به گزارش ایرنا فعالیت سامانه بارشی جدید از روز شنبه (۲۵ دی) در خراسان جنوبی آغاز و از عصر روز بعد تقویت شد به طوری که همان روز ادارات کل هواشناسی و مدیریت بحران استانداری نسبت به تشدید بارندگی به‌ویژه در شرق استان هشدار سطح قرمز (اقدام فوری و همه‌جانبه) صادر کردند.
بر این اساس اعلام شد که در بازه زمانی عصر یکشنبه تا دوشنبه وقوع بارش‌های سنگین تا خیلی سنگین در شهرستان‌های سربیشه، درمیان و نهبندان به‌شدت محتمل است و امکان خسارت ناشی از بارندگی وجود دارد از این رو سایر شهرستان‌های استان در وضعیت نارنجی (اقدام ضروری) قرار گرفتند.
با توجه به اینکه در فعالیت سامانه بارشی قبلی، بیشترین باران در شهرستان نهبندان بارید این بار هم نگاه‌ها به سمت شرق و جنوب خراسان جنوبی بود اما بیشترین بارش‌ها در شهرستان سرایان ثبت شد به‌طوری که در ایستگاه کریمو سرایان به ۹۱ میلیمتر رسید.
بارش رگباری و سرازیر شدن روان‌آب از سیل‌بندهای بالادست سبب ورود سیل به شهر "سه‌قلعه" از توابع شهرستان سرایان شد و شرایط نامناسبی را برای ساکنان این منطقه رقم زد از همین رو سرپرست معاونت هماهنگی امور عمرانی استانداری خراسان جنوبی به همراه جمعی از مدیران استانی صبح دیروز (دوشنبه) از مناطق سیل‌زده بازدید کرد و برای رفع مشکل آبگرفتگی شهر سه‌قلعه تصمیماتی اتخاذ شد.
به گفته مسوولان جاری شدن روان‌آب و سیلاب در سه‌قلعه به تاسیسات و مبلمان شهری، برخی واحدهای تولیدی از جمله کوره‌های آجرپزی، بخش کشاورزی، راه‌ها و زیرساخت‌ها خسارت‌های جدی وارد کرد اما با ورود به‌موقع مردم و نیروهای امدادی و عملیاتی این حادثه مدیریت و از خسارت‌های بیشتر جلوگیری شد.
با این وجود نزول رحمت الهی در هفته‌های اخیر چهره خراسان جنوبی را تغییر داده و آسمان سخاوت خود را نصیب زمین تشنه این دیار کرده است.
پاییز و زمستان سال آبی گذشته بارش برف و باران در خراسان جنوبی وضعیت خوبی نداشت و چشم امید مردم به بارش‌های بهاری بود که از آن هم امیدی حاصل نشد و خراسان جنوبی به دلیل کاش شدید بارش‌ها، بحرانی‌ترین سال خشک را در نیم قرن اخیر پشت سر گذاشت.
با عبور از تابستان سخت و پایان سال زراعی گذشته، مردم استان امیدوار به جبران بارش‌ها در سال آبی جاری شدند که کاهش بارندگی‌ها در فصل پاییز امسال باز هم مردم را نگران و ناامید کرد و میانگین بارش‌های این استان از ابتدای مهر امسال تا پایان آذر ماه حدود ۹.۹ میلیمتر بود که این میزان بارندگی نسبت به میانگین دوره‌های مشابه بلندمدت حدود ۴۷ درصد کاهش داشت و حتی در مقایسه با بارش‌های مدت مشابه سال گذشته که خشک‌ترین سال آبی نیم قرن اخیر اعلام شد، ۶۹ درصد کاهش یافت.
پاییز خشک با کاهش بارندگی‌ها و ناامیدی کشاورزان و دامداران سپری شد و با توجه به پیش‌بینی فصلی هواشناسی مبنی بر اینکه میزان بارش‌ها در زمستان سال جاری نزدیک به نرمال است، مردم استان امیدوار به نزول رحمت الهی در فصل زمستان شدند.
سرانجام با گذشت ۹ روز از فصل زمستان نخستین بارش زمستانی در خراسان جنوبی رخ داد و با ورود اولین سامانه بارشی به جو استان میانگین بارش به ۳۹ میلیمتر در سال زراعی جاری (از اول مهر ۱۴۰۰) رسید به‌طوری که ۳۴ درصد تامین بارش یک سال کامل آبی محقق شد و میانگین بارش‌های خراسان جنوبی نسبت به شرایط نرمال، ۵۳ درصد و در مقایسه با مدت مشابه سال قبل ۲۱ درصد افزایش یافت.
بخشش آسمان به کویر تشنه خراسان جنوبی
دومین سامانه بارشی در فصل زمستان از روز شنبه این هفته در اکثر شهرستان‌های خراسان جنوبی فعال شد و همچنان تا امروز (سه‌شنبه) البته با شدت کمتری ادامه دارد.
هواشناسی خراسان جنوبی نیز از قبل هشدارهای لازم را نسبت به رگباری بودن بارش باران، بارش برف و احتمال وقوع روان‌آب و سیلابی شدن مسیل‌ها با صدور هشدارهای سطح نارنجی و قرمز به مردم داده و به اذعان مسوولان، نبود خسارت جانی در بارش‌های پرحجم اخیر و مدیریت سایر حوادث ناشی از بارندگی، نتیجه همین اطلاع‌رسانی‌ها و توجه مردم به هشدارهاست.
همچنین بسیاری از سازه‌های آبخیزداری خراسان جنوبی آبگیری شد و در بسیاری از مناطق، بندها و سازه‌ها سرریز شده اما هنوز آمار دقیقی از میزان حجم آب مهار شده در پشت سازه‌های آبی استان ارائه نشده است.
سد چهار فرسخ در شهرستان نهبندان و سد روستای سرند شهرستان فردوس به‌طور کامل آبگیری شد و در سد سیاهو شهرستان سربیشه که سال گذشته به بهره‌برداری رسید، بیش از چهار میلیون متر مکعب آب ذخیره شده است.
نزول رحمت الهی در برخی شهرستان‌ها رودخانه‌هایی را که مدت‌ها خشک بود، جاری ساخت به عنوان مثال رود بَلخ در محدوده علی رییس نهبندان، رودخانه بهامرز شهرستان سربیشه و رودخانه علی زنگی در شهرستان قاینات پس از سال‌ها خشکسالی دوباره زنده شدند و در برخی شهرستان‌ها از جمله گواب شهرستان خوسف و روستای بغداده شهرستان سرایان دریاچه‌ای از آب تشکیل شد.
سفید شدن چهره برخی مناطق استان
بارش برف زمستانی نیز مناطق کوهستانی و قله‌های مرتفع خراسان جنوبی به‌خصوص روستاهای کوهپایه‌ای بخش قهستان درمیان و برخی روستاها و مناطق شهرستان‌های سرایان و فردوس را سفیدپوش کرد که ارتفاع برف در برخی روستاها به ۲۰ سانتیمتر رسید و تردد خودروها در برخی محورهای شهرستان‌های فردوس و سرایان بدون زنجیر چرخ امکان‌پذیر نبود.
بارش‌های رگباری در شهرستان سربیشه نیز سبب وقوع روان‌آب، آبگرفتگی معابر و آبشستگی برخی راه‌های روستایی شده و به دلیل شدت بارش باران تمامی مدارس مقاطع ابتدایی، متوسطه اول و دوم این شهرستان روز گذشته تعطیل و آموزش‌ها غیرحضوری ارائه شد.
با توجه به پیش‌بینی حوادث احتمالی ۹۴ تیم امدادی و عملیاتی به دستور استاندار خراسان جنوبی از روز شنبه هفته جاری در حالت آماده‌باش کامل قرار گرفتند و آماده‌باش این نیروها در کاهش اثرات بارندگی و سیلاب بسیار اثرگذار بوده است.
بنابر اعلام جمعیت هلال احمر خراسان جنوبی امدادگران تا دیروز به ۱۲۹ نفر حادثه‌دیده سیلاب در ۶ شهرستان این استان امدادرسانی کردند.
یکی از این حوادث یکشنبه شب در محورهای شهرستان خوسف روی داد و ۱۵ نفر از کارگران معدن کودکان که مینی‌بوس حامل آنان در سیلاب گرفتار شده بود، با تلاش امدادگران و به‌کارگیری خودروهای سنگین معدن در دل شب نجات یافتند.
همچنین بارش باران و برف و وقوع سیلاب باعث شد که برخی محورهای فرعی استان برای چند ساعتی مسدود شود و بیشترین حجم خسارت سیل به راه‌های استان وارد شد که در حال حاضر ۵۷ تیم عملیاتی راهداری به دنبال رفع آسیب راه‌ها برای ارتباط ایمن مردم هستند.
تشکیل ستاد مدیریت بحران در شهرستان سرایان
وقوع سیلاب و خساراتی که برجا می‌گذارد آن روی سکه بارندگی در کشور و استان ما است به گونه‌ای که در منطقه خشک و کویری سه‌قلعه سرایان بارش رگباری در زمان کوتاه سبب شد که شهر سه‌قلعه در محاصره روان‌آب قرار گیرد و شرایط نامناسبی برای ساکنان این شهر رقم بخورد.
سرپرست معاونت هماهنگی امور عمرانی استانداری خراسان جنوبی صبح روز گذشته با هدف بررسی شرایط موجود، تخمین میزان خسارت وارده به زیرساخت‌ها، منازل مسکونی، مزارع و باغات راهی مناطق سیل‌زده شهر سه‌قلعه شد و پس از بررسی منطقه سیل‌زده دستورات لازم را به دستگاه‌های متولی برای مدیریت شرایط صادر کرد.
نشست ستاد مدیریت بحران شهرستان سرایان نیز با حضور "علیرضا عباس‌زاده" و جمعی از مدیران کل دستگاه‌های اجرایی، مسوولان شهرستان سرایان در بخشداری سه‌قلعه برگزار شد.
سرپرست معاونت هماهنگی امور عمرانی استانداری خراسان جنوبی در این نشست علت اولیه وقوع سیل در شهر سه‌قلعه شهرستان سرایان را براساس بررسی‌های میدانی، شکستن بندهای خاکی ناشی از بارش‌های رگباری در بالادست شهر اعلام کرد.
عباس‌زاده گفت: تغییرات اقلیمی از این پس سیل‌های خسارت‌زا را در پی خواهد داشت که باید آمادگی لازم را در استان برای مدیریت بارش‌های رگباری داشته باشیم تا خسارت‌ها به حداقل برسد.
وی تاکید کرد: باید راهکار عملیاتی توسط مسوولان متولی برای اینکه حوادث مشابه شکستن بند خاکی در شهر سه‌قلعه را در سایر شهرستان‌ها نداشته باشیم، ارائه شود.
سرپرست معاونت هماهنگی امور عمرانی استانداری خراسان جنوبی گفت: تا زمانی که شرایط شهر سه‌قلعه به حالت عادی برگردد باید همت لازم را در کمک به مردم داشته باشیم، تجهیزات مورد نیاز هم از سایر شهرستان‌ها حمل شود تا هرچه سریعتر شرایط شهر به حالت عادی برگردد.
وی با بیان اینکه منشاء خسارت باید شناسایی شود و برای حل آن راهکارهای کوتاه‌مدت و بلندمدت داشته باشیم، تاکید کرد: همه امکانات و ظرفیت استان را برای مدیریت سیل سه‌قلعه در اختیار شهرستان قرار می‌دهیم اما وضعیت منطقه با توجه به حجم بارندگی‌ها خیلی بحرانی نیست.
سرپرست معاونت هماهنگی امور عمرانی استانداری خراسان جنوبی با اشاره به اینکه در شهر سه‌قلعه خسارت جانی نداشتیم و خسارت به منازل مسکونی هم پایین بوده است افزود: خسارت‌ها به بخش‌های مختلف شهرستان به‌صورت دقیق توسط فرماندار برآورد شود و ما هم پیگیری‌های اداری را برای جبران خسارت‌ها از مرکز دنبال خواهیم کرد.
اقدام فوری نسبت به جبران خسارت‌ها
وی شامگاه دوشنبه در گفت و گوی زنده تلویزیونی گفت: در بازدید میدانی که انجام شد، مشکلات شهر سه‌قلعه مورد بررسی قرار گرفت و بخش اول کار ما خدمات‌رسانی به مناطق درگیر سیلاب بوده است.
عباس‌زاده افزود: امکانات لازم برای خدمات‌رسانی توسط دستگاه‌های خدمات‌رسان مهیا شد و به اندازه کافی امکانات، تجهیزات و نیروی انسانی در این شهر وجود دارد.
وی بیان کرد: تمهیدات لازم برای تامین اقلام مورد نیاز برای عشایر و روستاییانی که درگیر سیلاب شدند نیز اندیشیده شده است.
سرپرست معاونت هماهنگی امور عمرانی استانداری خراسان جنوبی گفت: مقرر شد جمع‌بندی نهایی خسارت‌ها توسط فرمانداری ارسال شود تا نسبت به جبران خسارت‌ها هم اقدام فوری انجام شود.
وی تصریح کرد: در جریان بارش‌های رگباری و سیلاب در خراسان جنوبی تلفات جانی نداشتیم و خسارت ناشی از سیل در اولین فرصت بررسی و اقدامات برای جبران خسارت انجام خواهد شد.
عباس‌زاده گفت: نکته مهم این بازدید رفع منشا آسیب و خسارتی بود که ایجاد کرد و احداث دیوار ساحلی برای ورودی شهر سه‌قلعه ضروری است که در ستاد مدیریت بحران تصمیم‌گیری خواهد شد تا شاهد اتفاقات مشابه در منطقه نباشیم.
وی درباره وضعیت سایر مناطق استان گفت: در سایر شهرستان‌ها نسبت به حادثه سه‌قلعه آسیب جدی نداشتیم و در جاده‌های استان به افراد گرفتار در سیل امدادرسانی لازم انجام شد.
امدادرسانی و مدیریت سیلاب در دل شب
اما در حادثه سیل سه‌قلعه نیروهای مردمی، بسیج، پلیس و نیروهای امدادی هم مثل همیشه پای کار آمدند و در همان ساعت اولیه ورود سیلاب به شهر در دل شب وارد میدان شدند که این تلاش جهادی آنان باعث شد سیلاب به حاشیه شهر هدایت شود و از خسارات بعدی و بیشتر جلوگیری کرد.
موضوعی که فرماندار سرایان هم در ستاد مدیریت بحران این شهرستان به آن اشاره کرد و گفت: حادثه سیل در شهر سه‌قلعه با همکاری خوب مردم، نیروهای امدادی، انتظامی و بسیج مدیریت شد.
ابراهیم رسولی مقدم افزود: با امکانات و تجهیزات حداقلی و فرسوده اما در فضای همدلی که در شهرستان وجود داشت این حادثه مدیریت شد و به دلیل کمبود تجهیزات باید نیروهای امدادی ساعت‌ها منتظر رسیدن امکانات و تجهیزات باشند که در این شرایط مدیریت بحران به‌خوبی انجام نمی‌شود.
وی بیان کرد: وجود یک کمر شکن در شهرستان سرایان ضروری است تا با سختی شاهد پیاده کردن تجهیزات راهداری و سایر دستگاه‌ها در بحران نباشیم، قطعا افزایش تجهیزات ما را در مدیریت حوادث جلو می‌برد و زمان رسیدگی به حوادث را کاهش می‌دهد.
رییس سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی هم که خود را به جلسه ستاد مدیریت بحران شهرستان سرایان رسانده بود از کشاورزان به‌ویژه پسته‌کاران منطقه با توجه به اینکه درختان پسته منطقه زیر بار سیل رفته، خواست برای جلوگیری از خفه شدن درختان، تنه آنها را از گل و لای تخلیه کنند.
مهدی جعفری افزود: تکلیف ما این است که از کشاورزان و دامداران در جبران خسارت‌ها دفاع کنیم و با همکاری همه مسوولان برای جبران خسارت‌ها تلاش خواهیم کرد.
ثبت ۹۱ میلیمتر بارندگی طی ۴۸ ساعت در سرایان
رییس گروه پیش‌بینی و صدور پیش‌آگاهی‌های جوی اداره کل هواشناسی خراسان جنوبی درباره آخرین وضعیت بارندگی‌ها در استان گفت: بیشترین بارش‌ها طی ۴۸ گذشته در روستای کریمو شهرستان سرایان با ۹۱ میلیمتر ثبت شد و بارش‌ها در استان ادامه دارد.
جواد نخعی افزود: براساس آخرین داده‌ها بعد از کریمو سرایان، فتح‌آباد خضری با ۸۵ میلیمتر، خضری با ۷۹ میلیمتر، فتح‌آباد و سرند فردوس با ۷۰ میلیمتر بیشترین میزان بارش‌های اخیر استان را به نام خود ثبت کردند.
وی گفت: طی ۲۴ ساعت آینده نیز وزش باد، وقوع رگبار باران و بارش تگرگ با شدت کمتر در استان پیش‌بینی می‌شود.
رییس گروه پیش‌بینی و صدور پیش‌آگاهی‌های جوی اداره کل هواشناسی خراسان جنوبی ادامه داد: با توجه به خروجی مدل‌های پیش‌یابی هواشناسی و تداوم ناپایداری‌های جوی وزش باد شدید، افزایش ابر و با شدت کمتر رگبار باران همراه با رعد و برق به‌ویژه در مناطق مستعد کوهپایه‌ای احتمال بارش تگرگ و در مناطق مرتفع و گردنه‌ها بارش برف پیش‌بینی می‌شود.
وی گفت: با توجه به بارش‌های روزهای گذشته و ماهیت رگباری آن، وقوع روان‌آب و سیلابی شدن برخی مسیل‌ها و بروز خسارت قابل پیش‌بینی است.
کارشناس هواشناسی افزود: روند تغییرات نسبی دمای هوا طی ۲ تا سه روز آینده کاهشی خواهد بود و پایان هفته جاری هوا سرد و یخبندان نیز تشدید می‌شود.
با توجه به ماهیت رگباری بودن بارش‌ها در این استان در زمان کم شاهد بارندگی‌های قابل توجهی هستیم که عموما سبب جاری شدن روان‌آب و سیلاب می‌شوند از طرفی با توجه به خشکسالی متوالی و کاهش پوشش گیاهی، نفوذپذیری خاک کاهش یافته است.
اگر توجه به ماهیت بارش‌ها و پیشگیری از خسارات احتمالی به‌موقع انجام نشود می‌تواند حوادث مختلفی را به دنبال داشته باشد و شیرینی نزول رحمت الهی را به کام مردم تلخ کند.
یکی از اقدامات این است که با توجه به تجارب به‌دست آمده تمامی ابنیه و سازه‌هایی که می‌تواند هنگام سیلاب بحران‌زا شوند قبل از فعالیت سامانه بارشی مورد بررسی دقیق قرار گیرند.
نکته دیگر اینکه خراسان جنوبی با وجود بارندگی‌های بی‌سابقه جزو استان‌هایی است که فوتی و مصدوم بر اثر سیلاب نداشته که مهمترین دلیل آن همراهی مردم و پیش‌بینی‌های صورت گرفته قبل از وقوع حادثه است.
یکی از مهمترین دلایل فوت افراد هنگام سیلاب، تردد و سفرهای غیرضروری، بدون توجه به هشدارهای هواشناسی و توصیه‌های راهداران و عبور از سیلاب با خودرو است که آمار فوتی سیلاب خراسان جنوبی در سال‌های گذشته نیز عموما مربوط به این موضوع بوده است.