به گزارش ایرنا، تعدادی از ساکنان منطقه چپکرود جویبار طی روزهای اخیر به روند برداشت ماسه از زمینی ساحلی در این محدوده معترض شده‌اند و از مسئولان خواسته‌اند که نسبت به جلوگیری از ادامه این روند اقدامات لازم را انجام دهند.
چپکرود جویبار یکی از مناطق ساحلی با ارزش و دارای ظرفیت‌های اقتصادی در حاشیه جنوبی دریای مازندران است که در طرح منطقه آزاد سه لکه‌ای مازندران نیز قرار گرفته و به همین دلیل حساسیت روی زمین‌های اطراف آن در منطقه بالاست.
شنیده‌ها حاکی است که برداشت ماسه از یک قطعه زمین ساحلی در این منطقه از اوایل ماه جاری آغاز شد و صدها کامیون ماسه از این منطقه خارج شد. عده‌ای از اهالی معتقدند که این اقدام برای ساخت ویلای یکی از دستگاه‌های حاکمیتی انجام می‌شود و گروهی هم این اقدام را غیرقانونی و در تضاد با مقررات زیست‌محیطی می‌دانند. تعدادی از ساکنان این منطقه در نامه‌ای که برای چند تن از مسئولان و مقامات استان نوشته‌اند و یک نسخه الکترونیک آن را در اختیار خبرگزاری ایرنا قرار دادند، از خروج روزانه ۲۰۰ کامیون ماسه از یک قطعه زمین ۱۲ هکتاری متعلق به دادگستری و حمل آن به خارج از شهرستان جویبار خبر داده‌اند.
معترضان برداشت بی‌رویه ماسه را عامل فرسایش زمین و آسیب رساندن به زمین‌های کشاورزی اطراف می‌دانند. همچنین آسیب تردد روزانه ۲۰۰ کامیون از جاده روستایی منطقه به زیرساخت راه نیز از دیگر دلایل اعتراض آن‌ها بیان شده است.
اهالی منطقه این پرسش را نیز مطرح کرده‌اند که چگونه حمل یک تراکتور ماسه برای مردم منطقه جرم محسوب می‌شود و مجازات‌های نقدی و کیفری برای آن‌ها به همراه دارد، اما دادستان با حمل بیش از ۲۰۰ کامیون در روز موافقت می‌کند؟
پیشینه برداشت ماسه از سواحل مازندران
البته برداشت ماسه از زمین‌های ساحلی مازندران اتفاق جدیدی نیست و دست‌کم بیش از دو دهه است که در مناطق مختلف نوار ساحلی این استان و بویژه غرب مازندران انجام می‌شود ؛ به طوری که به اصطلاح‌های زمین‌خواری، کوه‌خواری، جنگل‌خواری و سایر خواری‌های طبیعت در مازندران واژه ماسه‌خواری نیز طی سال‌های اخیر افزوده شده است ، اما این موضوع در سواحل شرقی مازندران کمتر از مناطق غربی رقم خورده بود و حالا دامنه برداشت ماسه به مناطق شرقی و مرکزی استان نیز رسیده است.
با این حال پیگیری‌های ایرنا درباره برداشت صدها کامیون ماسه از زمین ساحلی در منطقه چپکرود نشان می‌دهد که این برداشت ماسه پس از دریافت مجوزهای قانونی در حال انجام است. مدیرکل حفاظت محیط زیست مازندران به خبرنگار ایرنا می‌گوید: این موضوع به اطلاع همکاران ما در حفاظت محیط زیست نیز رسید و بلافاصله پیگیر موضوع شدیم ، اما در بررسی‌ها مشخص شد که برداشت ماسه با مجوز قانونی صنعت، معدن و تجارت مازندران در حال انجام است.
حسینعلی ابراهیمی کارنامی اظهار کرد: با توجه به این که زمین مربوطه خارج از مناطق چهارگانه تحت نظر حفاظت محیط زیست است برای صدور مجوز برداشت استعلامی از این اداره کل انجام نمی‌شود. استعلام در این موارد بابت کاربری زمین از امور اراضی جهاد کشاورزی صورت می‌پذیرد. صدور مجوز برداشت هم به عهده صنعت، معدن و تجارت است که در بررسی‌های ما مشخص شد مجوز برای برداشت ماسه از این زمین صادر شده است.
کاربری غیرزراعی در همسایگی زمین‌های زراعی
معمولا وقتی مجوزی برای برداشت خاک و ماسه از یک محدوده صادر می‌شود، پیش از آن استعلام‌های لازم باید انجام شده باشد. بسته به محل قرار گرفتن زمین مد نظر نیز دستگاه‌هایی مانند حفاظت محیط زیست، آب‌منطقه‌ای، منابع طبیعی و جهاد کشاورزی نظر نهایی بابت مجاز بودن یا نبودن برداشت از زمین را صادر می‌کنند. طبق گفته‌های مدیرکل حفاظت محیط زیست مازندران برای برداشت از این زمین امور اراضی جهاد کشاورزی به استعلام سازمان صمت استان پاسخ داده است.
مدیر امور اراضی جهاد کشاورزی مازندران در این زمینه به خبرنگار ایرنا می‌گوید: سازمان صمت چندی پیش استعلامی از امور اراضی بابت کاربری این زمین داشت که به استعلام پاسخ داده شد. این زمین دارای کاربری زراعی و باغی نبود و ما نیز همین موضوع را به صمت اعلام کردیم.
بهرام درخشان اظهار کرد: برای این زمین سال ۱۳۸۷ مجوز غیرزراعی دریافت شده بود و به همین دلیل مشمول مقررات زمین‌های زراعی و باغی نمی‌شود. اگر هم زمین زراعی یا باغی باشد در کمیسیون تبصره یک ماده یک قانون حفظ کاربری اراضی باغی و زراعی برای آن تصمیم‌گیری می‌شود.
اهالی منطقه می‌گویند برداشت ماسه از این زمین برای ساخت واحدهای مسکونی و اقامتی کارکنان دادگستری انجام می‌شود و این موضوع به زمین‌های اطراف که کاربری کشاورزی دارند آسیب می‌زند. در ویدئویی که توسط یکی از اهالی تهیه شده و در اختیار خبرنگار ایرنا قرار گرفته نیز همسایگی زمین‌های کشاورزی با این زمین مشهود است. در چنین شرایطی این که برای یک زمین ارزشمند ساحلی در کنار زمین‌هایی با کاربری کشاورزی ۱۳ سال پیش مجوز غیرزراعی صادر شده نیز می‌تواند پرسش‌برانگیز باشد.
برداشت ماسه قانونی و محدود است
با این حال فعلا مسلم و روشن است که برداشت ماسه در زمین ساحلی منطقه چپکرود با مجوز قانونی در حال انجام است ؛ مجوزی که صنعت، معدن و تجارت مازندران بر اساس اختیارات تفویض شده از سوی شورای عالی معادن کشور به استان‌ها و پس از انجام شدن استعلام‌های لازم صادر کرده است.
رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت مازندران در این باره به خبرنگار ایرنا می‌گوید: مجوز برداشت ماسه از این زمین به نام شرکت تعاونی بازنشستگان دادگستری صادر شده است و طبق مجوز اجازه دارند که ۹ هزار و ۸۰۰ تن ماسه از این زمین برداشت کنند.
حسینعلی قوانلو می‌افزاید: شورای عالی معادن کشور این اختیار را به صنعت، معدن و تجارت استان‌ها داده که برای برداشت کمتر از ۱۰ هزار تن پس از انجام استعلام‌های مورد نیاز بتوانند مجوز صادر کنند. ما نیز پس از استعلام از امور اراضی جهاد کشاورزی و مشخص شدن زراعی و باغی نبودن زمین مجوز برداشت ۹ هزار و ۸۰۰ تن ماسه را صادر کردیم.
وی اظهار می‌کند: در مورد برداشت ماسه از این زمین اخیرا دادستان نیز ورود کرد و تاکید داشت که ۹ هزار و ۸۰۰ تن زیاد است ، اما با استناد به مساحت ۱۲ هکتاری زمین عنوان کردیم که این مقدار برداشت قابل انجام است و پس از آن نیز دادستان بلامانع بودن برداشت را به صورت مکتوب تایید و اعلام کرد. طبق مجوز نیز فقط اجازه برداشت ۹ هزار و ۸۰۰ تن ماسه از محدوده‌ای به مساحت حدود ۹ هزار و ۸۰۰ متر مربع در این زمین وجود دارد.
رئیس سازمان صمت مازندران درباره دلایل برداشت ماسه از این زمین نیز اظهار می‌کند: معمولا در زمین‌های زراعی و باغی که خاک مناسب کشت ندارند اجازه برداشت لایه‌ای از سطح خاک با عمق مشخص و تعیین شده صادر می‌شود تا پس از آن خاک مناسب جایگزین شود ، اما در این زمین با توجه به کاربری غیرزراعی، احتمالا ماسه برای ایجاد فضای سبز یا ساخت و ساز برداشت می‌شود.
قوانلو خاطرنشان می‌کند: در زمین‌هایی که تحت مالکیت اشخاص حقیقی یا تعاونی‌ها قرار دارند ماسه متعلق به مالک یا مالکان است ، اما در صورتی که مالکیت زمین با یک دستگاه دولتی یا حاکمیتی باشد ماسه‌های برداشت شده باید دپو و پس از آن از طریق مزایده فروخته شود.
وی با این حال تأکید می‌کند که در صورت اثبات شدن اضافه برداشت ماسه از زمین پرونده تخلف تشکیل می‌شود. قوانلو می‌گوید: اگرچه نظارت بر این موضوع با امور اراضی جهاد کشاورزی است، اما با توجه به حساسیت ایجاد شده در منطقه حتما کارشناسان این سازمان را برای بررسی وضعیت به منظور جلوگیری از اضافه برداشت به محل اعزام خواهیم کرد و در صورت اثبات تخلف اقدامات قانونی برای برخورد طبق مقررات انجام می‌شود.
پیامدهای برداشت ماسه
نکته مهمی که درباره این برداشت‌ها از سواحل مازندران وجود دارد، آسیب‌رسان بودن آن در هر شکل و روشی چه با مجوز و چه بدون مجوز است. در حقیقت هر چند که برداشت ماسه از ساحل چپکرود با مجوزهای قانونی در حال انجام است، اما این برداشت‌ها به هر شکل پیامدهای مخربی برای محیط زیست منطقه دارد.
دکتر عزیر عابسی فوق دکتری مهندسی عمران–هیدرولیک محیط زیست از دانشگاه جورجیا تک آمریکا معتقد است که هرگونه دست‌درازی به رژیم رسوبی موجود در سواحل سبب به هم خوردن حرت رسوبات می‌شود و به هم خوردن رژیم رسوبی نیز فرسایش خاک را تشدید می‌کند.
به گفته این عضو هیئت علمی دانشگاه نوشیروانی بابل، هنگامی که از ساحل ماسه برداشت می‌شود به مرور امکان پیشروی آب دریا نیز فراهم می‌شود که این پیشروی آب شور اعماق دریا را نیز به ساحل می‌آورد.
بنا به اظهارات عابسی پیامد این پیشروی آب شور نیز در درازمدت نه تنها روی مسائل محیط زیستی، بلکه بر کشاورزی منطقه تاثیر منفی می‌گذارد. چرا که در نهایت این آب شور به خشکی نفوذ می‌کند و به مرور در نواحی پیش‌آمدگی دریا شور شدن آب‌های زیرزمینی رقم می‌خورد که روی زمین‌های کشاورزی نزدیک مناطق ساحلی تاثیر منفی می‌گذارد.
در هر حال برداشت از زمین ساحلی منطقه چپکرود که ۱۳ سال پیش در کنار زمین‌های دارای کاربری زراعی برای آن کاربری غیرزراعی دریافت شد صورت پذیرفته و ماسه‌های خارج شده نیز دیگر به این زمین برنمی‌گردد. اما آثار مخرب این برداشت‌های قانونی و مجوزدار بر طبیعت و محیط زیست منطقه قابل انکار نیست.