به گزارش روز چهارشنبه گروه علم و آموزش ایرنا از دانشگاه تهران، در راستای تفاهم‌نامه بین دانشگاه تهران و پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، طراحی و پیاده‌سازی سامانه اطلاعات مکانی نقشه باستان‌شناسی ایران توسط دانشکده جغرافیا دانشگاه تهران انجام شده است.
سارا عطارچی سرپرست تیم طراحی و پیاده‌سازی سامانه جامع نقشه باستان‌شناسی کشور با تشریح این سامانه اظهار داشت: این سامانه بر پایه یک پایگاه داده متمرکز مکانی طراحی شده است که به منظور ورود، ویرایش و تجزیه و تحلیل لایه‌های مختلف آثار باستانی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
وی افزود: در این طرح، نرم‌افزاری بر پایه سیستم اطلاعات جغرافیایی تحت وب برنامه‌نویسی شده است که بستر ورود اطلاعات مکانی، توصیفی و مستندات موجود است. این سامانه با قابلیت ورود، پردازش و ارزیابی تمامی طرح های باستان‌شناسی اعم از آثار ثبت جهانی، ملی و شناسایی‌شده، مورد استفاده کاربران عمومی و تخصصی در سطح کشور قرار می‌گیرد.
عضو هیات علمی گروه سنجش از دور و GIS دانشکده جغرافیا دانشگاه تهران درباره اهمیت این سامانه تصریح کرد: از آنجایی که میراث فرهنگی با اطلاعاتی سروکار دارد که اهمیت مکانی دارند؛ یعنی موقعیت جغرافیایی آنها حائز اهمیت است، مانند اینکه چه طرحی و چه کاوشی در کجا انجام می‌شود - در نتیجه مدیریت اطلاعات در میراث فرهنگی نیازمند سامانه‌هایی است که مکان‌محور باشند و در این طرح این موضوع دیده شده است.
عطارچی ادامه داد: در واقع سامانه‌ای در بستر وب است که ضمن ارائه اطلاعات مکانی به مدیران و کاربران میراث فرهنگی، قابلیت مدیریت، تجزیه و تحلیل، ورود و ویرایش اطلاعات را هم دارد.
وی درباره اهمیت این طرح اظهار داشت: میراث فرهنگی با حجم بزرگی از اطلاعات روبرو است که این اطلاعات تاکنون در قالب جداول و نقشه‌ها جمع‌آوری می‌شده است. سامانه جدید این امکان را ایجاد می‌کند که این اطلاعات بر پایه مکان آنها تجزیه و تحلیل شوند. با طراحی پنل مدیریتی در این سامانه، پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری به سهولت می‌تواند از محل دقیق پایگاه‌ها، تعداد پروژه‌ها و میزان پیشرفت آنها و یا از تعداد دقیق آثاری که ثبت ملی و بین‌المللی شده‌اند، آگاه شود.
عضو هیات علمی دانشکده جغرافیا دانشگاه تهران درباره قابلیت‌های این سامانه هم گفت: این پایگاه علاوه بر نمایش اطلاعات برای کاربران، امکان ورود، ویرایش و تجزیه و تحلیل لایه‌های مختلف را دارد و همین قابلیت این امکان را می‌دهد که اطلاعات توصیفی و مکانی داده‌های میراث فرهنگی به صورت متمرکز در یک جا قرار گیرند. همچنین قابلیت‌های این سامانه هم کاملاً بر اساس نیازهای پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری طراحی شده است.
عطارچی افزود: این سامانه نه تنها اطلاعات را نمایش می‌دهد بلکه تجزیه و تحلیل اطلاعات را برای کاربر تخصصی انجام می‌دهد. به عنوان مثال، این سامانه می‌تواند محدوده اثر (حریم آثار) را برای کاربران تخصصی مشخص کند، محدویت‌های فعالیت‌های عمرانی، کشاورزی و یا دسترسی به امکانات حمل‌ونقل در محدوده اثر و یا اینکه تا چه اندازه محدودیت‌ها رعایت شده است را در اختیار کاربر قرار می‌دهد.
وی، سازگاری این سامانه با دیگر سامانه‌های داخلی که در پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری مورد استفاده هستند را از ویژگی مهم آن برشمرد و یادآور شد: نمادها و علائم مورد استفاده در این سامانه، نمادهای تخصصی هستند که با همکاری پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری تهیه شده‌اند. فرمت‌هایی که داده‌ها می‌توانند وارد، ویرایش و تجزیه و تحلیل شوند همگی فرمت‌هایی هستند که قابلیت سازگاری با بقیه فرمت‌های مورد استفاده پژوهشگاه را دارند؛ در نتیجه مشکل انطباق اطلاعاتی وجود ندارد.
سرپرست تیم طراحی و پیاده‌سازی سامانه جامع نقشه باستان‌شناسی سطوح دسترسی را از دیگر ویژگی‌های مهم این سامانه برشمرد و تاکید کرد: سطوح دسترسی مختلفی در این سامانه دیده شده است؛ به عنوان مثال، یک سطح کاربرانی هستند که فقط قادر هستند اطلاعات مربوط به طرح های خود را در این سامانه وارد و یا ویرایش کنند و این اطلاعات وارد شده باید توسط مدیر پایگاه تأیید شود و مدیر هر پایگاه هم فقط می‌تواند به اطلاعات پایگاه خود دسترسی داشته باشد.
عطارچی ادامه داد: در واقع ساختار سلسله مراتبی کاملاً در آن دیده شده و امنیت اطلاعات کاملا تعیین و تایید می‌شود؛ یعنی کاربرانی می‌توانند وارد سامانه شوند که دارای نام کاربری و رمز ورود باشند و دسترسی‌شان توسط مدیر ارشد تایید شده باشد. البته بخشی از اطلاعات هم که می‌تواند در دسترس عموم باشد در سایت منتشر می‌شود و در نتیجه هیچ مشکلی از لحاظ امینتی و اطلاعاتی ندارد.
وی درباره مزیت این سامانه برای پژوهشگران حوزه باستان‌شناسی، گفت: محققان و پژوهشگران بویژه در پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری می‌توانند تمامی اطلاعات مکانی و توصیفی مربوط به یک طرح یا اطلاعات مربوط به یک پایگاه یا استان و یا کل کشور را در این سامانه مشاهده کنند. مثلاً کدام پایگاه در کدام استان در حال کاوش است؟ چه زمانی شروع به کار کرده است؟ چه میزان پیشرفت داشته است؟ چه مقدار بودجه به آن اختصاص داده شده است؟ نقشه‌ها و سایر اطلاعات توصیفی مرتبط به آنها کاملاً مشخص و همه اطلاعات قابل مشاهده است.
سرپرست تیم طراحی و پیاده‌سازی سامانه جامع نقشه باستان‌شناسی مدیریت پروژه‌ها را دیگر مزیت این سامانه برای پژوهشگران این حوزه عنوان کرد و افزود: وجود این سامانه، رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری و بخش‌های که دسترسی به این سامانه برای آنها تعریف شده است، به‌راحتی می‌توانند این پروژه‌ها را در هر مرحله پایش کنند و در جریان پیشرفت طرح ها در استان‌ها و پایگاه‌های مختلف قرار گیرند.