنامه خون های نادر است.
دشواری تهیه خون در گروه های خونی نادر و بسیار نادر
با همه اقدامات پیشگیرانه که در نظام سلامت انجام می شود و همچنین همه اقداماتی اجتماعی که برای جلو گیری ازبروز حوادث و تصادفات می شود، اما بازم هم شاهدیم که سالیانه شمار زیادی از انسان های بی گناه به کام مرگ کشیده می شوند، اما مشکل زمانی رخ می دهد که با تمام پیش بینی ها، اتفاقی می افتد که خارج از انتظار است، انسانی در بستر بیماری می افتد یا تصادفی رخ می دهد و مصدوم یا بیمار نیاز شدید به تزریق خون پیدا می کند و برای نجات جان او فقط اکسیر حیات است که نجات بخش است، اما دریک بررسی دقیق مشخص می شود که گروه خون بیمار یا مصدوم یک گروه خونی نادر یا یک گروه خونی بسیار نادر است که به راحتی در دسترس نیست و شاید تعداد بسیار اندکی از افراد یک جامعه یا حتی جهان دارای آن گروه خونی هستند و می توانند به وی خون اهدا کنند.
اینجاست که اقدامات و تدابیر خاص که از سوی انتقال خون انجام شده است، می تواند نجات بخش باشد و به کمک بیمار و کادر درمان بیاید و جان یک انسان را نجات دهد، بانک های خون نادر یا بسیار نادر برای این اهداف راه اندازی شده اند و با ذخیره و شناسایی افراد دارای این گرو ه هایی خونی آماده اند تا در صورت نیاز، سریع وارد عمل شوند و خون مورد نیاز را تهیه کنند و حتی گاهی شاید نیاز باشد که این خون نادر یا بسیار نادر از دیگر کشورها تهیه شود.
افرادی که گروه خونی آنها در بین چهار گروه اصلی خون نباشد در رده گروه های خونی نادر قرار می گیرند و شاید هم بازهم گروه خونی آنها نادرتر باشد که در رده گروه های خونی بسیار نادر قرار می گیرد و تهیه خون برای این افراد شاید گاهی غیر ممکن باشد، شاید فقط از بستگان نزدیک یا درون یک طایفه یا قبیله باشد که در بسیاری از موارد هم این افرد شناسایی نشده اند که بتوان از آنها کمک گرفت، گروه خون‌های نادر، افرادی هستند که مشابه خون آنها فقط در هر ۵تا ۱۰ هزار نفر جمعیت جغرافیایی جامعه موجود است.
ثبت اطلاعات بیش از یک‌هزار و ۴۰۰ ایرانی با گروه خونی نادر
مصطفی مقدم کارشناس مسئول خون‌های نادر سازمان انتقال خون گفت: تا کنون اطلاعات یک هزار و۴۰۰ ایرانی با گروه‌های خونی نادر در بانک اطلاعاتی سازمان انتقال خون ثبت شده است. این افراد از بین افرادی که غربالگری شده اند، شناسایی و اطلاعات آنها در بانک اطلاعاتی سازمان انتقال خون ثبت شده است.
وی تصریح کرد: درحال حاضر بیش از ۳۵۰ واحد خون نادر به صورت منجمد از این یک هزار و ۴۰۰ نفر گرفته و به صورت منجمد ذخیره سازی شده است که تا ۳۰ سال قابلیت نگهداری دارد این خون‌های نادر در تهران ذخیره سازی شده است و در صورت لزوم برای افراد نیازمند به این گروه های خونی نادر در سراسر کشور از طریق سازمان انتقال خون ارسال می شود.
مقدم ادامه داد: خدماتی که سازمان انتقال خون به به افرادی با گروه های خونی نادر و بسیار نادر می دهد، رایگان است.
وی با اشاره به اینکه در جهان تا کنون ۳۳۴ گروه خونی نادر شناسایی شده است، گفت: در دنیا حدود ۸۰ گروه خونی بسیار نادر و در ایران نیز ۱۸ گروه خونی بسیار نادر شناسایی شده است.
کارشناس مسئول خون های نادر سازمان انتقال خون گفت: میزان فراوانی گروه های خونی در یک کشور بستگی به نوع گروه خونی نادر و جمعیت هر کشور دارد به عنوان مثال گروه خونی بمبی از جمله گروه های خونی بسیار نادر شناخته شده در ایران است.
گروه خون نادر در هر ۵ هزار تا ۱۰ هزار نفر جمعیت جغرافیایی جامعه موجود است
مقدم افزود: معمولا تعریف خاص و معینی در مورد گروه های خونی نادر به طور مشترک وجود ندارد، اما افراد دارای گروه خون‌های نادر افرادی هستند که مشابه خون آنها فقط در هر ۵ هزار تا ۱۰ هزار نفر جمعیت جغرافیایی جامعه موجود است.
این متخصص ایمونو هماتولوژی گفت: همچنین افرادی که حداقل در گروه خونی اصلی (O، A، B، AB) قرار نداشته باشند در رده بندی گروه های خونی نادر قرار می گیرند.
مقدم گفت : برخی افراد با آنتی ژن های گروه خون اصلی با نام ABO آشنا هستند و برای مثال اگر گروه خون فردی A باشد بر روی سطح گلبول قرمز خون وی آنتی ژن A و اگر گروه خونی B باشد، آنتی ژن B وجود دارد، افرادی که گلبول قرمز آنها حاوی آنتی ژن های A و B باشد، گروه خونی AB و در صورتیکه هیچکدام از آنتی ژن های A و B بر روی سطح گلبول قرمز مشاهده نشود، فرد دارای گروه خونی O است.
وی ادامه داد: اما اطلاع از سایر آنتی ژن ها در بین جامعه کمتر است، زیرا این آنتی ژن ها در گروه خونی افراد کمتری در جامعه مشاهده می شود و گاهی اوقات عکس آن هم وجود دارد یعنی خون تقریبا همه افراد جامعه دارای آنتی ژن خاصی است و در صورتیکه در خون بسیار کمی از افراد جامعه آن آنتی ژن مشاهده نشود، می گوییم خون این افراد آنتی ژن منفی است و گروه خونی آنها نادر است.
وی ادامه داد: اهداکنندگان گروه های خونی نادر به دو گروه تقسیم می شوند، گروه اول (اهداکنندگان نادر) افرادی هستند که در خون آنها چند آنتی ژن منفی وجود دارد و گروه دوم (اهداکنندگان بسیار نادر) از افرادی تشکیل شده که یک آنتی ژن با شیوع بالا در خون آنها منفی است.
مقدم افزود: گروه های خونی نادر گاهی به صورت تصادفی در بین اهدا کنندگان خون شناسایی می شوند، عده ای از افرادی که دارای گروه های خونی نادر هستند نیز در بیمارستان ها به علت بیماری، سقط جنین، عمل جراحی یا برخی حوادث که نیاز به خون دارند اما برای تامین خون به اشکال برمی‌خوردند، شناسایی می شوند.
وی اعلام کرد: اهمیت گروه های خونی زمانی مشخص می شود که فرد نیاز به تزریق خون پیدا می کند و مجبور می شویم که به وی خون تزریق کنیم و در این زمان حتما باید به وی خون سازگار تزریق شود و به همین دلیل کمیاب بودن افراد با گروه خونی نادر، سازمان انتقال خون برا ی ارائه خدمت بهتر به کسانی که دارای خون نادر هستند با همکاری سازمان بهداشت جهانی استقرار برنامه ملی خون های نادر را درنظر گرفت و از اردیبهشت سال ۱۳۸۷ به عنوان مرکز آموزش فنی و علمی نگهداری و مدیریت برنامه خون های نادر سازمان بهداشت جهانی درسطح بین الملل فعالیت می کند.
وی افزود: ۲۳ کشور عضو رسمی کارگروه بین‌المللی انجمن خون های نادر هستند و ایران هم عضو این انجمن است و به دلیل فعالیت‌های خوب ایران در این زمینه، در زمره کشورهای توسعه یافته هستیم و همچنین ایران تنها کشور مسلمان عضو کارگروه بین المللی انجمن خون‌های نادر است.
وی گفت: در این انجمن کشورهای آمریکا، انگلیس، آفریقای جنوبی، برزیل، نیوزلند، هلند، سوئیس، ایران، اسپانیا، هند، ژاپن، چین، آلمان، فنلاند، فرانسه و تایوان عضو هستند.
وی تصریح کرد: پس از شناسایی افراد دارای گروه خونی نادر و بسیار نادر، تشکیل پرونده صورت می گیرد، بعد از انجام تست های تکمیلی، این خون های اهدایی در بانک خون ذخیره شده تا در مواقع لازم برای بیماران و متقاضیان این گروه های خونی استفاده شود.
از ناهید حاجی خانی