به گزارش ایرنا، امروزه صنایع دستی و هنرهای سنتی صرف نظر از زیبایی و کاربردهایشان، بستر مناسبی برای اشتغالزایی و کارآفرینی به شمار می‌روند و بسیاری از زنان و مردان به ویژه در جوامع محلی و شهری از تولید و فروش محصولات صنایع دستی امرار معاش می‌کنند و تعداد زیادی از فعالان اقتصادی و اجتماعی در این بخش سرمایه‌گذاری کرده‌اند.
به گفته مسوولان میراث فرهنگی استان قزوین در نیمه نخست امسال حدود ۲ میلیون و ۲۵۰ هزار دلار صنایع دستی از استان به مقصد کشورهای همسایه و حاشیه خلیج فارس و اروپا صادر شده است.
صنایع دستی بخشی از هنر و صنعت ملت‌هاست که به علت برخورداری از ارزش‌های فرهنگی و هنری و ذوق و اندیشه در تولید، علاوه بر جنبه‌های مصرفی، دارای ارزش‌های هنری و ظرفیت‌های ویژه هستند.
در شرایط فعلی که بیکاری از مشکلات اساسی جامعه است، راه اندازی و توسعه کسب و کارهای خانگی راهکاری کم هزینه و پر بازده برای مقابله با این معضل است که مشاغل خانگی علاوه بر درآمدزایی برای اقشار جامعه در افزایش تولید ناخالص داخلی نیز نقش دارد.
زنان به‌عنوان نیمی از جمعیت کشور می‌توانند نقش به سزایی در رونق اقتصادی داشته باشند مخصوصاً اگر زمینه‌های اشتغال آنها در خانه فراهم شود که فرصتی است تا با بهره‌گیری از محیط امن خانه به کسب درآمد بپردازند.
خبرنگار خبرگزاری ایرنا استان قزوین همزمان با هفته زن با راحله کارگریان مروستی بانوی کارآفرین و هنرمند قزوینی که موفق به اشتغالزایی برای ۲۰۰ نفر از بانوان قزوینی در حوزه سوزن دوزی و صنایع دستی شده، به گفت و گو نشسته است.
کارگریان مروستی با بیان اینکه سوزن‌دوزی تنوع بالایی از نظر طرح، رنگ و نقوش دارد، افزود: رودوزی سنتی جزو سوزن‌دوزی سنتی محسوب می‌شود و کل سوزن‌دوزی‌های کشور که حدود هزار و ۵۰۰ نوع است نیز مناطق مختلف را در برمی‌گیرد.
ایرنا. سوزن‌دوزی را تعریف کنید؟ چگونه به این هنر راه پیدا کردید؟
سوزن‌دوزی، یکی از رودوزی‌های منحصر به فرد ایران است و هنری برخوردار از ظرافت دوخت و تنوع رنگ که بیانگر ذوق، سلیقه، سنت و هنر دستان زنان ایرانی می باشد.
سوزن دوزی یکی از هنرهایی است که با آن می‌توان یک پارچه ساده را به یک اثر هنری دست‌ساز و تماشایی تبدیل کرد و این هنر را می‌توان پرچمدار هنرهای دستی معرفی نمود.
این هنر، قدمت طولانی دارد و تا امروز هم اهمیت خود را از دست نداده است، در هنر سوزن دوزی، هنرمند طرح خود را با استفاده از یک رنگ ساده و ملایم روی پارچه رسم می‌کند.
نزدیک به ۲۰ سال است که در رشته‌های مختلف صنایع دستی فعالیت می‌کنم و تقریباً ۱۰ سال است که در آموزش و تولید رودوزی مشغول هستم و جالب است که پیش از این علاقه چندانی به نخ و سوزن نداشتم ولی به صورت اتفاقی در بازدید از نمایشگاه صنایع دستی سوزن دوزی های هنرمندان قزوینی که در ایام نوروز برگزار شده بود به این هنر علاقه مند شدم و تقریباً چهار سال به صورت شبانه روز درگیر آموزش بودم و حتی برخی از مواقع به استان‌های دیگر برای آموزش سفر کردم و امروز در حوزه سوزن دوزی به صورت حرفه‌ای کار آموزش و تولید را دارم.
ایرنا. مواد مورد نیاز کار خود را چگونه تهیه می‌کنید؟
رشته‌های سوزن دوزی تقریباً یک هزار و ۵۰۰ نوع دوخت دارد و اگر بخواهیم برای هر کدام از این نوع دوخت، وسایل تهیه کنیم سختی های خود را دارد ولی برخی از وسایل مورد نیاز از بازار تهیه می‌شود که از قیمت و جنس خوبی برخوردار است.
همچنین برای برخی از دوخت‌ها وسایل مورد نیاز باید از استان‌ها دیگر تهیه شود مثلاً سرمه دوزی از استان یزد یا دوخت دیگر از استان‌های سیستان و بلوچستان، کردستان و خراسان تا محصول ارائه شده از کیفیت مرغوبی برخوردار باشد.
هنرمندان صنایع دستی در تهیه مواد اولیه و وسایل، اغلب با مشقت‌های زیادی مواجه هستند و برای سهولت، گاهی از تهران این وسایل تهیه می‌شود.
ایرنا. در کارگاه شما چند نفر مشغول به کار هستند؟
در گذشته که با برند شخصی مشغول فعالیت بودم، افراد به صورت فصلی با من همکاری داشتند و بعد از بررسی مسائل و مشکلات به فکر تشکیل تعاونی افتادم و امسال موفق به راه اندازی تعاونی صنایع دستی با عنوان دستان خلاق در قزوین شدم که استقبال خوبی از سوی هنرمندان از آن شده است، خوشبختانه با ثبت این شرکت تعاونی، عضوگیری زیادی انجام شده و نمایشگاه‌های متعددی را در همین مدت کوتاه برگزار کردیم و فروش خوبی داشتیم. امیدواریم از طریق تعاونی بتوانیم مواد اولیه را با قیمت مناسب تهیه کرده و ضمناً برای محصولاتمان بازاریابی کنیم.
ایرنا. مهم‌ترین مشکل هنرمندان صنایع دستی چیست؟
یکی از اصلی‌ترین چالش‌های موجود برای هنرمندان صنایع دستی فروش و عرضه کالاهای تولید شده آنها است که با ایجاد بازارچه و نمایشگاه دائمی، مشکل فروش کالاهای هنرمندان تا حدود زیادی حل می‌شود.
خوشبختانه استان قزوین با داشتن هنرمندان متعدد از ظرفیت خوبی در این عرصه برخوردار است که اگر مورد حمایت قرار گیرند می‌توانند دستاوردهای خوبی داشته باشند و ایجاد نمایشگاه‌های فصلی جوابگوی نیاز این افراد نیست.
همچنین نداشتن مکانی برای عرضه مواد اولیه و تامین وسایل مورد نیاز و بسته بندی کالاهای تولیدی، نداشتن برند مشخص، واردات صنایع دستی کپی شده از کشورهای همسایه با قیمت ارزان‌تر، ضعف برنامه ریزی و فرهنگ سازی از چالش‌های مهم هنرمندان صنایع دستی در استان و کشور است.
ایرنا. مهم‌ترین عامل برای ایجاد رونق اقتصادی در بازار آثار هنری در شرایط کرونا چیست؟
ما به‌رغم شیوع کرونا و تعطیلی بسیاری از نمایشگاه‌ها و مراکز گردشگری به تولید محصولات هنری خود ادامه دادیم و معتقدیم کسی که می‌خواهد رشته سوزن‌دوزی را به عنوان یک منبع درآمد در نظر بگیرد باید به روز باشد و طبق زمان و آداب و رسوم شهر خود به این رشته هنری بپردازد.
امروزه در استان قزوین رشته‌های سوزن‌دوزی مانند سرمه‌دوزی، روبان‌دوزی، چهل‌تکه(سوزن دوزی قزوین) و مرصع‌دوزی بیشتر مورد استقبال قرار گرفته است؛ همچنین از آنجایی که ما از طریق سایت فروش با استان‌های دیگر در تماس هستیم این استقبال را در دیگر استان‌ها نیز دیده‌ایم و فضای مجازی بستر مناسبی برای فروش محصولات تولیدی ما ایجاد کرده است.
همچنین در زمان کرونا تولید ماسک‌های سوزن دوزی شده با طرح های جذاب را در دستور کار قرار دادیم و طی این مدت ماسک‌هایی را تولید کردیم که از جلوه خاصی برخوردار بودند.
سازمان میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری استان قزوین نیز مسابقه ای را تحت عنوان دوخت ماسک‌های مزین به نقوش و طرح‌های سنتی با استفاده از خلاقیت و نوآوری هنرمندان برگزار کرد و ما رتبه اول و دوم را در تولید ماسک‌های سنتی به دست آوردیم و ماسک‌های سوزن دوزی مختلف را با کیف و لباس طراحی کردیم که مورد استقبال شهروندان قرار گرفت.
در حال حاضر نیز نمایشگاه‌های صنایع دستی در استان فعال شده و افرادی که دو نوبت واکسن کرونا تزریق کردند می توانند در این نمایشگاه شرکت کنند.
نمایشگاه‌ها بهترین مکان تبلیغ و بازاریابی برای رشته‌های صنایع دستی است؛ همچنین باعث می‌شود با سلیقه مردم در تمام نقاط کشور آشنا شویم و طبق سلیقه آنها عمل کنیم.
ایرنا. وقتی اسم سوزن دوزی می‌آید بیشتر ذهن‌ها به سمت استان‌هایی مانند سیستان و بلوچستان می‌رود، آیا سوزن دوزی متعلق به استان خاصی است؟
سوزن دوزی در ایران از هنرهای بومی و شناخته شده است و در بین انواع سوزن دوزی هنر سوزن دوزی بلوچی بیشتر از همه شهرت دارد ولی سوزن دوزی ایرانی محدود به سوزن دوزی بلوچی نمی شود و شهرهای دیگر مانند اصفهان، کردستان، سمنان، بندرعباس و هنرمندان ترکمن و سایر استان ها نیز آن را دنبال می کنند و حتی استان قزوین سبک خود را دارد و نم نم دوزی، یکی از سبک های منحصر بفرد سوزن دوزی در استان قزوین است که از قدیم برای جهیزیه عروس استفاده می‌شده و اکثر خانواده‌های قزوینی از این هنر استفاده می‌کردند.
نم نم دوزی ترکیبی از منجوق های رنگی است که پشت سر هم دوخته می‌شود و یک فضا را کاملاً پر می‌کند و سوزن دوزی زیبایی است که در حال از بین رفتن بوده و ما سعی می‌کنیم این نوع سبک را مجددا احیا کنیم و سوزن دوزی را به خانواده‌های قزوینی باز گردانیم که در موزه استان قزوین نمونه‌های این سوزن دوزی ها دیده می‌شود.
سوزن دوزی که در سالهای اخیر به اسم استان قزوین ثبت شده به اسم یکی از رشته‌های سرمه دوزی و ترکیبی از سرمه و پولک است.
سوزن دوزی که ما انجام می‌دهیم سوزن دوزی قدیمی بوده که مرصع دوزی است، این نوع سبک در حال فراموشی بود که در گذشته برای لباس‌های درباری مورد استفاده قرار می‌گرفت.
در حال حاضر این نوع سوزن دوزی به روزرسانی شد و یکسری دوخت‌ها به آن اضافه گردید که خوشبختانه مورد استقبال بسیاری قرار گرفته و در حال ثبت ملی است. استاندارد سازی اولیه آن در حال انجام است و آموزش های آن به اسم قزوین انجام می‌شود و به زودی رونمایی از این نوع سبک در نمایشگاه بین المللی تهران خواهیم داشت.
ایرنا. آیا از درآمد سوزن دوزی راضی هستید و برای عرضه محصولات تولیدی خود بازار فروش دارید؟
بله. کسی که می‌خواهد رشته سوزن‌دوزی را به عنوان یک منبع درآمد در نظر بگیرد باید به روز باشد و طبق زمان و آداب و رسوم شهر خود به این رشته هنری بپردازد.
سوزن دوزی مدل و دوخت‌های متعددی دارد منتها برخی از سوزن دوزی ها در حال فراموشی است اگر بخواهیم درآمد خوبی از راه سوزن دوزی داشته باشیم باید سوزن دوزی ها را به روز کنیم که بازار خوبی خواهد داشت.
ایرنا. آیا محصولات وارداتی نیز بر حوزه کاری شما اثر منفی داشته است؟
متاسفانه برخی از سوزن دوزی ها که مختص ایران بوده، در کشورهای همسایه در حال تولید است بنابراین از مسوولان می‌خواهیم که جلوی واردات سوزن دوزی هایی که مختص ایران است از کشورهای همسایه گرفته شود و هنر دست هنرمندان ایرانی صادر گردد.
ایرنا. در حال حاضر بسیاری از فارغ‌التحصیلان دانشگاهی بیکار هستند چه توصیه‌ای به این افراد دارید؟
حوزه صنایع‌دستی دارای تنوع زیادی است و افراد علاقه مند می توانند به آموزشگاه‌های مورد تأیید میراث فرهنگی و صنایع‌دستی مراجعه کنند و این هنرها را آموزش ببینند و در کنار کارهای اداری و تحصیلی خود به تولید محصول بپردازند. با این اقدام ضمن اشتغالزایی، صنایع دستی ایران در همه جا شناخته می شود و بسیاری از رشته‌های صنایع دستی مجددا احیا شده و رونق پیدا می کنند.
کلام آخر:
از اینکه توانسته‌ام در حد امکانات و توانم به پاسداری از یک هنر سنتی بپردازم، خوشحالم و دوست دارم با معرفی و آموزش آن، این هنر دیرینه را به نسل‌های بعدی انتقال دهم.