به گزارش ایرنا، ساعت ۹ صبح پنجشنبه ۲۳ دی ماه است، به ناگاه دود غلیظی در آسمان از جانب شهرستان بویین زهرا مشاهده می شود که خبر از یک انفجار و حادثه سهمگین می دهد.
بلافاصله پیگیری خبرنگار ایرنا صورت می گیرد و مشخص می شود یک واحد تولیدی در مجتمع تولیدی بویین زهرا موسوم به چرمسازی که در مراحل آخر تکمیل قرار داشت، بر اثر انفجار یکی از مخازن هیدروکربن این واحد دچار آتش سوزی شده و شدت حادثه آنقدر زیاد است که احتمال سرایت آتش به سایر واحدها و انفجارهای گسترده تر وجود دارد.
به سرعت اکیپ های آتش نشانی از شهرستان های بویین زهرا، قزوین، اشتهارد و کرج به منطقه اعزام می شوند اما به دلیل شدت حادثه و نوع سوخت در حال اشتعال کاری از دست آنها بر نمی آید و باید صبر کنند تا ماده مشتعل بسوزد و به پایان برسد.
متاسفانه در این حادثه سه نیروی پیمانکاری این واحد که اهل هفشجان چهارمحال و بختیاری بودند جان خود را از دست دادند و پیکر آنها روزهای بعد در میان خاکستر و دود برجای مانده از حادثه پیدا شد و سه نفر نیز مصدوم و راهی بیمارستان شدند.
این حادثه که می توانست بسیار شدیدتر و گسترده تر باشد درست عبرتی به همه مسوولان و مدیران داد که باید هوشیارتر و آگاه تر باشند و برای علاج حادثه، پیش از وقوع آن اقدام کنند یعنی موضوع پیشگیری و نظارت بر واحدهای تولیدی را در دستور کار خود قرار دهند.
نگارنده این سطور ۲۲ آبان ماه سال جاری در گزارشی با عنوان تولد عجولانه یک شهرک صنعتی در قزوین به مشکلات و مسایل این مجتمع یا شهرک صنعتی پرداخته و نتیجه گرفته بود:" امیدواریم مسوولان امر با بررسی تمامی جوانب کار نسبت به صدور مجوزهای احداث این شهرک در ناحیه یاد شده اقدام کنند تا شاهد خسارات و تبعات آن در آینده ای نزدیک نباشیم" که متاسفانه هیچ مسوولی به مشکلات و مسایل پیچیده این مجتمع نپرداخت تا اینکه دوماه بعد از این گزارش، این آتش سوزی و خسارت گسترده مالی و جانی در مجتمع به وقوع پیوست.
خبرنگار ایرنا برای پیگیری میزان خسارات و نوع فعالیت این واحد تولیدی که مربوط به پتروشیمی بوده به سراغ دبیر انجمن صادر کنندگان مشتقات نفتی استان قزوین رفت تا میزان خسارات و ابعاد آن را از او بپرسد.
هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان سرمایه ملی کشور از بین رفت
جعفر الله وردی در این باره گفت: احداث این واحد سال ۹۴ به تصویب رسید و تنها واحد ۱۰ هزار بشکه ای نفت خام تماما ساخت داخل کشور بود و فعالیت آن برخلاف تصور عمومی و رسانه ها تصفیه روغن نبوده است.
وی اضافه کرد: از این واحد مسوولان عالی رتبه کشور از مسوولان مجمع تشخیص مصلحت نظام، معاونان ریاست جمهوری و معاونان وزیر نفت پیش از این بازدید کرده بودند چون تنها واحدی بود که به دست توانمند نیروهای انقلابی ساخته شده بود.
الله وردی گفت:هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان تا اول امسال برآورد کارشناسی هزینه های این واحد بوده و هیچ گونه لایسنس خارجی را در این واحد برای ساخت آن خریداری نکرده بودیم و تمام کشور منتظر بود تا فعالیت این واحد آغاز شود.
وی افزود: تست سرد این واحد انجام شده بود و تست گرم آن قرار بود انجام شود ولی بنا به دلایلی متاسفانه این واحد بر اثر آتش سوزی از بین رفت.
این مسوول با اشاره به سابقه فعالیت شهرک یا مجتمع چرمسازی، گفت: این منطقه سال ۶۸ ابتدا برای ساخت چرم ایجاد شد و بعدها در سال ۷۰ با احداث ۱۵ واحد تصفیه روغن در آن به دلیل نبود آب، تبدیل به مجموعه تصفیه روغن شد و امروز در آن ۶۰ واحد پروانه دار مستقر هستند که ۵۰ مورد آنها فعالیت دارند.
دبیر انجمن صادر کنندگان مشتقات نفتی استان قزوین گفت: در صنف ما نزدیک به ۷۵ واحد در استان فعال است و از این تعداد ۵۰ واحد تصفیه روغن و ۱۲ واحد از همین نوع پالایشگاه مجتمع چرمسازی هستند و برخی دیگر از میعانات گازی استفاده می کنند و امروزه ۳۰ درصد صادرات استان را انجام می دهند.
وی گفت: این مجتمع دوسال گذشته قرار بود به ناحیه صنعتی تبدیل شود که تا این زمان اتفاقی نیفتاده است و خواهش داریم که به صنف ما بیشتر توجه شود تا این نوع حادثه ها را شاهد نباشیم.
الله وردی گفت: واحدی که در حریق از بین رفت تنها ۸۰ میلیارد تومان تسهیلات بانکی گرفته بود و بانک ملی قرار بود که ۳۰ میلیارد تومان دیگر در هفته گذشته به این واحد تسهیلات برای بیمه کردن واحد پرداخت کند چون بیمه ایران پنج میلیارد تومان برای بیمه درخواست کرده بود که متاسفانه صاحب واحد توان پرداخت این مبلغ را نداشت.
تیم تخصصی اطفای حریق پالایشگاهی در قزوین نداریم
وی ادامه داد: مشکل اساسی که در این نوع آتش سوزی مشاهده کردیم این بود که متاسفانه ما تیم تخصصی اطفای حریق در کل استان در خصوص فراورده های نفتی نداریم.
الله وردی گفت: در همین آتش سوزی از یک شرکت همجوار با سابقه ۳۰ ساله در این صنف درخواست کردیم که بلافاصله کف و فوم برای اطفای حریق بیاورد چون متاسفانه این نوع آموزش ها در سطح استان در آتش نشانی ها وجود ندارد و چند سال پیش نیز یک حادثه در یک انبار روغن واقع در شهر قزوین به وقوع پیوست که در آن هم نبود تیم تخصصی اطفای حریق موجب گسترش آتش سوزی شد.
وی افزود: در این حادثه از یک ناحیه آب و از یک طرف دیگر کف و فوم به ۲ هزار تن نفت خام که آتش گرفته بود ریخته می شد تا بتوان آتش را خاموش کرد.
این مسوول گفت: نداشتن یک ایستگاه تخصصی در استانی که ۷۰ تا ۸۰ واحد فعال در فراورده های نفتی دارد باعث می شود که این نوع حوادث تکرار شود و شاهد از بین رفتن بیش از هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان سرمایه ملی کشور باشیم.
مقررات دست و پاگیر و مشکلات شرکت های فراورده های نفتی
الله وردی که همزمان رییس انجمن پالایشگاه های کشور نیز هست، گفت: ما برای بیمه کردن این واحد پا به پای متولی شرکت پیش رفتیم و به رغم اینکه بانک ملی برای پرداخت تسهیلات کمک کرد ولی متاسفانه قوانین غلطی که گذاشته شد مانع بیمه این پروژه فراملی گردید.
وی گفت: باید حوادث بعدی را جلوگیری کنیم، الان در واحدهای چرمسازی ۳۰ هزار تن سوخت تقطیری داریم که به واسطه همین قوانین در داخل واحدها انباشت شده اند.
الله وردی اضافه کرد:ما گرفتار قوانین متناقضی بین ستاد قاچاق، وزارت صنعت و وزارت نفت هستیم و ۵۰ واحدی که در چرمسازی فعالیت دارند بیش از ۳۰ هزار تن سوخت تقطیری در آنها انباشت شده است و اگر آتش سوزی این شرکت به واحد مجاور سرایت می کرد به کل واحدها گسترش می یافت و کل مجتمع از بین می رفت.
رییس انجمن پالایشگاه های کشور گفت:ما برای حل مشکلات و رفع مقررات دست و پاگیر از مراجع کشوری پیگیری می کنیم ولی جوابی به ما نمی دهند و ستاد قاچاق، وزارت صنعت و وزارت نفت مشکلات ما را حل نمی کنند.
وی گفت: از حدود ۴۵ واحد پالایشگاهی در کل کشور سه مورد طبق اصول پدافند غیرعامل در استان قزوین احداث شده و میعانات را به فراورده های نفتی تبدیل کرده و صادر می کنند.
دبیر انجمن صادر کنندگان مشتقات نفتی استان قزوین گفت: این واحدی که سوخت و از میان رفت و قلب ما به درد گرفت واقعا نمونه ای برای بقیه واحدها در کشور بود و قرار بود از این نمونه، ۱۲ مورد دیگر براساس اصول پدافند غیرعامل در کشور ساخته شود.
الله وردی افزود: این واحد یک پایلوت در کشور بود ولی متاسفانه هیچ همکاری با مجموعه نشد و ما حتی به دنبال سرمایه گذار رفتیم که ۵۰ تا ۶۰ میلیارد تومان اعتبار به آن تزریق کند تا فعالیت آن آغاز شود که نشد.
۲۷ اکیپ در آتش سوزی مجتمع چرمسازی فراخوان شد
رییس سازمان آتش نشانی شهرداری قزوین که در این حادثه نیروهای تحت امر او با جانفشانی وارد عمل شدند و از سرایت آتش سوزی به سایر واحدهای جلوگیری به عمل آوردند با گرامیداشت یاد و خاطره شهدای آتش نشان پلاسکو همزمان با سالگرد درگذشت آنها در ۳۰ دیماه سال ۱۳۹۵ به خبرنگار ایرنا گفت: ناایمنی ها در شهرها و شهرک های صنعتی باعث بروز این اتفاقات می شود که علاوه بر خسارت جانی، خسارت هنگفت مالی دارد و دل ما نیز از مشاهده این میزان خسارت به درد می آید.
قدیر موسی خانی گفت: ما که از آتش نشانی قزوین در این حادثه حضور یافته بودیم مسوولیتی خارج از حوزه شهری نداریم چون آتش نشانی ها برای شهرها تعریف شده اند و طبق قانون، شهرک های صنعتی باید برای خود، واحد آتش نشانی داشته باشند ولی هرکجا آتش سوزی به وقوع پیوسته، اولین اکیپ هایی که به سر صحنه رسیده اند آتش نشانی های شهری با تمام قوا بوده اند.
وی گفت: در آتش سوزی چرمسازی بویین زهرا که ساعت ۹ صبح به ما اعلام شد ۱۰ اکیپ را همزمان اعلام کردیم که از قزوین تا محل حادثه ۸۰ کیلومتر فاصله است و آتش نشانی شهر بویین زهرا اعزام شده بود اما به دلیل محدودیت امکانات و تجهیزات، کاری از عهده آنها برنیامده بود.
موسی خانی افزود: مهمترین مولفه خاموش کردن آتش به زبان ساده آب است و در این شهرک به این بزرگی که ۵۰ واحد شرکت پالایشگاهی با ریسک بالای آتش سوزی فعالیت می کنند یک شیر آتش نشانی آب (اورژانس آتش نشانی) وجود نداشت درحالیکه پدافند غیرعامل و مدیریت بحران بارها بر اصول پیشگیری تاکید کرده اند.
وی اضافه کرد:متاسفانه این مجتمع، واحد آتش نشانی نداشت و از آتش نشانی شهرهای مجاور استفاده شد و ۲۷ اکیپ فراخوان گردید و دوبار آتش را تا ساعت چهار بعداز ظهر خاموش کردیم و مجبور بودیم تانکر به تانکر آب را از شهرک صنعتی یا شرکت مقابل که حجم آب کمی داشت تامین کنیم.
موسی خانی افزود: متاسفانه این موارد دیده نمی شود درحالیکه ۸۵ درصد تمامی آتش سوزی شهری و صنعتی قابل پیش بینی و پیشگیری است و باید روی موضوعات پیشگیرانه کار کنیم.
وی گفت:تمامی شرکت های پرخطر استان لیست شده اند و توسط کمیته ای با حضور دستگاه های امدادی و آتش نشانی نظارت می شوند ولی خیلی از مواقع دستورالعمل های ابلاغی را رعایت نمی کنند و به مشاوره رایگان ما را برای رعایت دستورالعمل ها وقعی نمی نهند.
رییس سازمان آتش نشانی شهرداری قزوین گفت: در آتش سوزی شرکت تاژ نیز که مدتی پیش به وقوع پیوست و خیلی گسترده بود هزار میلیارد تومان خسارت وارد شد ولی به سرعت به دلیل تامین آب خاموش شد.
وی با بیان اینکه اطفای آتش مواد نفتی کاملا تخصصی است، گفت:در آتش سوزی پالایشگاه تهران، ۲۰۰ دستگاه خودرو آتش نشانی فعال بود ولی آتش سوزی ۲ روز طول کشید و در این آتش سوزی نیز قرار بود ما فقط مخازن نفت را خنک کنیم تا بسوزند و تمام شوند ولی همکاران ما ریسک کردند و برای خاموش کردن آتش اقدام کردند.
موسی خانی گفت: متاسفانه وضعیت آتش نشانی از نظر امکانات، تجهیزات و نیرو ضعیف است و امیدواریم با تدابیر مسوولان اتفاقات خوبی در این حوزه رقم بخورد.
بیمه نکردن این واحد، قصور بزرگی بود
استاندار قزوین ضمن گلایه از اینکه چرا متخصصان داخلی که با این توان این واحد را ساختند آن را بیمه نکردند، گفت: با بیمه نکردن این واحد، کوتاهی بزرگی کردند که دیگر جبران خسارت های آن به راحتی امکان پذیر نیست.
محمد مهدی اعلایی گفت: خوشبختانه تنها ماده اولیه در این واحد، آتش گرفت و اگر خدای نکرده محصولات آن دچار آتش سوزی می شد خیلی اوضاع فاجعه بار تر بود.
وی با تاکید بر بیمه این واحد، اضافه کرد:متولیان این مجموعه باید به هر شکل ممکن برای بیمه کردن آن اقدام می کردند چون شرکت های بیمه گر، کل مبلغ بیمه را یکجا دریافت نمی کنند و می شد مبلغ را به صورت قسطی به آنها پرداخت کرد.
استاندار قزوین گفت: وقتی در صحنه آتش سوزی حاضر شدم و دیدم که واحد بیمه نیست واقعا متاسف شدم و این موضوع واقعا خنده دار است.
وی افزود: واحدی که در آن هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان سرمایه گذاری شده، برای پنج میلیارد تومان کل مبلغ بیمه که می شد آن را به صورت قسطی پرداخت کرد اقدام نکرده است.
استاندار قزوین با تاکید بر پیگیری بیمه واحدهای صنعتی استان، گفت: باید واحدهای تولیدی با همدیگر تعامل داشته باشند و در زمینه بیمه فعالیت کنند و بیمه گر هم موظف شود یکسری امکانات آتش سوزی را برای آنها تامین کند.
وی با تاکید بر استفاده از ظرفیت های بیمه، گفت: در حال حاضر، خرید یک نردبان آتش نشانی ۶۰ میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد ولی می توان با استفاده از ظرفیت بیمه ها آن را تامین کرد.
کارگروهی برای حل مشکلات مجتمع چرمسازی تشکیل شود
این مسوول در ادامه با تاکید بر پیشگیری از وقوع حوادث مشابه، گفت: ساماندهی شهرک چرمسازی باید مورد توجه قرار بگیرد و یک کارگروه در این زمینه تشکیل شود تا ظرف یک هفته، این موضوع را بررسی کنند.
وی گفت: برای حل مشکل این مجتمع در خصوص تبدیل آن به ناحیه صنعتی، یک جلسه با تولیگری معاونت عمرانی و حضور دستگاه های جهاد کشاورزی، شرکت شهرک ها، فرمانداری بویین زهرا و منابع طبیعی تشکیل شود و ظرف دو هفته در این خصوص تعیین تکلیف گردد.
برآیند:
اصل پیشگیری از وقوع حوادث تلخ و ناخوشایند همواره از گذشته مورد تاکید بوده و باید در استان قزوین که محل فعالیت واحدهای تولیدی با ریسک بالای خطر است بیشتر مورد توجه قرار گیرد.
مجتمع چرمسازی به دلیل نداشتن مجوزهای فعالیت لازم و نبود امکانات و تجهیزات آتش نشانی تخصصی در آن، بستری برای وقوع حوادث تلخ است که نمونه آن را در هفته گذشته شاهد بودیم و اگر مشکلات آن به سرعت حل نشود چه بسا که مجددا شاهد وقوع این حوادث باشیم.