به اعتقاد متخصصان و صاحب نظران آموزش های فنی و حرفه‌ای در جامعه کنونی، حلقه مفقوده بازار کار محسوب می شود و یکی از عوامل مهم بیکاری بخصوص در میان دانش‌آموختگان دانشگاهی علیرغم هزینه‌ها و سرمایه گذاری های گزاف در حوزه تحصیلات عالیه در کشور است.
بی تردید نیروی انسانی ماهر و توانمند، پایدارترین و مطمئن‌ترین تکیه‌گاه رونق و شکوفایی اقتصادی در کوتاه و بلندمدت است، به همین دلیل نقش آموزشهای فنی و حرفه ای و مهارتی به عنوان یک اولویت حساس و حیاتی در تربیت نیروی انسانی متخصص و کارآفرین و نیز راهکاری موثر در پاسخ به نیازهای اشتغال و بازار و آموزش مداوم مهارتهای لازم به شاغلان برای حفظ و توسعه اشتغال موجود و انطباق توانمندی های افراد با نیازهای جدید بازار کار و تغییرات عرصه فناوری است.
توسعه مهارت آموزی، فرمول نجات‌بخش کشور
آذرماه امسال بود که معاون وزیر تعاون و رییس سازمان فنی و حرفه ای در سفر به مشهد و شرکت در جلسه مشترک با اعضای هیات مدیره مجمع خیران توسعه و ترویج آموزشهای فنی و حرفه ای خراسان رضوی، با اشاره به اهمیت رسالت سازمان متبوع خود، این سازمان را مهمترین نهاد توسعه ای کشور دانست.
غلامحسین حسینی‌نیا، توسعه مهارت آموزی را فرمول نجات بخش امروز کشور خواند و تاکید کرد که مهارت و وجود نیروهای ماهر در توسعه و رشد تمامی عرصه ها موثر و راهگشاست.
وی با بیان اینکه کشورهایی مانند تایوان، هند، کره و چین را تکنسین‌های ماهر و افراد دارای مهارت ساخته اند و این نشان از اهمیت مهارت در انجام امور دارد، اظهار کرد: دانشگاه‌های ما در سطح دانشگاه های نسل دوم باقی مانده اند، درحالی که دنیا تجربه نسل سوم و چهارم را نیز پشت سر گذاشته است.
رییس سازمان فنی و حرفه ای گفت: هم اکنون سرعت تحولات در عرصه فناوری بسیار زیاد است و به همین دلیل سازمان های بین المللی معتقدند یک میلیارد جمعیت جهان که اکنون جمعیت ماهر هستند تا پنج سال آینده نیاز به بازآموزی مهارتی دارند و بنابر این ۱۰ میلیون جمعیت ماهر شاغل امروز کشور باید مهارتهای نوین را فرا بگیرند.
رییس سازمان آموزش فنی و حرفه ای ۴۵ درصد ورودی این سازمان را مربوط به دانشجویان و دانش آموختگان دانشگاه ها دانست و از آن به عنوان یک فاجعه یاد کرد و افزود: مشکل عمده کشور ما عدم مهارت آموزی و توانمندی فارغ‌التحصیلان پس از گذراندن دوران تحصیل است.
حسینی نیا افزود: برای حل این مشکل با استفاده از تجربه کشور آلمان، آموزش دوگانه یا هیبریدی دانش آموزان به معنای کسب یک مهارت در حین تحصیل در حال انجام است تا در صورت عدم اشتغال فرد در راستای رشته تحصیلی خود، در مسیر مهارت آموخته شده شغل پیدا کند.
وی ادامه داد:هم اکنون ۶۴۰ مرکز آموزش فنی و مهارتی در کشور وجود دارد و وجود نیروی ماهر برای آموزش در این بخش را باید ظرفیتی برای توسعه هرچه بیشتر مهارت آموزی در کشور دانست.
رییس سازمان آموزش فنی و حرفه ای، جوانان را سرمایه بی بدیل کشور خواند و گفت: ما باید از این ثروت عظیم بهره برده و توانمندی و مهارت آموزی آنان را افزایش دهیم.
بحران مهارت در کشور مشهود است
مدیرعامل مجمع خیران توسعه و ترویج آموزشهای فنی و حرفه‌ای خراسان رضوی گفت: بحران مهارت در کشور مشهود و ضرورت مدیریت آن کاملا احساس می‌شود زیرا تبعات تداوم این وضعیت در آینده پیامدهای فراوانی برای کشور دارد.
منصوره شریف الحسینی اظهار کرد: متاسفانه در حال حاضر هیچیک از نهادهای آموزشی به شکل شایسته به حوزه مهارت و آموزش های مهارتی بها نمی‌دهند و به همین دلیل کشور با فوجی از تحصیل‌کردگان بیکار و فاقد هرگونه مهارت فنی، آن هم در بین افراد دارای مدارک تحصیلی بالا رو به رو است.
وی افزود: پژوهش های میدانی در همین موضوع نیز نشانگر این است که درصد کمی از افراد مشغول کار هم‌اینک در چهارچوب مرتبط با تحصیلات خود، همراه با علاقه و انگیزه فردی لازم قرار دارند.
مدیرعامل مجمع خیران توسعه و ترویج آموزشهای فنی و حرفه‌ای خراسان رضوی با اشاره به چالشهای موجود در این زمینه اظهار کرد: اجرایی نشدن کامل برنامه هدایت تحصیلی در مدارس، دیدگاه اشتباه فرهنگی برخی از والدین نسبت به اهمیت و جایگاه رشته‌های مهارتی، فنی و حرفه‌ای، فقدان برنامه‌ریزی کلان برای جهت‌دهی نیروها و آموزشها به سمت نیازهای کشور در بخشهای مختلف اقتصادی و اجتماعی و همچنین نبود هماهنگی لازم و موثر بین دستگاههای متولی حوزه آموزش از عواملی است که موجب فاصله نامطلوب زیاد میان آموزشهای رسمی جاری با نوع و سطح مهارتهای مورد نیاز جامعه است.
اهمیت سفارش‌محور شدن آموزش با نیاز صنعت
مدیرعامل مجمع خیران توسعه و ترویج آموزشهای فنی و حرفه‌ای خراسان رضوی یکی از اهداف بلندمدت "مجمع خیران توسعه و ترویج آموزشهای فنی و حرفه‌ای" را سفارش محور شدن ارتباط میان آموزش و صنعت برای تربیت نیرو اعلام و بیان کرد: این بدان معناست که حوزه آموزش باید نیروهای مورد نیاز صنعت را تامین و تربیت کند تا جلو هدررفتن سرمایه در کشور گرفته شود.
شریف‌الحسینی ادامه داد: وجود ۲ هزار و ۶۰۰ دانشگاه در سطح کشور به هیچوجه نشانگر توسعه مهارت‌آموزی در ایران نیست بلکه صرفا افزایش میل به اخذ مدرک تحصیلی صرف و مدرک‌گرایی فاقد نتیجه عملی و ارزش‌افزوده اقتصادی را در پی دارد.
وی گفت: این شرایط سبب شده تا نه تنها مدیران و کارفرمایان بخش صنعت به کارآمدی نیروهای آموزش دیده اعتماد نداشته باشند، بلکه اقدام به بازآموزی نیروهای مورد نیاز خود کنند. همچنین نظام آموزش کشور نسبت به کارایی، مفید بودن و ماندگاری نیروی تربیت‌شده خود تضمین نمی‌دهد لذا تا زمانی که این دو بخش هماهنگ و همراه نشوند همچنان شاهد بحران مهارت در کشور خواهیم بود.
عقب ماندگی ۲ ساله حوزه مهارت آموزی
مدیرعامل مجمع خیران توسعه و ترویج آموزشهای فنی و حرفه‌ای خراسان رضوی با بیان اینکه حوزه مهارت‌آموزی در این استان، لطمه فراوانی از ناحیه شیوع ویروس کرونا، تعطیلی ها و محدودیت های ناشی از آن دیده است، گفت: حوزه مهارت و مهارت‌آموزی در این استان بخاطر تعطیلی کارگاههای آموزشی ظرف دو سال اخیر آسیب فراوان و جبران ناپذیری را تجربه کرد.
شریف‌الحسینی افزود: مهارت و آموزش آن صرفا به صورت حضوری امکان پذیر است بنابراین برپا نشدن کارگاههای آموزش مهارتی در ۲ سال اخیر موجب عقب‌ماندگی شدید آموزشهای فنی و مهارتی از برنامه‌های خود شده است.
مدیرعامل مجمع خیران توسعه و ترویج آموزشهای فنی و حرفه‌ای خراسان رضوی گفت: ارائه آموزشهای مهارتی نه تنها به هیچ وجه از طریق فضای مجازی ممکن نیست بلکه قابلیت ارزیابی میزان مهارت کسب‌شده از سوی مهارت‌آموز نیز در قالب ارتباط مجازی و از راه‌دور قابل سنجش و امکانپذیر نیست.
وی اظهارکرد: با توجه به جمیع شرایط و وضعیت موجود، این استان هم‌اینک به طور رسمی و عملی مدت ۲ سال از هرگونه آموزش مهارتی فنی و حرفه‌ای مورد نیاز شهروندان عقب مانده است.
وی ادامه داد: به عنوان مثال بر اساس هدف گذاری صورت گرفته برای سال تحصیلی ۱۴۰۰- ۱۳۹۹ باید ۲۰۰ هزار نفرساعت آموزش مهارتهای فنی و حرفه‌ای به داوطلبان کسب مهارت برای اشتغال ارائه می‌شد اما این مهم محقق نشده و تاکنون پیشرفتی در این زمینه حاصل نشده است.
آموزشهای مهارتی بستر افزایش بهره‌وری تولید
مدیرکل آموزش فنی و حرفه‌ای خراسان رضوی نیز با بیان اینکه آموزشهای فنی و حرفه‌ای بستری مناسب برای تحقق افزایش بهره وری در تولید و ارزش افزوده در این بخش است، اظهار کرد: هر چه نیروی انسانی با تکیه بر آموزشها از توانایی و کارآمدی بهتری برخوردار باشد، می تواند در حوزه خود بستر این امر را هموار کند.
افشین رحیمی ادامه داد: برای تحقق این مهم و بسترسازی بیشتر آموزشها برای موفقیت بیشتر در حوزه صنعت و تولید، مهمترین رویکرد فعالیتهای آموزش مهارتی در استان جهش مهارت و کیفی‌سازی آموزشها است.
این مسوول با بیان اینکه آموزشها باید کیفی و به صورت هدفمند و مبتنی بر نیاز بازار و جامعه ارائه شود، ادامه داد: تنها در این صورت است که آموزشها به اشتغال پایدار منجر خواهد شد.
مدیرکل فنی و حرفه‌ای خراسان رضوی اظهار کرد: در یک سال گذشته در مقایسه با سال قبل از آن، شمار افراد زیر پوشش آموزشهای مهارتی استان حداقل ۳۰ هزار نفر در هر ۲ بخش دولتی و خصوصی کاهش یافت که این نشان از حجم خسارت وارده است.
رحیمی گفت: هر چند طبق اعلام دولت اعطای تسهیلات در قالب سامانه کارا به مشاغل متضرر از کرونا از جمله آموزشگاههای آزاد مهارتی اختصاص یافت اما همچنان بازگشت به شرایط عادی آموزشی از جمله نیازهای این بخش است.
وی گفت: سال گذشته ۱۰۰ هزار و ۸۹۲ نفر در استان آموزشهای مهارتی را فراگرفتند که از این تعداد ۵۶ هزار و ۱۴۲ نفر در آموزشگاههای آزاد و بقیه در آموزشگاههای دولتی آموزش دیده اند.
رحیمی با اشاره به اهمیت آموزش و نقش نیروی مهارت دیده در تولید محصول باکیفیت و بازدهی بیشتر واحدهای تولیدی و صنعتی ادامه داد: خوشبختانه آموزشهای مهارتی در استان در سطوح و بخشهای بیشتری نسبت به گذشته ارائه می‌شود.
۲۵۰ روستا زیر پوشش چتر آموزش
رحیمی اظهار کرد: هم اکنون ۲۵۰ روستای خراسان رضوی زیر پوشش چتر آموزش مهارتهای فنی و حرفه‌ای هستند که طی یکسال گذشته ۶ هزار و ۴۵۰ نفر در این روستاها زیر پوشش آموزش های مهارتی قرار گرفته اند.
مدیرکل فنی و حرفه ای خراسان رضوی اظهار کرد: در کنار همه آموزشها و بخشها، آموزش در مناطق حاشیه شهرهای دارای جمعیت حاشیه‌نشین در قالب ۱۱۴ پایگاه آموزشی ارائه شده است.
وی با بیان اینکه این تعداد پایگاه در مشهد، نیشابور، تربت حیدریه و سبزوار فعالیت دارند، گفت: ۹۰ درصد این پایگاهها در مناطق حاشیه نشین شهر مشهد، به عنوان دارنده بیشترین جمعیت حاشیه نشین استان، فعال هستند.
رحیمی گفت: در بهار امسال ۲۵ هزار و ۵۶۳ نفر در سراسر استان آموزش مهارتی و فنی دریافت کرده‌اند که تداوم آموزشها با همین سرعت با توجه به رفع بخش اعظم محدودیتها رشد خوبی نسبت به آموزشهای کل سال گذشته خواهد داشت.
مهارت‌آموزی ۵ هزار نفر با همکاری سازمانهای بین‌المللی
مدیرکل فنی حرفه‌ای خراسان رضوی با اشاره اینکه این اداره کل هم اکنون با ۹ مجموعه و سازمان بین المللی همکاری دارد که در قالب آنها به اتباع خارجی و نیز اتباع ایرانی آموزش فنی و مهارتی ارائه می‌دهد، گفت: بیش از پنج هزار نفر در این راستا آموزشهای مهارتی و فنی را فرا گرفته‌اند.
رحیمی همکاری با سازمان توسعه صنعتی سازمان ملل( UNIDO ) برای تجهیز و راه اندازی انستیتو مصنوعات چرمی و همکاری با برنامه پیشرفت موسسه همکاری اقتصادی (SEQUA )در ارائه مدل آموزش دوگانه و سازمان توسعه ملل متحد (UNDP ) برای آموزش دوره‌های آموزشی محافظت از لایه ازن را از جمله این همکاریها دانست.
مدیرکل فنی و حرفه‌ای خراسان رضوی گفت: این اداره کل با مجموعه کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل (UNHCR)، سازمان پناهندگان دانمارک (DRC )، سازمان پناهندگان نروژ (NRC )، سازمان پناهندگان دانمارک (DRC )، ریلیف اینترنشنال(RELIFE International ) و کشور آلمان هم در این زمینه همکاری دارد.
وی گفت: خوشبختانه خراسان رضوی از جمله استانهای موفق کشور در زمینه همکاری با سازمانهای بین‌المللی در خصوص آموزش های مهارتی است.