سگهای ولگرد تحت مراقبت فرد مشخصی نبوده و بدون هیچ محدودیتی در تمامی ساعات شبانه روز در خیابانها و کوچه‌های شهر ۴۵ هزار نفری گناباد به ویژه در مناطق مرکزی این شهر جنوبی خراسان رضوی پرسه می‌زنند.
این سگها که در بیشتر موارد به صورت جمعی و گله ای در معابر عمومی، بوستانها و تفرجگاههای گناباد رفت و آمد دارند به تهدید بالقوه و عاملی برای سلب آرامش روانی کودکان و افراد سالخورده تبدیل شده‌اند.
طی ۲ ماه گذشته یک کودک پنج ساله و یک فرد سالخورده در معابر عمومی این شهر توسط سگها گازگرفته شده‌اند که این امر بر تشویش خاطر شهروندان افزوده است.
یکی از شهروندان گناباد به خبرنگار ایرنا گفت: وجود سگهای ولگرد به خصوص به صورت گروهی در معابر عمومی به یکی از مشکلات و تهدیدات مهم روانی شهروندان تبدیل شده است.
سمیه ثابتی افزود: وجود این حیوانات، خطر و تهدیدی برای دانش آموزانی که به صورت پیاده به مدرسه می روند محسوب می شود و تاکنون چند مورد سگ گزیدگی در معابر عمومی شهر گزارش شده که موجب تشویش خاطر شهروندان شده است.
وی ادامه داد: علاوه بر افزایش سگهای ولگرد در معابر عمومی و مخاطرات بسیار آن برای سلامتی شهروندان، سر و صدای آنها به خصوص در ساعتهای پایانی شب امان مردم را بریده است.
این شهروند گناباد گفت: شهرداری به عنوان متولی جمع آوری سگهای ولگرد در گذشته با بکارگیری پیمانکار اقدام به زنده گیری و جمع آوری این سگها می کرد ولی طی چند ماه گذشته این اقدام کمرنگ شده بطوری که شاهد افزایش حضور این حیوانات در معابر عمومی هستیم.
شهروند دیگری نیز گفت: چندی قبل صبح زود با صدای ممتد زنگ منزل سراسیمه از خواب بیدار شدم و از پشت آیفون تصویر زنی را دیدم که بین چند سگ محاصره شده و به صورت مداوم و سراسیمه زنگ همسایه‌ها را می‌زد و دور خودروهای متوقف شده در محل می‌چرخید تا از چنگ سگها رها شود و از ترس حمله سگها به لکنت زبان افتاده بود.
علیرضا کاظم پور افزود: با اقدام به موقع همسایه ها سگهای ولگرد فراری شدند ولی ترسی که بر من و خانواده ام و آن شهروند وارده شد فراموش شدنی نیست و اگر برای آن فرد اتفاقی می افتاد کدام یک از مسوولان مدیریت شهری جوابگو بودند ؟
یکی از جوانان گنابادی و دانش آموخته کارشناسی بهداشت محیط هم با انتقاد از توجه ناکافی مسوولان ذیربط نسبت به جمع آوری و ساماندهی سگهای ولگرد گفت: افزایش این حیوانات علاوه بر آنکه سیمای شهر را نامطلوب می‌کند، ریسک سگ گزیدگی، هاری و همچنین خطر انتقال انگل را افزایش می دهد.
محمد علویان افزود: حضور سگ های ولگرد در معابر عمومی از جمله محدوده مرکزی شهر موجب رعب و وحشت عابران شده و مخاطرات بسیار به دنبال دارد بطوری که در چند ماه گذشته یک کودک پنج ساله بر اثر گزیدگی یک سگ مجروح و روانه بیمارستان شد و یک جوان موتورسوار هم در بلوار ورودی یکی از روستاهای گناباد بر اثر برخورد با یک سگ ولگرد جان خود را از دست داد.
وی ادامه داد: چهارم آذر ماه امسال نیز یک سگ ولگرد جلو چشم اعضای خانواده یک کودک را در مزارع زعفران قصبه شهر گناباد به دندان گرفت و فرار کرد که با واکنش به موقع مردم آن کودک از دست سگ رها شد ولی آسیب بسیار دید.
یک کارشناس حقوقی و رسانه ای گناباد هم به خبرنگار ایرنا گفت: تا سال ۱۳۸۲ ستاد هماهنگی متشکل از نمایندگان دادستان عمومی و انقلاب، فرمانداری، دامپزشکی، محیط زیست و نیروی انتظامی در زمینه ساماندهی و جمع آوری سگهای ولگرد در این شهرستان فعالیت داشت و هر یک از دستگاههای اجرایی و ارگانهای ذیربط به وظیفه خود در این زمینه عمل می کردند ولی از آن سال به بعد فعالیت این ستاد متوقف شد.
غلامحسین توسلی افزود: باید ستادی به صورت کشوری و استانی و شهرستانی برای ساماندهی و جمع آوری سگهای ولگرد فعالیت داشته باشد و شرح وظایف هر یک از بخشها به صورت مدون مشخص باشد.
وی ادامه داد: تا زمانی که این ستاد تشکیل نشود فعالیتهای مقطعی اثر بخشی کامل نخواهد داشت.
رییس شبکه دامپزشکی گناباد هم افزایش سگهای ولگرد را در این شهر تهدیدی برای سلامت عمومی شهروندان دانست و خواستار توجه بیشتر مسوولان مدیریت شهری نسبت به تدوین دستورالعمل اجرایی در این زمینه شد.
دکتر محمدرضا متقی گفت: کمیته اتلاف سگهای ولگرد سال‌های گذشته در این شهر فعالیت داشته و با همکاری نیروی انتظامی و شورای تامین اقدام لازم نسبت به اتلاف سگها انجام می‌شد ولی چند سالی است که این کمیته منحل شده لذا باید با دید کلان و توجه به مخاطرات سلامت عمومی برای کاهش این مشکل تلاش کرد.
وی افزود: هزینه عقیم سازی یک سگ ماده هشت میلیون ریال و سگ نر چهار میلیون ریال و برای مرگ آرام هر قلاده سگ نیز سه میلیون ریال است و اگر معدوم سازی یا روشی برای کاهش آنها را در پیش نگیریم اوضاع بدتر خواهد شد.
رییس اداره حفاظت محیط زیست گناباد نیز گفت: افزایش شمار سگهای ولگرد به عنوان تهدید مهم زیست محیطی این شهر از سالها پیش مطرح بوده و اکنون بر این مشکل افزوده شده است و پیامدهای آن طی سالجاری مشهودتر است.
محمد یوسف‌نژاد نبود دستورالعمل واحد برای جمع‌آوری و اتلاف سگهای ولگرد را عامل تشدید این مشکل دانست و افزود: هر قلاده سگ ماده در مدت ۶۰ روز قابلیت زایش هفت توله را دارد.
وی ادامه داد: در حالی که انباشت زباله در نقاط مختلف شهر یکی از عوامل تامین غذا و زمینه‌ساز حضور دائمی سگهای ولگرد است، قرار ندادن زباله از سوی شهروندان در کیسه‌های مخصوص و جمع‌آوری نشدن زباله‌ها در زمانها و ساعات مشخص موجب تشدید این مشکل می‌شود.
یکی از اعضای شورای اسلامی گناباد هم جولان سگهای ولگرد را از معضلات مهم این شهر ذکر کرد و گفت: این مساله باید جدی گرفته شود و به جای پاک کردن صورت مساله باید برای رفع آن چاره اساسی اندیشید.
مهدی صفاری افزود: با اینکه ساماندهی و رفع معضل سگهای ولگرد بر عهده شهرداریها است ولی شهرداری به تنهایی قادر به انجام آن نیست و سایر دستگاههای اجرایی و دست اندرکاران ذیربط نیز باید همراه شهرداری باشند.
وی ادامه داد: با وجود واگذاری جمع آوری سگهای ولگرد به یک پیمانکار و جمع آوری ۲۷۰ سگ ولگرد در مکانی مشخص، این مشکل همچنان در حال افزایش است و به یکی از دغدغه های شهروندان تبدیل شده است.
یکی دیگر از اعضای شورای اسلامی گناباد هم گفت: با وجود معضلات ناشی از افزایش سگهای ولگرد در این شهر دستورالعمل و قانون مشخصی برای جمع آوری و اتلاف آنها وجود ندارد و امکانات و زیرساخت‌ها و اعتبارات شهرداری برای این منظور کافی نیست.
مهران حسین زاده افزود: انباشت زباله در معابر عمومی و قرار ندادن آنها در سطلها و مکانهای مخصوص و بیرون گذاشتن زباله غیر از ساعات جمع آوری آن موجب می‌شود منابع غذایی در اختیار حیوانات موذی و سگهای ولگرد قرار گرفته و تعداد آنها افزایش یابد.
شهردار گناباد نیز به خبرنگار ایرنا گفت: افزایش سگهای ولگرد و جولان آنها در این شهر به یکی از مشکلات اصلی مدیریت شهری تبدیل شده است.
حمید زارع حسینی با بیان اینکه جمع آوری سگهای بدون صاحب به یک مطالبه مهم اجتماعی تبدیل شده است افزود: شهرداری گناباد از یک سال قبل با راه اندازی پناهگاه، طرح جمع آوری سگ های بدون صاحب را در دستور کار قرار داد که در ماه های اخیر با افزایش این مشکل این طرح به صورت ضربتی در دست اجرا است و سگها بعد از زنده گیری به پناهگاه انتقال می یابند.
وی ادامه داد: از ابتدای آبان ماه امسال تاکنون ۲۷۰ قلاده سگ از سطح شهر گناباد جمع آوری و به این پناهگاه منتقل شده اند که هزینه جمع آوری هر قلاده سگ یک میلیون ریال و هزینه نگهداری آن روزانه ۲۰۰ هزار ریال است.
شهردار گناباد گفت: جمع‌آوری سگهای ولگرد شهری کار آسانی نیست اما به منظور تامین رضایت خاطر و امنیت شهروندان این طرح به صورت بی وقفه اجرا می شود و روزانه چهار تا پنج قلاده سگ از معابر شهری جمع آوری می شوند ولی با وجود این اقدامات افزایش این سگها در معابر شهری همچنان وجود دارد.
وی افزود: جمع آوری سگ های ولگرد مختص یک شهر یا استان نیست و برای انجام درست آن باید به صورت کشوری و استانی برنامه ریزی منسجم بین همه بخشها صورت گیرد و از همه ظرفیتهای موجود بهره گرفته شود و هر یک از شهرداریها یک پناهگاه برای نگهداری سگها داشته باشد.
زارع حسینی با بیان اینکه در استان خراسان رضوی فقط پنج پناهگاه برای نگهداری سگهای ولگرد وجود دارد ادامه داد: این مساله مشکلات فراوان برای شهرداری های دارای پناهگاه فراهم آورده و بارها مشاهده شده است که این سگها از مناطق دیگر منتقل و در اطراف شهرهای دارای پناهگاه مانند گناباد رها می شوند که باعث تشدید مشکلات این شهرها می شود.
وی گفت: شهرداری گناباد تلاش می کند با افزایش پیمانکاران جمع آوری و ساماندهی سگهای ولگرد این مشکل کاهش یابد.
معاون دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی گناباد هم گفت: افزایش تعداد سگهای ولگرد در معابر اصلی سلامت مردم را به مخاطره انداخته و به دلیل اینکه این سگها واکسینه نمی‌شوند ترشحات بزاق و ادرار و خون آنها ناقل ویروس، انگل و میکروب است و اشاعه بیماری در انسان را به همراه دارد.
دکتر ایرج مرادی افزود: افزایش جمعیت سگهای ولگرد یکی از عوامل مخاطره آمیز برای انسان و دام و ایجاد کننده معضلات بهداشتی است و لاروهای مهاجر یک دسته از انگل‌هایی هستند که توسط سگهای ولگرد به بدن انسان منتقل می‌شوند و لارو اسکاریس سگ می‌تواند وارد بدن انسان شده و بیماری‌های بسیار ایجاد کند که یکی از آنها نابینایی فرد است و انگل‌های خارجی مانند کنه و شپش نیز از طریق این سگها منتشر می‌شوند.
وی با اشاره به گزیدگی تعدادی از شهروندان گناباد توسط سگهای ولگرد ادامه داد: واکسن هاری در همه مراکز بهداشت و بیمارستان گناباد وجود دارد و به رایگان در اختیار افرادی که مورد گزش قرار می‌گیرند گذاشته می‌شود و اگر این افراد به موقع به مراکز درمانی مراجعه نکنند این گزش ممکن است منجر به مرگ آنها شود و هر فرد گاز گرفته شده باید پنج نوبت واکسینه شود.
معاون دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی گناباد با بیان اینکه بیشترین افراد در معرض خطر گزش سگهای ولگرد، نوجوانان هستند گفت: باید با آموزش و فرهنگ سازی به این افراد تذکر داده شود که از تحریک این حیوانات بپرهیزند.
وی مهمترین راه مبارزه با این مشکل را پیشگیری از طریق واکسیناسیون و کنترل جمعیت سگهای ولگرد دانست و افزود: افرادی که مورد گزش قرار می‌گیرند باید در کوتاه ترین زمان با شست و شوی مکان گزش با آب و صابون برای تزریق واکسن به مراکز پیشگیری و درمان هاری در پایگاه‌های بهداشت مراجعه کنند.
دادستان عمومی و انقلاب گناباد نیز با اشاره به لزوم اصلاح آیین‌نامه اجرایی مقابله با سگهای ولگرد گفت: همه دستگاههای اجرایی و ارگانهای مربوطه باید برای مقابله با معضل جولان این سگها در محیط شهری پای کار بوده و همراه شهرداری باشند.
مرتضی امیری افزود: دستورالعمل قبلی اتلاف سگهای بدون صاحب مسکوت مانده و اجرا نمی شود و دستورالعمل جدید هم در اجرا مشکلاتی را برای شهرداریها ایجاد کرده و قابلیت اجرایی ندارد، شهرداران باید طی مکاتباتی این مساله را به عنوان یک معضل اساسی به مسوولان ذیربط استان و وزارت کشور منعکس کنند.
وی ادامه داد: سگهایی که خطر آفرین هستند باید تلف شوند و برای استفاده از ظرفیتهای قانونی مکاتبه لازم با مسوولان مربوطه از جمله دادستان عمومی و انقلاب مرکز استان انجام می دهیم.
دادستان عمومی و انقلاب گناباد با بیان اینکه کنترل و زنده گیری سگهای ماده باید در اولویت قرار گیرد گفت: عقیم سازی و نگهداری از سگهای ولگرد مشکلاتی را به همراه دارد که باید در سطح کلان پیگیری شود.
وی افزود: دفع پسماندهای شهری نیز باید مدیریت شود تا غذای سگها در داخل شهر محدود شود.
احمد سفری معاون برنامه ریزی و هماهنگی امور عمرانی فرماندار گناباد هم از شهروندان خواست برای جلوگیری از افزایش تعداد و زاد و ولد سگهای ولگرد در محیط شهری از دادن غذا به این سگها خودداری کنند و مرکز بهداشت هم آموزش های چگونگی مبارزه با سگ ها را به مردم ارائه دهد.
شهرستان ۹۳ هزار نفری گناباد در ۲۸۷ کیلومتری جنوب مشهد واقع است.