حمیدرضا یوسفی نویسنده کتاب خورشید تفکر در آسمان زندگی در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی ایرنا گفت: علت نگارش کتاب خورشید تفکر در آسمان زندگی مبتنی بر یک دغدغه ذهنی دیرینه در من شکل گرفت. این دغدغه، واقعیت تلخی به نام امتناع تفکر و عدم اندیشه ورزی صحیح بود. این در حالی است که اندیشه ورزی یک توانایی ذاتی در انسان و دروازه دانش و معرفت است.
وی افزود: اندیشه ورزی دنیایی جذاب، زیبا و زندگی بخش دارد. کسی که با این دنیا ارتباطی ندارد، بی تردید خود را از مهمترین موهبت الهی محروم کرده است و ذات و هویت اصیل خود را نیز فراموش می کند. تفکرنکردن، اجاره نشینی فکری را به دنبال خود می آورد و کلیت جامعه را با شکاف و چالش های آسیب زا روبرو می کند. اندیشیدن، موجودیت انسان را در کلیه بسترهای فرهنگی او تشکیل می دهد. انسانی که نمی اندیشد، بزرگترین حق خدادادی خود را خواسته یا ناخواسته زیرپا می گذارد. در حالی که انسان اندیشمند با اندیشیدن به خود هویت می بخشد و می تواند هم خود را به شکوفایی برساند و هم همراهی مقتدر و خلاق برای جامعه باشد.
این استاد فلسفه تاریخ تعلم درباره اجاره نشینی فکری گفت: اجاره نشینی فکری یکی از بدترین مصیبت های انسانی قلمداد شده و بسیار مخرب، تأسف بار و ناامیدکننده است. گرفتار شدن در دور باطل تقلیدگری و اجاره نشینی فکری ما را در عمل به امتناع اندیشه ورزی وا می دارد، به نحوی که شیفته این عملکرد می شویم و سنگ صاحبخانه افکار خود را به سینه می زنیم. در این راستا به اعتماد به نفس کاذبی می رسیم که می تواند خودفراموشی همه جانبه را برایمان رقم بزند. امتناع اندیشه ورزی، اغلب سر از فروریختگی هویتیِ فردی، فرهنگی، اجتماعی، دینی و علمی در می آورد و به گونه ای، دنده اندیشه ورزی را در ما خلاص می کند و رانش عقلمان را به دست دیگری می سپارد و ما را بازیچه دیدگاه و جهان بینی صاحبخانه افکارمان می کند.
ایستگاه های شش گانه برای تفکر
یوسفی با اشاره به جزییات کتابش اظهار داشت: کتاب خورشید تفکر، در ۶ ایستگاه تنظیم شده است. در واقع این کتاب مخاطب را همراهی می کند تا با طی کردن ایستگاه های مختلف، سفری به یادماندنی را تجربه کند. ابتدا در ایستگاه اول مخاطب با مغز و توانمندی های اعجازبرانگیز آن آشنا می شود. بدیهی است که جهت اندیشه ورزی صحیح و مبتنی بر اصول، ابتدا می بایستی با مغز و کارکردهای آن آشنا شویم. چراکه مغز قطب نما و خانه اندیشه ورزی است. مغز مکانی است که تمامی تصمیم های زندگی ما در آن گرفته می شود و کلیتی هویت بخش دارد. در ایستگاه دوم، مخاطب با ۱۶ نوع اندیشه ورزی سازنده و مخرب آشنا می شود، به نحوی که می تواند با مقایسه کردن این ۱۶ نوع اندیشه ورزی با هم، نوع تفکر غالب در خودش را تشخیص دهد و بین انواع اندیشه ورزی های سازنده و مخرب تفاوت قائل شود.
وی ادامه داد: در ایستگاه سوم، مخاطب با بسترهای فرهنگی و نبرد اندیشه ها مواجه است و درمی یابد که فرهنگ از اتاق نشیمن و اتاق خواب کودک شروع می شود. در ایستگاه چهارم مخاطب با دلایل و عواقب امتناع اندیشه ورزی به صورت مفصل آشنا می شود. یکی از عواقب خطرناک امتناع اندیشه ورزی شکل گیری جامعه خندق ها است که در پی امتناع اندیشه ورزی به وقوع می پیوندد. جامعه خندق ها، جامعه ای است که خودش را گم کرده و با پیش داوری های خودساخته ما نمی توانیم و نمی گذارند به سمت خردگریزی که فاقد خودباوری و اعتماد به نفس جدی است، حرکت می کند. در جامعه خندق ها نگاه آلونکی و قبیله ای رواج پیدا می کند و قانونمداری و عدالتخواهی جای خود را به شایعه پراکنی و تئوری های توطئه می دهد.
عضو هیأت علمی دانشگاه پتسدام آلمان افزود: در ایستگاه پنجم مخاطب با مفهوم آسیب شناسی و انواع آن یعنی آسیب شناسی محفلی، کاذب و ریشه ای آشنا می شود و درمی یابد که تنها آسیب شناسی ریشه ای، مبتنی بر تعقل و اندیشه ورزی است و می تواند بهترین گزینه برای تحلیل مسائل مختلف باشد. در نهایت یعنی در ایستگاه ششم، مخاطب با راه های پرورش و تقویت اندیشه ورزی آشنا می شود. یکی از این راه های پرورش اندیشه ورزی، تقویت اندیشه ورزی خودجوش از دوران کودکی در کانون خانواده و نظام های آموزشی است.
جامعه را به دانشگاه تولید اندیشه تبدیل کنیم
رئیس مؤسسه ترویج تفکر میان فرهنگی اضافه کرد: بنابراین یکی از راهکارهای پیشنهادی این کتاب این است که به فرزندان جامعه از دوران مهد کودک بیاموزیم که عقل چیست و کاربرد آن چه کمکی می تواند به فهم مطالب و رفع مشکلات زندگی کند. در این صورت می توان جامعه را به یک دانشگاه تولید اندیشه و خردورزی تبدیل کرد. جوامعی که موفق به فرهنگ سازی گسترده این امر مهم و حیاتی در جامعه شده اند، جوانان و سرمایه های انسانی متفاوتی در مقایسه با دیگران دارند. جامعه زمانی به یک ارابه اندیشمند، اندیشه محور و اندیشه پرور تبدیل می شود که بیاموزیم، فرهنگ، هویت و جهان بینی خود را مبتنی بر اندیشه ورزی خدادادی مان به صورت مستمر متحول کنیم.
یوسفی افزود: اگر برنامه درسی کودکان، نوجوانان و دروس دانشگاهی جوانان بر اساس این چشم انداز، آسیب شناسی و بازآفرینی شود، اندیشه ورزی خودجوش در کانون های پیرامونمان نهادینه خواهد شد. راه دیگر همگرایی و گفت و گوی روادارانه است. راه دیگر آموزش مسئولیت پذیری به تک تک افراد جامعه و آموزش مهارت شناخت بسترهای فرهنگی است.
وی تاکید کرد: در مجموع این کتاب ذهن مخاطبان را با توانمندی های ناشناخته یا فراموش شده وطن درونشان آشنا می کند و نشان می دهد که چگونه با اندیشه ورزی صحیح می توانند به بیداری ذهن خود و تک تک افراد جامعه کمک کنند. این کتاب موجب آشنایی مخاطبان با خودیاری فکری و رسیدن به خودباوری در آنان می شود، به نحوی که بتوانند راهی متناسب با خلق و خو و شخصیت خودشان پیدا کنند. این راهیابی مسیر زندگی، به آنان کمک می کند که با خودسازی به کشف ظرفیت های خدادادی خود برسند و بتوانند آنها را به شکوفایی برسانند و پله پله به آسایش و آرامش فردی و جمعی کمک کنند.
این اندیشمند ادامه داد: این کتاب بر این باور مبتنی است که هر انسانی، خود صاحب فکر است و می تواند با اندیشه ورزی به طور قاطع به خود بگوید که من می‌توانم بخواهم و اگر بخواهم، میدانم که خواهم توانست. علاوه بر آن، در این راستا، بر تلاش و داشتن پشتکار و اراده مصمم تأکید ویژه ای دارد. کتاب خورشید تفکر می تواند تغییرات و دگرگونی هایی را در دنیای ذهنیت مخاطب و به تبع آن روی نوع عملکرد او در میدان زندگی ایجاد کند، به نحوی که مخاطب را به این بینش می رساند که فکر او یعنی زندگی او.
وی افزود: این کتاب با رویکرد گفت و گویی یعنی گفت و گو با مخاطب نوشته شده و دارای قلمی کاملا بومی و ایرانی است، بدون ذکر هیچ منبعی که نشان دهیم همه ما می توانیم به صورت مستقل بیاندیشیم. این کتاب در واقع، به ریشه های فرهنگی و تمدنی کشور عزیزمان ایران اشاره دارد. برای نمونه حکومت نامه امام علی (ع) به مالک اشتر آورده شده که نشان می دهد ما از چه غنای فکری، فرهنگی و تمدنی برخوردار هستیم و می توانیم برای یک زندگی موفق و رو به رشد از آنها استفاده عملی کنیم.
یوسفی ادامه داد: تمامی مباحث کتاب به صورت عینی، ساده و شفاف به تصویر کشیده شده است. به همین لحاظ مخاطبان این کتاب، تمامی اقشار جامعه اعم از دانش آموزان، دانشجویان، والدین، مربیان، معلمان، اساتید و سایر اقشار هستند و می توانند محتوای این کتاب را به راحتی مطالعه و درونی کنند. این کتاب یک دعوتنامه عمومی برای همگان است و همه می توانند از محتوای آن بیاموزند.
کتاب خورشید تفکر در آسمان زندگی اثر مشترک حمیدرضا یوسفی عضو هیأت علمی دانشگاه پتسدام آلمان و رئیس مؤسسه ترویج تفکر میان فرهنگی و فهیمه نصیری از سوی انتشارات بین المللی الهدی وابسته به سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در تابستان سال جاری منتشر شد.